Ösüm­li­giň ir gül­le­me­gi­ne kö­mek ed­ýär

Ösüm­lik­le­riň kö­pü­si to­zan­la­mak ar­ka­ly kö­pel­ýär, ha­syl ber­ýär. Gül aç­ýan ösüm­lik­ler şe­ma­lyň kö­me­gi bi­len ýa-da mör-mö­jek­ler ar­ka­ly to­zan­lan­ýar. Bu mör-mö­jek­ler nek­tar al­mak üçin ösüm­lik­den ösüm­li­ge ge­çen­le­rin­de, po­len­ler be­de­ni­ne ýa­py­şyp beý­le­ki gü­le geç­ýär. Go­laý­da Sýu­rih­dä­ki ýo­ka­ry teh­ni­ki mek­de­bi­niň hü­när­men­le­ri kä­bir ary­la­ryň ösüm­lik­le­riň wag­tyn­dan ir gül­le­me­gi­ne we mi­we ber­me­gi­ne se­bäp bol­ýan­dy­gy­ny ýü­ze çy­kar­dy­lar.
Ary­lar iý­mit­len­mek üçin gü­le ze­rur­lyk duý­ýar­lar. Ge­çi­ri­len bar­lag­da ary­lar ýe­ter­lik iý­mit tap­ma­dyk ýag­da­ýyn­da ösüm­lik­le­riň wag­tyn­dan ir gül­le­me­gi üçin ösüm­li­giň ýap­ra­gy­ny diş­le­ýän­di­gi­ anyk­lan­dy. Yl­my göz­le­gi ge­çi­ren to­pa­ra pro­fes­sor Kon­sue­lo De Mo­rae­s ýol­baş­çy­lyk ed­ip­dir. Ary­la­ryň “özü­ni alyp bar­şy­ny” gör­mek mak­sa­dy bi­len il­ki köp gül bo­lan meý­dan­da, soň­ra bol­sa gül­süz ýer­de bir­nä­çe sy­nag iş­le­ri ge­çi­ril­di. Bu bar­lag­lar açyk meý­dan­da, şeý­le hem la­bo­ra­to­ri­ýa­da aý­ra­tyn­lyk­da ge­çi­ri­lip, meň­zeş ne­ti­je alyn­dy. Hü­när­men­ler ary­la­ryň aç bo­lan­da po­mi­do­ryň we ga­ra gor­çi­sa ösüm­li­gi­niň ýap­rak­la­ry­ny diş­le­ýän­dik­le­ri­ni anyk­la­dy­lar. Ne­ti­je­de, po­mi­dor adat­da­ky­syn­dan bir­nä­çe gün ir gül­le­di. Iý­mit­len­me­gi üçin tö­we­re­gin­de ýe­ter­lik gül bo­lan ýag­da­ýyn­da ary­la­ryň ýap­rak­la­ra ze­per ýe­tir­me­ýän­di­gi öw­re­nil­di. As­lyn­da, ösüm­lik­le­riň ir gül­le­me­gi­ne se­bäp bol­ýan zat he­ni­zem syr bol­ma­gyn­da gal­ýar. Ary­lar ýap­rak­la­ra ýa­rym te­ge­lek şe­kil­li “na­gyş çek­ýär­ler”. Em­ma hü­när­men­ler şeý­le şe­ki­li eme­li usul­da ýa­san­la­ryn­da ösüm­li­giň ir gül­le­me­gi üçin tä­si­ri bol­man­dyr. Pro­fes­sor De Mo­ra­es ary­la­ryň ýap­rak­la­ra “san­jym” ed­ýän bol­ma­gy­nyň müm­kin­di­gi­ni aýd­ýar. Hä­zir­ki wagt­da hü­när­men­ler ösüm­lik­le­riň ir gül­le­me­gi üçin ary­la­ryň kö­me­gin­den peý­da­lan­ma­gyň usu­ly­ny öw­ren­ýär­ler. De Mo­ra­es “New Scien­tist” žur­na­lyn­da­ky ma­ka­la­syn­da jan­ly-jan­dar­lar ba­ra­da köp zat bil­ýän­dik­le­ri­ni, em­ma en­tek üs­ti açyl­ma­dyk zat­la­ryň hem az däl­di­gi­ni bel­le­ýär.