Dür­li er­te­ki­dir basn­ýa­la­ryň gah­ry­ma­ny bo­lan leg­lek­ler uzak ara­ly­ga göç­ýän guş­la­ryň bir gör­nü­şi­dir. Guş­la­ryň bu gör­nü­şi jaý­la­ryň üçek­le­rin­de ýa-da be­lent sü­tün­ler­de hö­würt­ge gu­run­ýar­lar. Ýaz we to­mus aý­la­ryn­da de­mir­ga­zyk ül­ke­ler­de ýa­şa­ýan bu guş­lar, güý­zi we gy­şy ge­çir­mek üçin Af­ri­ka we Uzak gün­do­gar ýurt­la­ry­na uçup gid­ýär­ler. XIX asyr­da ýa­şan Hans Kris­ti­an An­der­se­niň “Leg­lek­ler” at­ly ki­ta­by bu gu­şuň “meş­hur­ly­gy­ny” art­dyr­ýar. Bu guş­lar köp­lenç gy­şy ge­çi­rip ge­len­den soň­ra ge­çen ýyl ýa­san hö­würt­ge­sin­de ýa­şa­ýar­lar. Şol se­bäp­li Ga­dy­my grek we Rim me­de­ni­ýe­tin­de leg­lek­ler we­pa­dar­ly­gyň, ýagşylygyň ny­şa­ny ha­sap­lan­ýar. Eý­sem, bu jan­dar­la­ryň baş­ga nä­hi­li aý­ra­tyn­lyk­la­ry bar­ka?!
Leg­lek­ler gyş aý­la­ry­ny Af­ri­ka­da­ky Sa­ha­ra çö­lü­niň gü­nor­ta­syn­da­ky tro­pi­kal ýurt­la­ryn­dan Hin­dis­ta­nyň gü­nor­ta­sy­na çen­li bo­lan gu­şak­lyk­da ge­çir­ýär­ler. Olar uzak ara­ly­ga gö­çen­le­rin­de uly de­ňiz­le­riň üs­tün­den däl-de, ola­ryň ke­nar­la­ryn­dan aý­la­nyp geç­ýär­ler. Ýew­ro­pa­dan Af­ri­ka göç­ýän leg­lek­ler gün­do­gar­da Nil der­ýa­sy­nyň ug­ry bi­len, gün­ba­tar­da Gib­ral­tar bo­ga­zy­nyň üs­ti bi­len geç­ýär­ler.
Few­ral aýy­nyň or­ta­syn­dan baş­lap ýa­kyn Af­ri­ka­dan uçup baş­la­ýan leg­lek­ler 50 gü­ne go­laý wagt­dan, mar­tyň ahy­ryn­da Ýew­ro­pa ba­ryp ýet­ýär­ler. Aw­gust­da yzy­na uçup, bu ara­ly­gy 26 gün­de geç­ýär­ler. Ola­ryň yzy­na has çalt uç­mak­la­ry­na ýel tä­sir ed­ýär. Leg­lek­ler hiç ga­nat kak­maz­dan ep-es­li ara­ly­gy ge­çip bil­ýär­ler. Guş­la­ryň giň de­ňiz­le­riň üs­tün­den däl-de, gu­ry ýer­den uç­ma­gy­nyň se­bä­bi hem ýel bi­len bag­la­ny­şyk­ly. Leg­lek­ler 3300 met­re çen­li ýo­ka­ry gal­ýar­lar, soň­ra şol be­lent­lik­dä­ki ho­wa aky­myn­dan peý­da­la­nyp, ga­nat kak­man uç­ýar­lar. Gu­ry ýe­riň ýü­zün­den gün­di­zi­ne ýo­ka­ry gö­te­ril­ýän ýy­ly ho­wa aky­my ola­ryň uç­ma­gy­ny aň­sat­laş­dyr­ýar. Gi­je­si­ne bol­sa köp­lenç dynç al­ýar­lar. Eger düş­län ýer­le­rin­de ýe­ter­lik iý­mit bar bol­sa, bir­nä­çe gün­läp ol ýer­de gal­ýar­lar. Ýy­lyň köp bö­le­gi­ni uçup ge­çir­ýän leg­lek­ler her ýyl­da 10 müň ki­lo­metr tö­we­re­gi ýol geç­ýär.Beý­le­ki guş­lar ýa­ly leg­lek­ler hem uç­ma­ly ug­ru­ny gün­di­zi­ne Gü­ne, gi­je­si­ne Aýa we ýyl­dyz­la­ra se­re­dip kes­git­le­ýär­ler. Şeý­le hem ola­ryň te­bi­gy “kom­pas­la­ry” hem bar. Leg­lek­ler Ýe­riň mag­nit meý­da­ny­ny duý­mak ar­ka­ly ugur­la­ry­ny tap­ýar­lar. Şeý­le­lik­de, bu­lut­ly ho­wa­da hem azaş­man uç­ýar­lar.
Bo­ýy bir metr­den geç­ýän bu guş­lar mör-mö­jek­ler, ba­lyk­lar, ýer­de-suw­da ýa­şa­ýan­lar, süý­re­ni­ji­ler we ki­çi­räk süý­dem­di­ri­ji­ler bi­len iý­mit­len­ýär­ler.
Jüý­je wag­ty ga­ra reňk­li bol­ýan leg­lek­le­riň ula­lan­soň çüňk­le­ri we aýak­la­ry gy­zar­ýar. Mu­nuň se­bä­bi­niň gy­zyl reňk­li leň­ňeç­le­ri iý­me­gi bi­len bag­ly­dy­gy anyk­lan­dy. Leg­lek­ler 1-3 hep­de ara­ly­gyn­da jüý­je­le­ri­ni bak­ýar­lar. Mu­ňa ga­ra­maz­dan, jüý­je­le­ri 2 aý­lap maş­ga­la­sy bi­len bi­le­lik­de ýa­şa­ýar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА