Ba­lyk tut­mak adam­la­ryň yk­dy­sa­dy iş­jeň­li­gi­niň iň ga­dy­my gör­nüş­le­rin­den bi­ri­dir. Şeý­le hem ba­lyk tut­ma­gyň ada­myň ru­hy we be­den güý­jü­ni ber­kit­me­gi­niň aja­ýyp se­riş­de­si bo­lup hyz­mat ed­ýän­di­gi bel­le­ni­lip ge­çil­ýär.
Ba­lyk tut­ma­gyň tär­le­ri hem-de usul­la­ry has ir­ki dö­wür­ler­e uzap gidýär. Ar­heo­lo­gik mag­lu­mat­lar ba­lyk tut­ma­gyň öz gözba­şy­ny or­ta pa­leo­lit döw­rün­den alyp gaý­dan­dy­gy­ny tassyklaýar. Iň ga­dy­my ba­lyk tu­tul­ýan çeň­ňek­ler 2016-njy ýyl­da Ýa­po­ni­ýa­nyň Oki­na­wa ada­syn­dan ta­pyl­dy. Des­lap­ky çak­la­ma­la­ra gö­rä, bu çeň­ňek­le­riň 23 müň ýy­l mundan öňki döwre degişli­di­gi mä­lim edil­ýär.
1985-nji ýyl­dan bä­ri her ýyl 27-nji iýun­da Bü­tin­dün­ýä ba­lyk­çy­lyk gü­ni bel­le­ni­lip ge­çil­ýär. Bu baý­ram­çy­lyk 1984-nji ýy­lyň iýul aýyn­da Rim­de ge­çi­ri­len Ba­lyk ho­ja­ly­gy­ny ka­da­laş­dyr­mak we ös­dür­mek bo­ýun­ça hal­ka­ra mas­la­ha­tyň ka­ra­ry esa­syn­da dö­re­dil­di.

Ba­lyk tut­mak adam­za­dyň iň meş­hur güý­men­je­le­rin­den bi­ri­dir. Iň bol­man­da bir ge­zek çeň­ňe­kli ba­lyk tut­ma­ga gi­dip gö­ren, te­bi­gat bi­len ara­gat­na­şy­gyň de­ňeş­di­rip bol­ma­jak şat­ly­gyn­dan lez­zet alan hem-de dur­mu­şyn­da il­kin­ji ba­lyk­la­ry tu­tan adam mu­ny hiç ha­çan ýat­dan çy­kar­ma­ýar. Ba­lyk tut­mak şeý­le bir tol­gun­dy­ry­jy güýmenje bo­lup, wag­tyň geç­me­gi bi­len ba­lyk tut­ma­ga hö­wes­jeň­ler üçin bu pişe köp­lenç aý­ra­tyn hy­ju­wa öw­rül­ýär.
Mun­dan baş­ga-da, ba­lyk­çy­lyk adam­zat ta­ry­hyn­da oba ho­ja­ly­gyndan we mal­dar­çy­lyk­dan has öň ýü­ze çy­kyp­dyr. Hä­zir­ki wagt­da ba­lyk we ba­lyk önüm­le­ri dün­ýä­de iň meş­hur iý­mit önüm­le­ri­niň ha­ta­ry­nda durýar.
BMG-niň Azyk we oba ho­ja­lyk gu­ra­ma­sy­nyň (FAO) mag­lu­mat­la­ry­na gö­rä, dün­ýä­de ba­lyk­çy­lyk, suw ho­ja­ly­gy we azyk önüm­çi­li­gi pudaklary mil­li­on­lar­ça ada­myň iş üp­jün­çi­li­gi ba­bat­da mö­hüm orun eýe­le­ýär. Hä­zir­ki wagt­da dün­ýä­de ba­lyk se­na­gatynyň önüm­çi­li­gi­niň muk­da­ry ýyl­da 90 mil­li­on ton­na deň­dir. Mu­nuň 90 gö­te­ri­mi de­ňiz­ler­de, ga­lan bö­le­gi bol­sa içer­ki suw­lar­da tu­tul­ýar. Ba­lyk­çy­lyk dün­ýä­de 120 mil­lio­na çen­li ada­my gö­ni we gy­tak­la­ýyn iş bilen üp­jün ed­ýär.

Ba­lyk­çy­lyk ba­ra­da
gy­zyk­ly mag­lu­mat­lar:
Dün­ýä­dä­ki iň uly ba­lyk ön­dü­ri­ji we eks­port edi­ji ýurt: Hy­taý.
Ba­lyk we ba­lyk önüm­le­ri­ni dün­ýä­de iň köp sarp edi­ji ýurt­lar: Ýew­ro­pa Bi­le­le­şi­gi, ABŞ we Ýa­po­ni­ýa.
Iň köp ba­lyk tu­tul­ýan se­bit­ler: Ýu­waş um­ma­ny­nyň mer­ke­zi gün­do­gar, mer­ke­zi gün­ba­tar, de­mir­ga­zyk-gün­do­gar, de­mir­ga­zyk-gün­ba­tar we gü­nor­ta-gün­ba­tar se­bit­le­ri­dir.
FAO-nyň mag­lu­ma­ty­na la­ýyk­lyk­da, 2016-njy ýyl­da dün­ýä­de adam ba­şy­na sarp edil­ýän ba­ly­gyň muk­da­ry 20,3 ki­log­ra­ma deň bol­dy. 2030-njy ýy­la çen­li bu gör­ke­zi­ji­niň 21,5 ki­log­ra­ma çen­li ýo­kar­lan­ma­gy­na ga­ra­şyl­ýar.
1961-nji ýyl­dan bä­ri dün­ýä­de ba­lyk sarp edi­li­şi­niň muk­da­ry 2 es­se ýo­kar­lan­dy­ryl­dy.
Dün­ýäde ba­lyk hem-de de­ňiz önüm­le­ri­niň eks­por­tun­da öň­de­ba­ry­jy ýurt­lar – Hy­taý, Nor­we­gi­ýa we Wýet­nam.
Ba­lyk we ba­lyk önüm­le­ri­niň dün­ýä eks­por­tu­nyň muk­da­ry 60 mil­li­on ton­na deň­dir.
Ba­lyk we ba­lyk önüm­le­ri bo­ýun­ça dün­ýä söw­da­sy­nyň muk­da­ry ep-es­li ýo­kar­lan­dy. Bu gör­ke­zi­ji 143 mil­liard dol­la­ra çen­li ýo­kar­lan­dy.

Laçyn GELDIÝEWA,
S. A. Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň mugallymy.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА