Ga­ra deň­ziň ke­na­ry­ny boý­lap otu­ran So­çi şä­he­rin­de Rus­si­ýa – ASEAN (Gü­nor­ta-Gün­do­gar Azi­ýa döw­let­le­riň bi­le­le­şi­gi) gu­ra­ma­sy­nyň sam­mi­ti ge­çi­ril­di. 3-nji ge­zek ge­çi­ril­ýän hal­ka­ra fo­rum “Öza­ra bäh­bit­ler ug­run­da stra­te­gik hyz­mat­daş­ly­ga ta­rap” şy­ga­ry as­tyn­da ge­çip, oňa Rus­si­ýa­nyň ýol­baş­çy dü­zü­mi hem-de gu­ra­ma ag­za döw­let­le­riň ýol­baş­çy­la­ry gat­naş­dy.
Rus­si­ýa­nyň we gu­ra­ma ag­za ýurt­la­ryň ýol­baş­çy­la­ry bi­len bir ha­tar­da, bu yk­dy­sa­dy fo­ru­ma 10-a go­laý döw­let­den – Bru­neý­den, Wýet­nam­dan, In­do­ne­zi­ýa­dan, Kam­bo­ja­dan, La­os­dan, Ma­laý­zi­ýa­dan, Mýan­ma­dan, Sin­ga­pur­dan, Tai­land­dan we Fi­lip­pin­ler­den 350-ä go­laý işe­wür we­kil­le­ri gel­di.
ASEAN gu­ra­ma­sy Azi­ýa-Ýu­waş um­ma­ny se­bi­tin­dä­ki iri hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ryň bi­ri­dir. Gu­ra­ma ag­za döw­let­ler­de 630 mil­li­on­dan gow­rak adam ýa­şa­ýar. Rus­si­ýa bi­len ASEAN gu­ra­ma­sy­nyň ara­syn­da­ky res­mi gat­na­şyk­la­ryň ýo­la goý­la­ny­nyň üs­tün­den 20 ýyl geç­di. So­çi­dä­ki sam­mit bu öza­ra bäh­bit­li hyz­mat­daş­ly­gyň ös­dü­ril­me­gi­ne go­şant goş­mak mak­sa­dy bi­len ge­çi­ril­ýän ýo­ka­ry de­re­je­dä­ki mas­la­ha­tyň üçün­ji­si­dir. Onuň il­kin­ji­si 2005-nji ýyl­da Kua­la-Lum­pur­da, ikin­ji­si bol­sa, 2010-njy ýyl­da Ha­noý­da ge­çi­ril­di.
Sam­mi­tiň çäk­le­rin­de ýo­ka­ry de­re­je­de iki­çäk du­şu­şyk­lar boldy. Rus­si­ýa­nyň Pre­zi­den­ti Wla­di­mir Pu­tin In­do­ne­zi­ýa­nyň Pre­zi­den­ti Jo­ko Wi­do­do, Wýet­na­myň Prem­ýer-mi­nist­ri Nguen Su­an Fuk, şeý­le hem Kam­bo­ja­nyň, Lao­syň, Ma­laý­zi­ýa­nyň, Sin­ga­pu­ryň we Tai­lan­dyň hö­kü­met baş­tu­tan­la­ry bi­len gep­le­şik­ler ge­çir­di. Rus­si­ýa­nyň döw­let Baş­tu­ta­ny­nyň Azi­ýa­nyň Inf­rast­ruk­tu­ra ma­ýa go­ýum­la­ry ban­ky­nyň baş­ly­gy Szin Lis­ýun bi­len hem du­şu­şy­gy bol­dy. Iki­çäk gep­le­şik­ler­den soň­ra bir­nä­çe yla­la­şyk­la­ra gol çe­kil­di. Rus­si­ýa bi­len In­do­ne­zi­ýa­nyň Pre­zi­dent­le­riň ara­syn­da­ky du­şu­şyk­dan soň­ra 16 mil­liard dol­la­ra go­laý­la­ýan iki­ta­rap­la­ýyn yla­la­şyk­la­ra gol çe­ki­lip, rus kom­pa­ni­ýa­la­ry In­do­ne­zi­ýa­da ener­ge­ti­ka pu­da­gyn­da tä­ze önüm­çi­lik top­lum­la­ry­ny gu­rar. Şeý­le hem Rus­si­ýa bi­len Tai­lan­dyň hö­kü­met baş­tu­tan­la­ry­nyň gep­le­şik­le­riň çäk­le­rin­de dür­li ugur­lar­da 14 yla­la­şy­ga gol çe­kil­di.
Rus­si­ýa­nyň Rýa­zan ob­las­tyn­da iri süýt önüm­le­ri­ni ön­dür­ýän top­lu­myň gu­rul­ma­gy ba­bat­da de­giş­li yla­la­şyk ga­za­nyl­dy. Bu resminama Tai­lan­dyň, Hy­ta­ýyň we Ýa­kyn Gün­do­ga­ryň ma­ýa­dar­la­ry we bank­la­ry go­şul­dy. Ma­ýa go­ýum tas­la­ma­sy­nyň möç­be­ri 1 mil­liard dol­la­ra go­laý­la­ýar. Mun­dan baş­ga-da Rus­si­ýa bi­len Wýet­na­myň döw­let ma­ýa go­ýum gaz­na­sy­nyň ara­syn­da äht­na­ma gol çe­ki­lip, şol res­mi­na­ma la­ýyk­lyk­da, rus-wýet­nam ma­ýa go­ýum gaz­na­sy dö­re­di­lip, onuň baş­lan­gyç ka­pi­ta­ly 500 mil­li­on dol­lar hök­mün­de kes­git­len­di.
Sam­mi­tiň ahy­ryn­da So­çi äht­na­ma­sy ka­bul edil­di. Bu res­mi­na­ma Rus­si­ýa bi­len ASEAN gu­ra­ma­sy­nyň ara­syn­da­ky gat­na­şyk­la­ry 2020-nji ýy­la çen­li has-da ös­dür­mek ba­bat­da stra­te­gik hyz­mat­daş­ly­gyň ugur­la­ry bel­li edil­di. Ha­lka­ra fo­ru­myň öza­ra gat­na­şyk­la­ryny ýo­ka­ry sep­git­le­re çy­kar­ma­ga uly iter­gi ber­di.
– Biz Rus­si­ýa­ny gep­le­şik­ler bo­ýun­ça esa­sy hyz­mat­daş ha­sap­la­ýa­rys. 20 ýyl­dan bä­ri öza­ra gat­na­şyk­lar pug­ta­lan­ý­ar. 2005-nji ýyl­da Ma­laý­zi­ýa­nyň paý­tag­ty Kua­la-Lum­pur şä­he­rin­de ge­çi­ri­len il­kin­ji sam­mi­tiň çäk­le­rin­de gol çe­ki­len äht­na­ma la­ýyk­lyk­da, hyz­mat­daş­lyk gat­na­şyk­la­ry söw­da, ma­ýa go­ýum, ylym-bi­lim, teh­no­lo­gi­ýa, azyk howp­suz­ly­gy, ener­ge­ti­ka, oba ho­ja­ly­gy, sy­ýa­hat­çy­lyk, ulag ýa­ly ugur­lar­da do­wam et­di­ril­ýär – di­ýip, ASEAN gu­ra­ma­sy­nyň baş sek­re­ta­ry Le Lyong Min gür­rüň ber­di.
Sam­mi­tiň çäk­le­rin­de ge­çi­ri­len gep­le­şik­ler­de er­kin söw­da zo­lak­la­ry­ny dö­ret­mek ba­bat­da hem pi­kir al­şyl­dy. Bu ba­bat­da Rus­si­ýa Tai­land, In­do­ne­zi­ýa, Sin­ga­pur ýa­ly döw­let­ler bi­len er­kin söw­da zo­lak­la­ry­ny dö­ret­me­gi mak­sat edin­ýär.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА