Mun­dan bir­nä­çe ýyl ozal hä­zir­ki wagt­da azyk­lyk ha­ryt hök­mün­de ula­nyl­ýan mi­we­dir bak­ja önüm­le­ri­niň kö­pü­si ýok­dy. Has dog­ru­sy, bu mi­we­ler dün­ýä­niň haý­sy­dyr bir kün­je­gin­de bar­dy, em­ma beý­le­ki ýer­le­re ýaý­ra­man­dy. Şeý­le hem te­bi­gy ýag­daý­da ös­ýän hem bol­sa, ha­sy­ly­ny al­mak üçin me­de­ni usul­da ös­dü­ri­lip ýe­tiş­di­ril­me­ýär­di. Me­de­ni­ýe­tiň ös­me­gi, se­bit­le­riň ara­syn­da­ky gat­na­şyk­la­ryň art­ma­gy bi­len te­bi­gy ösüm­lik­ler­ ha­syl al­mak üçin eki­lip baş­lan­dy, seç­gi­çi­ler ta­ra­pyn­dan ola­ryň tä­ze gör­nüş­le­ri dö­re­dil­di. Şeý­le ekin­le­riň bi­ri hem po­mi­dor­dyr. Bu bak­ja eki­ni (la­tyn­ça: “Lycoper­sicon lycoper­sicum”) burç, ýe­ral­ma we badam­ja­n ýa­ly ekin­le­ri öz içi­ne al­ýan maş­ga­la de­giş­li­dir. Po­mi­do­ryň ulu­ly­gy, şe­ki­li, ha­syl ber­şi, ýe­tiş­ýän wag­ty ba­bat­da ta­pa­wut­lan­ýan gy­zyl, sa­ry, gül­gü­ne, na­rynç, ýa­şyl (bi­şen wag­tyn­da-da) we go­ňur reňk­li ýüz­ler­çe gör­nü­şi bar. Gü­nor­ta Ame­ri­ka­da hä­zir­ki Bo­liw­iýa­nyň we Pe­ru­wyň çäk­le­rin­de te­bi­gy ýag­daý­da ös­ýän po­mi­dor il­kin­ji ge­zek Mek­si­ka­da me­de­ni ýag­daý­da eki­lip baş­lan­ýar. Soň­ra bol­sa is­pan de­ňiz­çi­le­ri ta­ra­pyn­dan Ýew­ro­pa ge­ti­ril­ýär. XVI asyr­da Ital­iýa­da köp­çü­li­ge ta­nyş­dy­ryl­ýar. Şol wagt­lar po­mi­dor­la­ryň reň­ki sa­ry eken. Şol se­bäp­li ital­ýan­lar bu bak­ja önü­mi­ne “po­mo d’oro” (“al­tyn al­ma”) di­ýip­dir­ler. Bu söz köp dil­le­re ital­ýan­ça­dan ge­çip­dir. Se­bä­bi, po­mi­dor Ita­li­ýa­da has köp ös­dü­ri­lip ýe­tiş­di­ri­lip­dir we beý­le­ki ýurt­la­ra bu ýer­den ýaý­rap­dyr. Bu po­mi­dor­lar iri däl-de, örän ow­nuk bo­lup­dyr. Iri gör­nüş­le­ri soň­ky ýyl­lar­da dö­re­di­lip­dir. Beý­le­ki kä­bir dil­le­re bol­sa Ame­ri­ka­nyň ýer­li ýa­şaý­jy­la­ry bo­lan na­huatl­la­ryň di­lin­de “to­ga­lak, doý­gun, suw­ly mi­we ge­tir­ýän ösüm­lik” ma­ny­syn­da­ky “xito­matl” sö­zün­den “to­ma­to” gör­nü­şin­de ge­çip­dir. Şol ýyl­lar­da Fran­si­ýa­nyň gü­nor­ta­syn­da bu bak­ja eki­ni “pom­me d’amour” ýag­ny, “söý­gi mi­we­si” diý­lip at­lan­dy­ry­lyp­dyr. Gys­ga wagt­dan po­mi­do­ryň gy­zyl reňk­li­le­ri peý­da bol­ýar. Il­ki­baş­da köp adam po­mi­do­ry iý­mä­ge gor­kup­dyr. Se­bä­bi onuň zä­her­li bo­lup bil­jek­di­gi­ni pi­kir edip­dir­ler. 1900-nji ýyl­lar­dan soň­ra onuň adam üçin zy­ýan­ly däl-de, gaý­tam peý­da­ly­dy­gy­ bil­nip­dir we ýaý­rap baş­lap­dyr. Po­mi­do­ryň dü­zü­min­de de­mir, ka­liý, kal­siý we fos­for mi­ne­ral­la­ry bo­lup, A, B, C wi­ta­min­le­ri­ne baý­dyr. Dü­zü­min­dä­ki sü­ýüm iý­mi­tiň aň­sat siň­me­gi­ne ýar­dam edip, aş­ga­za­nyň we içe­ge­le­riň ka­da­ly iş­le­me­gi­ni üp­jün ed­ýär. Be­den­dä­ki zy­ýan­ly mad­da­la­ryň bö­lü­nip çy­ka­ryl­ma­gy­na ýar­dam ed­ip, böw­re­gi we ga­ny aras­sa­la­ýar, te­ni­ňi ju­wan­laş­dyr­ýar.