Biziň ýurdumyzda Intellektual eýeçiligiň bütindünýä guramasy (WIPO) bilen özara gatnaşyklary işjeňleşdirmek boýunça zerur çäreler durmuşa geçirilýär. Häzirki wagtda ýurdumyzyň degişli döwlet edaralary tarapyndan Intellektual eýeçiligiň bütindünýä guramasy bilen bilelikde intellektual eýeçilik ulgamyny ösdürmegiň 2021–2025-nji ýyllar üçin maksatnamasynyň taslamasyny düzmek boýunça işler alnyp barylýar.

In­tel­lek­tu­al eýe­çi­li­giň bü­tin­dün­ýä gu­ra­ma­sy (WI­PO) Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň ýö­ri­te­leş­di­ri­len eda­ra­sy­dyr. WI­PO in­tel­lek­tu­al eýe­çi­li­gi go­ra­mak bo­ýun­ça hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ry­nyň bi­ri­dir. Has dog­ru­sy, ol 1893-nji ýyl­da ge­çi­ri­len dip­lo­ma­tik kon­fe­ren­si­ýa­da esaslandyryldy. Pa­riž (se­na­gat em­lä­gi­ni go­ra­mak üçin) we Bern (ede­bi we çe­per eser­le­ri go­ra­mak üçin) kon­wen­si­ýa­la­ry­nyň do­lan­dy­ryş we­zi­pe­le­ri­ni ýe­ri­ne ýe­ti­ren iki býu­ro, In­tel­lek­tu­al eýe­çi­li­giň bü­tin­dün­ýä gu­ra­ma­sy ady bi­len bir­leş­di­ler. 1967-nji ýyl­da Stok­golm­da WI­PO-nyň döredilýändigi ba­ra­da kon­wen­si­ýa gol çe­kil­di. Onuň ştab-kwar­ti­ra­sy Že­ne­wa­da (Şweý­sa­ri­ýa) ýer­leş­ýär. WI­PO 1974-nji ýyl­da Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň ýö­ri­te­leş­di­ri­len eda­ra­sy bol­ýar.
Hä­zir­ki wagt­da 191 ýurt In­tel­lek­tu­al eýe­çi­li­giň bü­tin­dün­ýä gu­ra­ma­synyň ag­za­sy­dyr. Bu dün­ýä ýurt­la­ry­nyň 90%-den gow­ra­gy­dyr. Hä­zir onuň Baş di­rek­to­ry awst­ra­li­ýa­ly Fren­sis Gar­ri­dir. WI­PO dö­re­di­ji­li­gi ös­dür­mä­ge we döw­le­ta­ra hyz­mat­daş­ly­gy ar­ka­ly dün­ýä­dä­ki in­tel­lek­tu­al eýe­çi­li­gi go­ra­ma­ga gol­daw ber­ýär.
Onuň işi, dö­re­di­ji­lik iş­jeň­li­gi üçin sy­lag­la­ýan, in­no­wa­si­ýa hö­wes­len­dir­ýän we jem­gy­ýe­tiň bäh­bit­le­ri­ne hor­mat goý­mak bi­len yk­dy­sa­dy ösü­şe go­şant goş­ýan de­ňag­ram­ly we el­ýe­ter­li hal­ka­ra in­tel­lek­tu­al eýe­çi­lik ul­ga­my­ny ös­dür­mä­ge ba­gyş­lan­ýar.
Gu­ra­ma­nyň esa­sy we­zi­pe­le­ri:
Bü­tin dün­ýä­de in­tel­lek­tu­al eýe­çi­li­gi go­ra­mak we bu ugur­da mil­li ka­nun­çy­ly­gyň saz­la­şy­gy­ny go­wu­lan­dyr­mak üçin durmuşa geçiriljek çä­re­le­riň iş­lenip düzülmegine kö­mek etmek;
In­tel­lek­tu­al eýe­çi­lik pu­da­gyn­da hal­ka­ra ka­nun­la­ry­ny we ka­da­la­ry­ny ös­dür­mek;
Pa­riž we Bern bi­le­le­şi­gi­niň do­lan­dy­ryş we­zi­pe­le­ri­ni ber­jaý et­mek;
In­tel­lek­tu­al eýe­çi­lik pu­da­gyn­da teh­ni­ki we hu­kuk kö­me­gi ber­mek;
Mag­lu­mat­la­ry ýyg­na­mak we ýaý­rat­mak, göz­leg ge­çir­mek we ne­ti­je­le­ri­ni ne­şir et­mek;
In­tel­lek­tu­al eýe­çi­li­giň hal­ka­ra go­ra­gy­ny ýe­ňil­leş­dir­ýän hyz­mat­la­ry üp­jün et­mek.
WI­PO-nyň baş­lan­gyç we iň mö­hüm we­zi­pe­si bol­sa, köp­ta­rap­la­ýyn hal­ka­ra kon­wen­si­ýa­la­ry kämilleşdirmekdir. Ol köp san­ly hal­ka­ra şert­na­ma­sy­nyň do­lan­dy­ryş we­zi­pe­si­ni ber­jaý ed­ýär. Olar se­na­gat eýe­çi­li­gi we aw­tor­lyk hu­ku­gy bo­ýun­ça şertna­ma­lar­dyr. 1998-nji ýyl­dan baş­lap, WI­PO-nyň Bü­tin­dün­ýä aka­de­mi­ýa­sy in­tel­lek­tu­al eýe­çi­li­gi go­ra­mak bo­ýun­ça iş­gär­le­ri taý­ýar­la­ýar. Aka­de­mi­ýa­da in­ter­net ar­ka­ly bi­lim al­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­ýän dis­tan­si­on okuw mer­ke­zi bar. Mil­li eda­ra­la­ryň işe­wür­lik amal­la­ry­ny on­laýn ar­ka­ly bag­la­nyş­dyr­ýan glo­bal in­tel­lek­tu­al eýe­çi­lik ul­ga­my bo­lan WI­PO­net tas­la­ma­sy aý­ra­tyn bel­lär­lik­li­dir. WI­PO-nyň işi­niň gel­je­gi uly ug­ry in­tel­lek­tu­al eýe­çi­lik bi­len bag­la­ny­şyk­ly tä­jir­çi­lik me­se­le­le­ri­ni çöz­mek­dir. 1994-nji ýyl­da WI­PO-nyň ar­bit­raž we ara­çy­lyk mer­ke­zi dö­re­dil­di.
In­tel­lek­tu­al eýe­çi­li­giň bü­tin­dün­ýä gu­ra­ma­sy Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň in­tel­lek­tu­al eýe­çi­li­gi ylym­da we yk­dy­sa­dy­ýet­de tä­ze­çil hem-de dö­re­di­ji­lik­li iş­läp taý­ýar­la­ma­la­ry hö­wes­len­dir­me­giň se­riş­de­si hök­mün­de peý­da­lan­mak me­se­le­le­ri bi­len meş­gul­lan­ýan gu­ra­ma bo­lup dur­ýar.
Türk­me­nis­tan 1995-nji ýyl­dan bä­ri do­ly hu­kuk­ly ag­za­sy bo­lup dur­ýan In­tel­lek­tu­al eýe­çi­li­giň bü­tin­dün­ýä gu­ra­ma­sy bi­len kö­pu­gur­ly hyz­mat­daş­ly­ga mö­hüm äh­mi­ýet ber­ýär. 2013-nji ýy­lyň 1-nji mar­tyn­da dö­re­di­len Ma­li­ýe we yk­dy­sa­dy­ýet mi­nistr­li­gi­niň In­tel­lek­tu­al eýe­çi­lik bo­ýun­ça döw­let gul­lu­gy in­tel­lek­tu­al eýe­çi­li­giň dü­züm­le­ri­ni go­ra­mak ba­bat­da döw­let ta­ra­pyn­dan ka­da­laş­dy­ry­lyş işi­ni alyp bar­ýar.
2015-nji ýy­lyň aw­gust aýyn­da “Türk­me­nis­tan­da 2015–2020-nji ýyl­lar üçin in­tel­lek­tu­al eýe­çi­lik ul­ga­my­ny ös­dür­me­giň mak­sat­na­ma­sy” he­re­ke­te gi­ri­zil­di. In­tel­lek­tu­al eýe­çi­li­giň mil­li ul­ga­my­nyň he­re­ket ed­ýän döw­rün­de da­şa­ry ýurt­lar bi­len hyz­mat­daş­lyk et­mek ba­bat­da ägirt uly iş­ler ýe­ri­ne ýe­ti­ril­di.
2015-nji ýyl­da Türk­me­nis­tan 1999-njy ýy­lyň se­na­gat nus­ga­la­ry­ny hal­ka­ra taý­dan bel­li­ge al­mak ha­kyn­da­ky Gaa­ga yla­la­şy­gy­nyň Že­ne­wa na­ma­sy­na we olim­pi­ýa ny­şan­la­ry­ny go­ra­mak bo­ýun­ça Naý­ro­bi şert­na­ma­sy­na go­şul­dy. 2016-njy ýyl­da bol­sa ede­bi we çe­per eser­le­ri go­ra­mak bo­ýun­ça Bern Kon­wen­si­ýa­sy­na go­şul­dy. Hä­zir­ki dö­wür­de ýur­du­myz­da bu ul­gam­da­ky ka­nun­çy­ly­gy hal­ka­ra hu­kuk ka­da­la­ry­na la­ýyk ge­tir­mek bo­ýun­ça iş­ler do­wam ed­ýär.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА