“Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019-2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda” halkara ülňülere laýyk gelýän döwrebap maglumat aragatnaşyk tehnologiýalaryna esaslanýan sanly ykdysadyýeti yzygiderli ornaşdyrmagyň hasabyna milli ykdysadyýetimiziň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak boýunça giň gerimli çäreler göz öňünde tutulandyr.Ýurdumyzda sanly ykdysadyýeti ornaşdyrmak we ony ösdürmek bilen bagly wezipeler tapgyrma-tapgyr durmuşa ornaşdyrylýar.
Ýurdumyzda ministrlikler, pudaklaýyn dolandyryş edaralary, welaýatlaryň we Aşgabat şäheriniň häkimlikleri, eýeçiliginiň görnüşine garamazdan, edaralar, kärhanalar, guramalar hem-de hususy telekeçiler tarapyndan sanly ykdysadyýeti ornaşdyrmak boýunça giň gerimli işler amala aşyrylýar. Ýurdumyz halkara internet toruna giňden aralaşyp, sanly ulgamyň çäksiz mümkinçiliklerinden ýerlikli hem-de netijeli peýdalanylmaga giň gerim berildi. Ýurdumyzyň ministrlikleri, pudaklaýyn edaralary, eýeçiliginiň görnüşine garamazdan, edaralar, kärhanalar, guramalar hem-de hususy telekeçiler özleriniň ýörite web-saýtlaryny döredip, maglumat toruna işjeň goşulýarlar. Bu hem ähli ugurlardaky işleriň netijeli we çalt amala aşyrylmagyna mümkinçilik berýär. Kagyz dolanyşygy aradan aýrylyp, elektron dolanyşyk arkaly işleriň göwnejaý hem-de talabalaýyk derejede çalt depginlerde durmuşa ornaşmagyna ähli şertler döredilýär.
Ýurdumyzda söwda hem-de ulag-aragatnaşyk ulgamlarynda, ylym-bilim, köpçülikleýin habar beriş serişdelerinde hem bu ugurda degişli işler geçirilýär. Ulag-aragatnaşyk ulgamy babatda raýatlar, ýolagçylar uçar hem-de demirýol peteklerini elektron görnüşde satyn alyp bilýärler. Bu ýagdaý ýolagçylaryň petek almak üçin ýol söküp, demirýol we howa gatnawlary gulluklaryna gitmegine zerurlygy aradan aýryp, olaryň wagtyny tygşytlamaga giň mümkinçilikleri döretdi.
Şeýle hem söwda we maliýe ulgamynda täzeçil tehnologiýalaryň giňden ornaşmagy bilen elektron söwda giňden ösdürilýär. Bu ýagdaý ýurdumyzyň bank edaralarynyň hödürleýän ýokary hilli hyzmatlary bilen berk baglanyşyklydyr. Ýurdumyzda maglumat-kommunikasiýa tehnologiýasyny ösdürmek üçin döwlet Baştutanymyzyň tagallasy netijesinde bank edaralary tarapyndan milli töleg ulgamy arkaly internet-dükanlarynda harytlary satyn almaga mümkinçilik berýän ýörite binýatlar taýýarlanyldy. Şeýlelikde, ýurdumyzyň telekeçileriniň döreden ulgamy arkaly dürli görnüşli harytlary sanlyja wagtyň içinde satyn almak mümkinçiligi emele geldi. Şunuň ýaly kämil usul ykjam telefonlaryň ähmiýetini artdyrdy. Ol bank amallary we tölegi bilen baglanyşykly beýleki işleri geçirmekde ýeňillikleri üpjün edýär. Bu ulgam häzirki döwürde dünýäniň ençeme ýurtlarynda giňden ulanylýar.
Ýurdumyzda sanly ulgam boýunça işleýän hususyýetçileriň sany hem barha köpelýär. “IT-Park” ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti, “Sanly ulgam”, “Türkmen-tranzit”, “Sanly tehnologiýa merkezi”, “Imdat Elektronik” hususy kärhanasy ýaly hususy pudagyň wekilleriniň bu ugurda toplan tejribesi işewürligiň innowasion esasda ösdürilmegine giň mümkinçilikleri döredýär.
Türkmenistanyň Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrliginiň Tehnologiýalar merkezi we “Agzybirlik Tilsimaty” bilelikdäki kärhanasy elektron önümçiligiň giň gerimde ösdürilmegine mynasyp goşant goşýarlar. Bu degişli edaralar tarapyndan sensor ekranly kompýuterler, çek-printerler, ştrih-kod printerleri we skanerleri taýýarlanýar. Bu tehnologik enjamlar halk hojalygynda giňden ulanylýar. Şeýle hem “Agzybirlik Tilsimaty” bilelikdäki kärhanasy hormatly Prezidentimiz tarapyndan birinji synpyň ýaş mekdep okuwçylaryna sowgat berilýän kompýuter önümçiligini giňden ýola goýdy. Bu kärhananyň taýýarlaýan kompýuterleri güýçli prosessorlar, giňeldilen RAM bilen enjamlaşdyrylyp, has köp ulanyş mümkinçiligi bilen tapawutlanýar. 2019-njy ýylda bu kärhana tarapyndan körpe nesiller üçin 153 müňden gowrak kompýuter taýýarlandy.
Milli ykdysadyýetimiz üçin hil taýdan täze tapgyra geçmek döwlet Baştutanymyzyň ýurdumyzyň senagat toplumynyň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga gönükdirilen syýasatynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegi netijesinde amala aşyrylýar. Sanlylaşdyrmak işleri, hususan-da, ýangyç-energetika we obasenagat toplumlarynda hem-de beýleki pudaklarda has-da işjeň dowam edýär.
Bahar ARYKOWA,
Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk
institutynyň mugallymy.