Döw­let Baş­tu­ta­ny­my­zyň dur­nuk­ly yk­dy­sa­dy ösü­şiň bin­ýa­dy hök­mün­de in­no­wa­si­on teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň or­naş­dy­ryl­ma­gy, san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­tiň has-da ös­dü­ril­me­gi ug­run­da ed­ýän taý­syz ta­gal­la­la­ry ýur­du­my­zyň tä­ze ösü­şiň be­lent­lik­le­ri­ne çyk­ma­gyn­da mö­hüm äh­mi­ýe­te eýe­dir.
Hä­zir­ki wagt­da dün­ýä­niň äh­li döw­let­le­rin­de, esa­san-da, yk­dy­sa­dy taý­dan ösen we ös­ýän ýurt­lar­da “san­ly yk­dy­sa­dy­ýet” adal­ga­sy giň­den ula­nyl­ma­ga baş­lan­dy. Mil­li Li­de­ri­mi­ziň taý­syz ta­gal­la­la­ry bi­len Türk­me­nis­tan­da 2019–2025-nji ýyl­lar­da san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti ös­dür­me­giň kon­sep­si­ýa­sy­na la­ýyk­lyk­da, dün­ýä yl­my­nyň tä­ze ga­za­nan­la­ry esa­syn­da taý­ýar­la­nan, tä­ze­çe pi­kir­len­me­le­ri öz içi­ne al­ýan, ýur­du­my­zyň halk ho­ja­ly­gy­na san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti or­naş­dyr­mak­da giň müm­kin­çi­lik­le­ri dö­ret­mek ba­bat­da giň ge­rim­li iş­ler al­nyp ba­ryl­ýar. Ýur­du­my­zyň halk ho­ja­ly­gyn­da in­no­wa­si­on tas­la­ma­lar dur­mu­şa or­naş­dy­ryl­ýar. Sag­ly­gy go­ra­ýyş, ylym we bi­lim, se­na­gat, ulag we kom­mu­ni­ka­si­ýa, hyz­mat­lar ul­ga­my, or­ta we ki­çi te­le­ke­çi­lik ýa­ly ugur­lar­da san­ly ul­gam üçin äh­li müm­kin­çi­lik­ler dö­re­dil­ýär. Sag­ly­gy go­ra­ýyş ul­ga­my­ny my­sal ala­nyň­da, bu ugur­da hä­zir­ki za­man teh­no­lo­gi­ýa­la­ry bi­len üp­jün edi­len döw­re­bap has­sa­ha­na­lar he­re­ket ed­ýär. Bi­lim we ylym ul­ga­my göz öňü­ňe ge­ti­ri­len­de, ýo­ka­ry we or­ta okuw bi­lim ber­ýän mek­dep­le­r­de bir bi­te­wi ul­gam dö­re­di­lip, ylym to­ru­nyň go­ru­ny has-da gi­ňelt­mek ba­bat­da iş­ler ta­la­ba­la­ýyk al­nyp ba­ryl­ýar.
San­ly ul­ga­myň halk ho­ja­ly­gyn­da­ky peý­da­la­ry um­ma­syz­dyr. Hä­zir­ki wagt­da döw­let hyz­mat­la­ry­nyň we iş­le­ri­niň ýe­ke-täk por­ta­ly­nyň işe goý­be­ril­me­gi ba­bat­da edil­ýän iş­ler köp san­ly pu­dak­la­ryň iş­le­ri­ni ýe­ňil­leş­dir­ýär. Bu por­tal (e.gov.tm) ra­ýat­lar hem-de işe­wür­lik üçin elekt­ron gör­nü­şin­de döw­let hyz­mat­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­tir­mä­ge “bir pen­ji­re” di­ýen aw­to­mat­laş­dy­ry­lan mag­lu­mat ul­ga­my­dyr. “Bir pen­ji­re” ul­ga­my ar­ka­ly in­ter­net, ýer­li we yk­jam ara­gat­na­şyk, IP-te­le­wi­de­ni­ýe, de­mir ýol ýa-da ho­wa pe­tek­le­ri hem-de beý­le­ki hyz­mat­lar üçin öz bank kar­ty­nyň de­giş­li mag­lu­mat­la­ry­ny gi­riz­mek bi­len, tö­leg­le­ri tö­le­mek ýo­la goý­lar.
San­ly yk­dy­sa­dy­ýet ýa-da san­ly ul­gam bel­li bir de­re­je­de in­ter­net ul­ga­my bi­len berk bag­la­ny­şyk­ly­dyr. Hä­zir­ki wagt­da ýur­du­myz­da in­ter­net hyz­mat­la­ry­myz­dan peý­da­lan­ýan­la­ryň sa­ny gün­sa­ýyn ýo­kar­lan­ýar. Ýur­du­myz­da ara­gat­na­şy­gyň bar­ha tä­ze usul­la­ry­ny hö­dür­le­mä­ge aý­ra­tyn üns be­ril­ýär. In­ter­net-ban­king we yk­jam-ban­king hyz­mat­la­ry iş­jeň or­naş­dy­ryl­ýar. Şo­la­ryň üs­ti bi­len ýur­du­myz­da bol­şy ýa­ly, onuň çäk­le­rin­den da­şar­da hem nagt däl ha­sap­la­şyk­la­ry ama­la aşy­ryp, ha­ryt-pul gat­na­şyk­la­ry­ny ýö­ne­keý­leş­dir­mek bi­len, ola­ryň howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek müm­kin­dir.
Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz dün­ýä­niň hä­zir­ki za­man ýag­daý­la­ry­ny göz öňün­de tu­tup, ýur­du­my­zyň okuw mek­dep­le­ri­niň bü­tin­dün­ýä ul­ga­my­na el­ýe­ter­li­li­gi­ni gi­ňelt­mek bo­ýun­ça we­zi­pe­le­ri goý­ýar. Bu eda­ra­la­ryň komp­ýu­ter­ler, mul­ti­me­di­ýa teh­no­lo­gi­ýa­la­ry bi­len en­jam­laş­dy­ryl­ma­gy, IT meý­dan­ça­la­ryň dö­re­dil­me­gi okat­ma­gyň öň­de­ba­ry­jy usul­la­ry­ny ulan­mak ar­ka­ly okuw­la­ry ge­çir­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýär, ola­ryň in­ter­ne­te el­ýe­ter­li­li­gi­niň üp­jün edil­me­gi bol­sa, okuw işi­ni gu­ra­ma­ga hem-de hü­när­men­le­ri hal­ka­ra öl­çeg­le­riň ta­lap­la­ry­na la­ýyk­lyk­da taý­ýar­la­ma­ga giň müm­kin­çi­lik­le­ri aç­ýar.
Ara­gat­na­şyk pu­da­gy­ny ös­dür­mek üçin döw­let Baş­tu­ta­ny­my­zyň baş­lan­gy­jy bo­ýun­ça ýur­du­myz­da ne­ti­je­li çä­re­ler ge­çi­ril­ýär. Bu bol­sa mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­zi has-da kuw­wat­lan­dyr­ýar. Ra­ýat­la­ryň ýa­şa­ýyş-dur­muş de­re­je­si üçin aň­ry­baş şert­le­riň dö­re­dil­me­gi bi­len bag­la­ny­şyk­ly me­se­le­ler he­mi­şe­lik üns mer­ke­zin­de sak­lan­ýar. Ýur­du­myz­da 2025-nji ýy­la çen­li dö­wür üçin iş­le­nip taý­ýar­la­ny­lan san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti ös­dür­mek Kon­sep­si­ýa­sy­nyň dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi äh­li pu­dak­la­ryň we döw­let do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň teh­no­lo­gik taý­dan ut­gaş­dy­ryl­ma­gy­ny, ýur­du­my­zyň ägirt uly se­riş­de we önüm­çi­lik müm­kin­çi­lik­le­ri­niň esa­syn­da yk­dy­sa­dy bi­li­miň kä­mil­leş­di­ril­me­gi­ni üp­jün eder.
Mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­miz üçin hil taý­dan tä­ze tap­gy­ra geç­mek döw­let Baş­tu­ta­ny­my­zyň ýur­du­my­zyň halk ho­ja­ly­gy­nyň bäs­deş­li­ge ukyp­ly­ly­gy­ny ýo­kar­lan­dyr­ma­ga gö­nük­di­ri­len sy­ýa­sa­ty­nyň üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi­ne giň müm­kin­çi­lik­le­ri dö­re­der.

Ba­har ARY­KO­WA,
Türk­men döw­let bi­na­gär­lik-gur­lu­şyk
ins­ti­tu­ty­nyň mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА