Uly şä­her­le­riň ho­wa­sy onuň go­la­ýyn­da­ky ýer­ler­den 1-3°C ara­syn­da ys­sy bol­ýar. Bu gör­ke­zi­ji gi­je­si­ne 12 °C-a çen­li bo­lup bil­ýär. Bu wa­ka il­kin­ji ge­zek 1818-nji ýyl­da iň­lis aly­my Lýuk Go­ward ta­ra­pyn­dan ha­sa­ba al­nyp­dyr. Gün­den gel­ýän şöh­läniň bir bö­le­gi­ni at­mos­fe­ra özü­ne çek­ýän bol­sa, bir bö­le­gi yzy­na ser­pik­di­ril­ýär. Bel­li bir bö­le­gi bol­sa, Ýer ýü­zü­ne ge­lip ýet­ýär. Ýe­riň ýü­zi bol­sa, bu­gar­mak we şöh­lä­niň ýaý­ra­ma­gy ne­ti­je­sin­de ýy­ly­ly­gy­ny ýi­tir­ýär. Ýe­riň al­ýan we ber­ýän ener­gi­ýa­sy­nyň ta­pa­wu­dy ýy­ly­ly­gy kes­git­le­ýän esa­sy tä­sir ha­sap­lan­ýar. Şä­her­ler­de or­ta­ça ýy­ly­ly­gyň ýo­ka­ry bol­ma­gy­nyň esa­sy se­bä­bi aw­tou­lag­lar we bi­na­la­ry ýy­lat­ma­gyň ne­ti­je­sin­de eme­le ge­len ys­sy­lyk bi­len bir ha­tar­da, bu­gar­mak bi­len bag­ly­dy­gy bel­le­nil­ýär. Ýag­ny şä­her ýer­le­rin­de bu­gar­mak ha­dy­sa­sy­nyň az bol­ma­gy so­wa­ma­gy azald­ýar. Agaç­lar we beý­le­ki ösüm­lik­ler bu­gar­mak ar­ka­ly so­wat­mak bi­len bir ha­tar­da, kö­le­ge­si­niň tä­si­ri bi­len ho­wa­nyň salkynlamagyna tä­sir ed­ýär. My­sal üçin, kö­le­ge­de du­ran za­dyň gyz­gyn­ly­gy, şol şert­ler­de Gün şöh­le­si­niň gö­ni tä­si­rin­dä­ki zat­dan 11-25°C ara­ly­gyn­da ta­pa­wut ed­ýär. Agaç­la­ryň we beý­le­ki ösüm­lik­le­riň ýap­rak­la­ry to­mus aý­la­ryn­da Gün­den gel­ýän ener­gi­ýa­nyň 10-30 %-ni aşa­ky bö­le­gi­ne ge­çir­ýär. Bu bol­sa, ho­wa­nyň gyz­ma­gy­nyň öňü­ni al­ýar. Şeý­le hem ösüm­lik­ler bu­gar­mak ar­ka­ly ho­wa­ny so­wad­ýar. Fo­to­sin­tez ha­dy­sa­sy hem ho­wa­nyň we top­ra­gyň so­wa­ma­gy­na ýar­dam ed­ýär. Yl­my bar­lag­lar ösüm­lik­le­riň bu­gar­ma­gy we kö­le­ge­si se­bäp­li 1-5°C ara­ly­gyn­da ho­wa­nyň so­wa­ma­gy­na tä­sir ed­ýän­di­gi­ni gör­kez­ýär. Şä­her­dä­ki des­ga­lar bol­sa, Gün şöh­le­si­ni ösüm­lik­le­re ga­ra­nyň­da, has köp özü­ne çek­ýär. Bu ýy­ly­lyk gi­je­si­ne ho­wa­nyň sal­kyn­la­ma­gy bi­len da­şa­ry çyk­ýar. Bu bol­sa, şä­he­riň ho­wa­sy­nyň has ys­sy bol­ma­gy­na ge­tir­ýär. Bi­na­lar gur­lan­da ula­ny­lan gur­lu­şyk serişdeleri, kö­çe­le­riň ho­wa aky­my­na gö­rä ug­ry, şä­her­dä­ki “ýa­şyl” zo­lak­lar we beý­le­ki ösüm­lik­ler şä­he­riň ho­wa­sy­nyň ýy­ly­ly­gy­na tä­sir ed­ýär. Şol se­bäp­li şä­her­ler­de suw çüw­dü­rim­le­ri­niň, se­ýil­gäh­le­riň, ýol­la­ryň gy­ra­syn­da agaç­la­ryň bol­ma­gy ho­wa­nyň ýy­ly­ly­gy­ny ka­da­ly sak­la­ma­ga ýar­dam ed­ýär.

Zöh­re Ny­ýa­zo­wa,
Le­bap we­la­ýa­ty­nyň Sa­ýat et­ra­by­nyň 37-nji or­ta mek­de­bi­niň mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА