Ýew­ro­pa­nyň Çem­pi­on Klub­la­ry­nyň Ku­bo­gy ýa­ry­şy­nyň 5-nji möw­sü­mi 1959-1960-njy ýyl­lar­da ge­çi­ril­ýär. 27 klu­buň gat­na­şan ýa­ry­şyn­da grek to­pa­ry il­kin­ji ge­zek çy­kyş ed­ýär. Saý­la­ma tap­gy­ryn­da “Bar­se­lo­na” Bol­ga­ri­ýa­nyň “SDNA So­fi­ýa” to­pa­ryn­dan üs­tün çyk­ýar (2–2, 6–1). Ka­ta­lon­la­ryň 2-nji du­şu­şyk­da­ky gol­la­ry Ku­ba­la (3) bi­len Ewa­ris­to (3) der­we­zä gi­riz­ýär. “Mi­lan” il­kin­ji ge­zek gat­naş­ýan “Olim­pia­ko­sy” ýa­ryş­dan çy­kar­ýar (2–2, 3–1).
1-nji tap­gyr­da baş­da­na­ýak çem­pi­on­ly­gy sak­lap gel­ýan “Re­al Mad­rid” Lýu­ksem­bur­gyň “Žeu­ness Eş” to­pa­ry­ny Is­pa­ni­ýa­da 7–0, myh­man­çy­lyk­da-da 5–2 ýeň­ýär. 1-nji du­şu­şyk­da Fe­rens Puş­kaş het-trik ed­ýär. “Bar­se­lo­na” “Mi­la­ny” 2 ýer­de-de ýeň­me­gi ba­şar­ýar. Ita­li­ýa­da 2–0, Is­pa­ni­ýa­da bol­sa Ku­ba­la­nyň het-trik eden du­şu­şy­gyn­da 5–1 ut­ýar.
Çär­ýek fi­nal­da “Re­al Mad­rid” myh­man­çy­lyk­da “Nis­sa­dan” 3–2 ýe­ňil­se-de, öz meý­dan­ça­syn­da 4–0 utup, ýa­rym fi­na­la çyk­ýar. “Bar­se­lo­na” to­pa­ry “Wul­wer­hemp­to­ny” öz meý­dan­ça­syn­da 4–0, myh­man­çy­lyk­da-da 5–2 ýeň­ýär. 2-nji du­şu­şyk­da Ko­çiş 3 go­ly öz ady­na ýaz­dyr­ýar. “Aýnt­raht” bi­len “Wi­ner Şport-klu­buň” ara­syn­da­ky oýun­da ne­mes­ler ýe­ňiş ga­zan­ýar (2–1, 1–1). Beý­le­ki ýa­rym fi­nal­çy-da “Reýn­jers” bo­lup, ol 3 du­şu­şy­gyň ne­ti­je­sin­de Rot­ter­dam şä­he­ri­niň we­ki­li “Spar­ta­ny” ýa­ryş­dan çy­kar­ýar.

UEFA-nyň ýa­ryş­la­ryn­da­ky il­kin­ji “El Kla­si­ko”
Ýa­rym fi­nal­da bu ge­zek “El Kla­si­ko” der­bi­si oý­nal­ýar. Mä­lim bol­şy ýa­ly, mun­dan öň­ki möw­süm­de Mad­rid der­bi­si oý­na­lyp­dy. “Re­al Mad­rid” 2 du­şu­şyk­da-da eze­li bäs­de­şi­ni 3–1 ha­sap­lar bi­len ýe­ňip, bas­syr 5-nji ýo­la fi­na­la çyk­ýar. Mad­rid­li­ler 1-nji du­şu­şyk­da Di Ste­fa­nonyň (2) we Puş­ka­şyň, 2-nji oýun­da Puş­kaşyň (2) we Hen­to­nyň gol­la­ry bi­len ýeň­ýär. Beý­le­ki ýa­rym fi­nal­da bol­sa, “Aýnt­raht” 2 du­şu­şyk­da-da 6 gol bilen ýe­ňiş ga­zan­ýar. “Reýn­jer­si” öz meý­dan­ça­syn­da 6–1, myh­man­çy­lyk­da-da 6–3 ýe­ňen “Aýnt­raht” il­kin­ji ge­zek fi­na­la çyk­ýar. Her du­şu­şyk­da-da Alf­red Pfaff 2 gol ge­çir­ýär.

Iň köp to­ma­şa­çy­ly fi­nal
Fi­nal du­şu­şy­gy 1960-njy ýy­lyň 18-nji ma­ýyn­da Glaz­go şä­he­rin­dä­ki “Hamp­den Park” sta­dio­nyn­da oý­nal­ýar. “Re­al Mad­rid” bi­len “Aýnt­raht” to­par­la­ry­nyň ara­syn­da­ky fi­nal­da ýer­li emin, şot­lan­di­ýa­ly Jek Mo­wat jür­le­wük çal­ýar. Fi­nal du­şu­şy­gy­na 127 müň 621 jan­kö­ýer to­ma­şa ed­ýär. Bu gör­ke­zi­ji ýa­ry­şyň re­kor­dy­na deň­dir. Mun­dan öň­ki re­kord 1957-nji ýyl­da­ky fi­na­la de­giş­li­di (120 müň, kä­bir çeş­me­ler­de 124 müň jan­kö­ýer) .

10 gol­ly fi­nal
Oý­nuň 18-nji mi­nu­tyn­da Ri­çard Kress ne­mes to­pa­ry­ny öňe saý­la­ýar. Ýö­ne is­pan­la­ryň jo­ga­by gi­jik­me­ýär. Hat­da is­pan­lar Di Ste­fa­no­nyň 27-nji we 30-njy mi­nut­lar­da­ky gol­la­ry bi­len 2–1 öňe geç­ýär. 45+1-nji mi­nut­da Puş­kaş ne­mes to­pa­ry­nyň der­we­ze­sin­den 3-nji go­ly hem ge­çir­ýär. 56-njy mi­nut­da Puş­kaş bel­le­nen 11 metr­lik je­ri­me ur­gu­sy­ny dürs urup, ha­sa­by 4–1-e, 60-njy mi­nut­da-da ta­pa­wut­la­nyp, 5–1-e çy­kar­ýar. Oý­nuň 71–75-nji mi­nut­la­ry ara­ly­gyn­da jan­kö­ýer­ler 4 go­luň şa­ýa­dy bol­ýar­lar. 71-nji mi­nut­da Puş­kaş du­şu­şyk­da­ky 4-nji go­lu­ny der­we­zä gi­riz­ýär. 72-nji mi­nut­da “Aýnt­rah­tyň” hü­jüm­çi­si Er­win Stein, 73-nji mi­nut­da “re­al­ly” Di Ste­fa­no, 75-nji mi­nut­da bol­sa, ýe­ne-de Stein ta­pa­wut­lan­ýar. Şeý­le­lik­de, 7–3 ha­sa­byn­da ýe­ňiş ga­za­nan “Re­al Mad­rid” bas­syr 5-nji ge­zek yk­ly­myň iň uly ku­bo­gy­ny ga­za­nyp, gaý­ta­lan­ma­jak (hä­zir­lik­çe) re­kor­da eýe bol­ýar. Alf­red Di Ste­fa­no bol­sa yz­ly-yzy­na 5-nji fi­na­lyn­da-da ta­pa­wut­lan­ýar. Onuň fi­nal oýun­la­ryn­da ge­çi­ren gol­la­ry­nyň sa­ny 7-ä deň­dir.

Iň köp du­şu­şyk ge­çi­ren to­par­lar

UEFA Çem­pi­on­lar li­ga­syn­da şu wag­ta çen­li 65 möw­süm ge­çi­ril­di. Şo­la­ryň 50-si­ne “Re­al Mad­rid” gat­na­şyp­dy. Yk­ly­myň iň uly klub ýa­ry­şyn­da iň köp du­şu­şyk ge­çi­ren to­par hem el­bet­de, oňa iň köp gat­na­şan to­par bo­lar. Beý­le­ki gör­ke­zi­ji­ler­dä­ki ýa­ly öň­de bol­şy ýa­ly, “Re­al Mad­rid” to­pa­ry 438 du­şu­şyk bi­len 1-nji ha­tar­da bar­ýar. On­dan 90 du­şu­şy­gy az “Ba­wa­ri­ýa” 2-nji, 317 oýun ge­çi­ren “Bar­se­lo­na” 3-nji or­ny eýe­le­ýär. “Man­çes­ter Ýu­naý­ted” 279, “Ýu­wen­tus” 278, “Ben­fi­ka” 258, “Mi­lan” 249 du­şu­şyk bi­len öň­dä­ki orun­la­ry eýe­le­ýän to­par­lar­dyr. UEFA-nyň bu bäs­le­şi­gin­de 1 klub 400-den, 2 klub 300-den, 14 klub 200-den, 43 klub 100-den köp du­şu­şyk ge­çir­di.

UEFA Çem­pi­on Klub­la­ryň Ku­bo­gy /
UEFA Çem­pi­on­lar li­ga­syn­da iň köp du­şu­şyk ge­çi­ren to­par­lar:

“Re­al Mad­rid” – 438, “Ba­wa­ri­ýa” – 348, “Bar­se­lo­na” – 317, “Man­çes­ter Ýu­naý­ted” – 279, “Ýu­wen­tus” – 278, “Ben­fi­ka” – 258, “Mi­lan” – 249, “Por­to” – 245, “Di­na­mo K” – 233, “Aýaks” – 227, “Li­wer­pul” – 217, “Sel­tik” – 212, “Ar­se­nal” – 201, “An­der­leht” – 200, “In­ter” – 178, PSW – 177, “Ga­la­ta­sa­raý” – 175, “Olim­pia­kos” – 172, “Çel­si” – 167, “Reýn­jers” – 161, “Bo­rus­si­ýa D” – 146, “Li­on” – 145, “Srwe­na Zwez­da” – 140, “At­le­ti­ko” – 135, “Wa­len­si­ýa” – 128, “Spar­tak M” – 122, “Ba­zel” – 118, “Mo­na­ko” – 112, PSŽ – 112, “Ba­ýer” – 111, “Ro­ma” – 111, “K. Brýug­ge” – 107, “Par­ti­zan” – 105, “Fe­ner­bah­çe” – 105, SSKA M – 104, “Mar­sel” – 102, BA­TE – 100.

Bäsleşigiň ýyldyzy

Äh­li za­ma­na­la­ryň iň ök­de hü­jüm­çi­le­ri­niň ha­ta­ryn­da gör­ke­zil­ýän weng­ri­ýa­ly Fe­rens Puş­kaş 1927-nji ýy­lyň 1-nji ap­re­lin­de paý­tagt Bu­da­peşt­de dün­ýä in­ýär. 1943-nji ýyl­da “Bu­da­peşt Hon­wed” to­pa­ry­nda fut­bola baş­lap, 1956-njy ýy­la çen­li bu klub­da oý­na­ýar. Ol 350 oýun­da 358 ge­zek ta­pa­wut­lan­ýar. Puş­kaş bu­da­peşt­li­le­riň ga­za­nan 5 çem­pi­on­ly­gy­na uly go­şant goş­ýar. 1958-nji ýyl­da “Mi­lan”, “Ýu­wen­tus” ýa­ly klub­lar­dan ýüz öw­rüp, “Re­al Mad­ri­diň” dü­zü­mi­ne go­şul­ýar. Ol “Re­al Mad­rid­de” 1966-njy ýy­la çen­li çy­kyş ed­ýär. Şol dö­wür­de 5 “La Li­ga­nyň”, 3 Ýew­ro­pa­nyň Çem­pi­on Klub­la­ry­nyň Ku­bo­gy ýa­ry­şy­nyň çem­pi­on­ly­gy­ny ga­zan­ýar. Ol “La Li­ga­da” 180 du­şu­şyk­da 156 ge­zek ta­pa­wut­lan­ýar. Weng­ri­ýa­nyň mil­li ýy­gyn­dy­syn­da 84 oýun­da 85 go­ly ge­çi­ren Puş­kaş 1961-1962-nji ýyl­lar­da Is­pa­ni­ýa­nyň ýy­gyn­dy­syn­da-da 4 oýun oý­na­ýar. Ol Weng­ri­ýa­nyň Olim­pi­ýa ýy­gyn­dy­sy bi­len 1952-nji ýyl­da al­tyn me­da­la my­na­syp bol­ýar. 1954-nji ýyl­da bol­sa, Dün­ýä Ku­bo­gyn­da fi­nal­da Gün­ba­tar Ger­ma­ni­ýa­dan utu­lan mil­li ýy­gyn­dy­sy bi­len kü­müş me­da­ly eýe­le­me­gi ba­şar­ýar. 1966-njy ýyl­da fut­bo­ly taş­la­nyn­dan soň, ol “Her­ku­les”, “San Fran­sis­ko”, “Ala­wes”, “Re­al Mur­si­ýa”, “Ko­lo-Ko­lo”, AEK, “Al Mas­ri”, “Ser­ro Por­ten­ýo” ýa­ly dür­li yk­lym­la­ryň klub­la­ry­na tä­lim ber­ýär.
2006-njy ýy­lyň 17-nji no­ýab­ryn­da ara­dan çy­kan Puş­ka­şyň ady­ny gö­ter­ýän baý­rak FI­FA ta­ra­pyn­dan her ýy­lyň iň owa­dan go­lu­ny ge­çi­ren oýun­çy­la­ra be­ril­ýär.

UEFA Çem­pi­on­lar
li­ga­sy­nyň ta­ry­hyn­dan

Ýew­ro­pa­nyň Çem­pi­on
Klub­la­ry­nyň
Ku­bo­gy — 1929–1960

Gat­na­şan to­par: 27 (26)
Ge­çi­ri­len du­şu­şyk: 52
To­ra sal­nan gol­lar: 218 (or­ta­ça 4,19)
Iň ne­ti­je­li oýun­çy: Ferens Puşkaş (“Real Madrid”) – 12 gol

Saý­la­ma tap­gy­ry
“Nis­sa”–“Şam­rok Ro­wers” (Ir­lan­di­ýa): 3–2, 1–1, “SDNA So­fi­ýa”–“Bar­se­lo­na”: 2–2, 1–6, “Wi­ner Şport-klub” (Awst­ri­ýa)–“Pet­ro­lul Ploieş­ti” (Ru­my­ni­ýa): 0–0, 2–1, “Lin­fild” (D. Ir­lan­di­ýa)–“Gýo­te­borg”: 2–1, 1–6, “Žeu­ness Eş” (Lýuk­sem­burg)–“LKS Lodz” (Pol­şa): 5–0, 1–2, “Ser­we­na Hwiez­da Bra­tis­la­wa” (hä­zir­ki “In­ter Bra­tis­la­wa”, Çe­hos­lo­wa­ki­ýa)–“Por­to”: 2–1, 2–0, “Olim­pia­kos”–“Mi­lan”: 2–2, 1–3, “Fe­ner­bah­çe”–“Çe­pel” (Weng­ri­ýa): 1–1, 3–2, “Reýn­jers”–“An­der­leht”: 5–2, 2–0, “Wor­war­tis Ber­lin” (hä­zir­ki “FK Aýnt­raht Oder”, Gün­do­gar Ger­ma­ni­ýa)–“Wul­wer­hemp­ton”: 2–1, 0–2.

1-nji tap­gyr
“Re­al Mad­rid”–“Žeu­ness Eş”: 7–0, 5–2, “Boldk­lub­ben 1909” (Da­ni­ýa)–“Wi­ner Şport-klub”: 0–3, 2–2, “Spar­ta Rot­ter­dam” (Ni­der­land­lar)–“Gýo­te­borg”: 3–1, 1–3, 3–1, “Mi­lan”–“Bar­se­lo­na”: 0–2, 1–5, “Ýang Boýz”–“Aýnt­raht”: 1–4, 1–1, “Reýn­jers”–“Ser­we­na Hwiez­da Bra­tis­la­wa”: 4–3, 1–1, “Srwe­na Zwez­da” (Ýu­gos­la­wi­ýa)–“Wul­wer­hemp­ton”: 1–1, 0–3, “Fe­ner­bah­çe”–“Nis­sa”: 2–1, 1–2, 1–5.

Çär­ýek fi­nal
“Nis­sa”–“Re­al Mad­rid”: 3–2, 0–4,
“Bar­se­lo­na”–“Wul­wer­hemp­ton”: 4–0, 5–2,
“Aýnt­raht”–“Wi­ner Şport-klub”: 2–1, 1–1,
“Spar­ta Rot­ter­dam”–“Reýn­jers”: 2–3, 1–0, 2–3.

Ýa­rym fi­nal
“Aýnt­raht”–“Reýn­jers”: 6–1, 6–3,
“Re­al Mad­rid”–“Bar­se­lo­na”: 3–1, 3–1.

FI­NAL (“Hamp­den Park”, Glaz­go)
“Re­al Mad­rid”–“Aýntraht”: 7–3 (Di Ste­fa­no 27, 30, 73, Puş­kaş 45+1, 56 p, 60, 71 — Kress 18, Stein 72, 75)

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА