Dür­li mult­film­le­riň baş gah­ry­ma­ny bo­lan pan­da­la­ryň sa­ny­nyň gaý­ta­dan kö­pel­di­lip baş­lan­andy­gy ha­bar be­ril­di. Nes­li aza­lyp bar­ýan­ly­gy zerarly ýö­ri­te go­rag as­ty­na al­nan bu eý­je­jik jan­dar­lar şeý­le sa­naw­dan aý­ryl­dy. On­lar­ça ýyl­dan bä­ri al­nyp ba­ryl­ýan öňü­ni alyş çä­re­le­ri­niň ne­ti­je­sin­de, uly pan­da­la­ryň sa­ny­nyň 1864-e ýe­ten­di­gi mä­lim edil­di. Ola­ryň ça­ga­la­ry­nyň sa­ny­nyň 200 tö­we­re­gi­di­gi çak­la­nyl­ýar.
Te­bi­ga­ty go­ra­ma­gyň hal­ka­ra bi­le­le­şi­gi (IUCN) bu jan­dar­la­ryň sa­ny­nyň art­ma­gyn­da Hy­taý­da dur­mu­şa ge­çi­ril­ýän çä­re­le­riň ne­ti­je be­ren­di­gi­ni mä­lim et­di.
IUCN pan­da­la­ryň sa­naw­dan aý­ry­lan­dy­gy­ny, em­ma mu­ňa ga­ra­maz­dan, ola­ryň go­ral­ma­gy­nyň do­wam et­dirilme­li­di­gi­ne ün­si çek­ýär. Mu­nuň se­bä­bi ola­ryň esa­sy iý­mi­ti bo­lan bam­buk ga­myş­la­ry­nyň glo­bal ma­ýyl­gan­lyk se­bäp­li azal­ma­gydyr. Pan­da­la­ryň ata wa­ta­ny Hy­ta­ýyň gü­nor­ta-gün­ba­ta­ryn­da­ky Si­çu­an we­la­ýa­tyn­da­ky dag etek­le­ri ha­sap­lan­ýar. Em­ma olar hä­zir­ki wagt­da dün­ýä­niň dür­li ýurt­la­ry­na ýaý­ra­dyl­dy. Bu üýt­ge­şik jan­dar ba­ra­da hä­zi­re çen­li bir­nä­çe mult­film hem su­ra­ta dü­şü­ril­di. Adat­ça bam­buk jeň­ňel­li­gin­de ýa­şa­ýan bu jan­dar­la­ryň sa­ny­nyň kö­pel­dil­me­gi üçin ta­gal­la edil­ýär. Te­bi­gy şert­ler­de Si­çu­an­da­ky dag­lar­da ýa­şa­ýan bu pan­da­lar tu­tuş ýurt­da­ky pan­da­la­ryň 76 gö­te­ri­mi­ni eme­le ge­tir­ýär. Olar bam­buk aga­jy­nyň ýap­ra­gy­ndan we na­hal­la­ryn­dan baş­ga zat­la­ry o di­ýen ha­la­ma­ýar­lar. Bu jandarla­ryň iý­mi­ti­niň 99 gö­te­ri­mi­ni bam­buk eme­le ge­tir­ýär. Ba­lyk we beý­le­ki ki­çi jan­dar­la­ry hem iý­ýän pan­da­lar gü­nüň 12 sa­ga­dy­ny iý­mit­len­mä­ge sarp ed­ýär­ler. Olar her günde öz ag­ra­my­nyň 15 gö­te­ri­mi ýa­ly iý­mit iý­me­li bol­ýar­lar. Öz owa­dan­ly­gy bi­len hem­mäniň ün­sü­ni özü­ne çek­ýän pan­da aýy­la­ry üçin has­sa­ha­na he­re­ket ed­ýär. Si­çu­an we­la­ýa­ty­nyň Du­jiang şä­he­rin­de pan­da­lar üçin ha­las ediş we ke­sel­le­riň öňü­ni alyş mer­ke­zi ola­ra dür­li sag­lyk hyz­mat­la­ry­ny ber­mä­ge ni­ýet­le­nen­dir. Ýe­ri ge­len­de aýt­sak, ýa­ba­ny dur­mu­şy go­ra­ma­gyň Bü­tün­dün­ýä gaz­na­sy­nyň (WWF) ny­şa­ny­na hem bu jan­da­ryň şe­ki­li ýer­leş­di­ri­len­dir. Dün­ýä­niň dür­li ýurt­la­ryn­da­ky haý­wa­nat bag­la­ryn­da bol­sa, olaryň 300-den gow­ra­gy bar.
Hal­ka­ra gu­ra­ma­nyň tä­ze­le­nen sa­na­wy­na dün­ýä­niň iň uly pri­ma­ty ha­sap­lan­ýan Grauer go­ril­la­la­ry girizildi. Gün­do­gar go­ril­la­sy­nyň bir gör­nü­şi ha­sap­lan­ýan Grauer go­ril­la­la­ry­nyň sa­ny soň­ky ýyl­lar­da has-da aza­lyp­dyr. Bu jan­dar Ugan­da, Rwan­da we De­mok­ra­tik Kon­go Res­pub­li­ka­sy­nyň çäk­le­rin­dä­ki to­kaý­lyk­lar­da ýa­şa­ýar. Ýer ýü­zün­de 5 müň tö­we­re­gi gün­do­gar go­ril­la­sy­nyň bar­dy­gy çak­la­nyl­ýar. Dün­ýä­de uly maý­myn­la­ryň 6 gör­nü­şi­niň dör­dü­si nes­li aza­lyp bar­ýan jan­dar­la­ryň sa­na­wy­na gir­ýär – gün­do­gar go­ril­la­sy, gün­ba­tar go­ril­la­sy, Ka­li­man­tan oran­gu­ta­ny we Su­mat­ra oran­gu­ta­ny.
IUCN-nyň gy­zyl sa­na­wyn­da 82 müň 954 jan­dar we ösüm­lik bar. Ola­ryň üç­den bir bö­le­gi­niň (23 müň 928) nes­li­niň gu­tar­mak how­py bi­len ýüz­be-ýüz­dü­gi aý­dyl­ýar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА