Bu ga­dy­my gol­ýaz­ma­nyň aw­to­ry bel­li däl. Il­kin­ji ge­zek bu gol­ýaz­many “Gö­ge­ýin” ro­ma­ny bi­len ta­nal­ýan ýa­zy­jy ze­nan Etel Li­li­an Woý­ni­çiň ýan­ýol­da­şy, bel­li iň­lis an­tik­wa­ry, bi­ku­nis­ti Mi­ha­il-Wilf­rid Woý­niç 1912-nji ýyl­da sa­tyn alan­dan soň­ra, giň­den ara al­nyp mas­la­hat­la­şylyp baş­lan­ýar. “Woý­ni­çiň gol­ýaz­ma­sy” diý­lip ady­gan bu eser but­ha­na de­giş­li bo­lup­dyr.
Is­pa­ni­ýa­nyň iň iri ne­şir­ýat­la­ry­nyň bi­ri “Siloe” ABŞ-nyň Ýel uni­wer­si­te­ti­niň seý­rek gol­ýaz­ma­lar sak­lan­ýan ki­tap­ha­na­sy bi­len uza­ga çe­ken gep­le­şik­den soň­ra ga­dy­my gol­ýaz­ma­ny çäk­li nus­ga­da çap et­mek hu­ku­gy­na eýe bol­dy. Ol 900 nus­ga­dan köp bol­maz. Ne­şir­ýat çap et­mek üçin ki­ta­byň asyl nus­ga­syn­dan on­çak­ly parh et­me­ýän ýö­ri­te ni­ýet­le­nen ka­gy­zy ulan­ma­gy mak­sat edin­ýär. Önüm­çi­lik iş­le­ri bir ýyl­dan gow­rak wagt alyp, gy­zyk­lan­ýan­la­ra gol­ýaz­ma ba­ra­da­ky çak­la­ma­laryny öňe sür­mä­ge oňat müm­kin­çi­lik dö­rär. Ne­şir­ýa­ta eý­ýäm üç ýü­ze go­laý sar­gyt ge­lip go­wuş­dy. Ki­ta­byň ba­ha­sy bol­sa, 8 müň ýew­ro tö­we­re­gi bo­lar.
Woýn­içiň gol­ýaz­ma­sy dün­ýä­de iň syr­ly ki­tap­la­ryň bi­ri ha­sap­lan­ýar. Gol­ýaz­ma 17-den 24 san­ti­metr öl­çeg­dä­ki 240 per­ga­ment sa­hy­pa­dan yba­rat bo­lup, dür­li reňk­ler­de çe­ki­len su­rat­la­ry, ýyl­dyz­la­ryň şe­kil­le­ri­ni we zo­dia­kal ala­mat­la­ry bi­len ta­pa­wut­lan­ýar.
Kal­lig­ra­fik harp­lar bi­len ýa­zy­lan bu ki­tap­da 400 tö­we­re­gi reňk bi­len çe­ki­len su­rat­lar bo­lup, on­da dür­li ösüm­lik­ler şe­kil­len­di­ril­ýär. Ýö­ne hä­zi­re çen­li ola­ryň bi­ri­ni hem anyk­la­mak ba­şart­ma­dy. Iň esa­sy zat hem, onuň haý­sy dil­de ýa­zy­lan­dy­gy­ny hiç kim bi­le­nok. Hünärmenler kitabyň 1404-1438-nji ýyllar aralygynda ýazylandygyny çak edýärler. Bu ki­tap XVI asyryň ahyr­la­ryn­da Rim imperiýasynyň imperatory Ru­dolf II (1552—1612) ta­ra­pyn­dan sa­tyn al­nyp­dyr. Ol adam­da we kos­mos­da syr­ly güý­jüň bar­dy­gy­na yna­nyp­dyr we ki­ta­by nä­bel­li tä­jir­den şol dö­wür­de uly pul bo­lan 600 du­ka­ta sa­tyn alyp­dyr. Şon­dan soň­ra ki­tap birnäçe gezek el­den-ele geçip­dir.
Woý­niç 1914-nji ýyl­da Ame­ri­ka gö­çüp barandan soň, ki­ta­by nus­ga­lap, öz ta­nyş­la­ry­na we dost­la­ry­na paý­la­ýar. Ýö­ne ki­ta­byň di­li­ne dü­şün­mek üçin edi­len äh­li ta­gal­la­lar şow­suz ta­mam­lan­ýar. Wilf­rid Woý­niç 1930-njy ýyl­da, Etel Li­li­an Woý­niç hem 1960-njy ýyl­da ara­dan çy­kyp­dyr­lar. Ki­tap bol­sa, nýu-ýork­ly an­tik­war Gan­si Krau­syň eli­ne dü­şüp­dir. Kraus ki­ta­ba 24 500 dol­lar tö­läp, 160 müň dol­la­ra sat­mak üçin sa­tu­wa çy­ka­ryp­dyr. Ýö­ne oňa hy­ry­dar ta­pyl­man­dyr. Ne­ti­je­de, söw­da­sy ug­ru­na bol­ma­dyk tä­jir syr­ly gol­ýaz­ma­ny he­ni­ze çen­li sak­lan­ýan ýe­ri bo­lan Ýel uni­wer­si­te­ti­ne tab­şy­ryp­dyr.
Köp san­ly bar­lag ge­çi­ri­ji­ler bu Or­ta asyr gol­ýaz­ma­sy­nyň sy­ry­ny aý­dyň­laş­dyr­mak üçin her nä­çe ta­gal­la et­se­ler-de ba­şar­man­dyr­lar. Için­dä­ki şe­kil­le­rin­den çen tut­saň, ki­tap bäş bö­lümden yba­rat. Bi­rin­ji bö­lüm bo­ta­ni­ka, ikin­jisi kos­mo­lo­gi­ýa, üçün­jisi adam bio­lo­gi­ýa­sy­na, dör­dün­jisi far­ma­sew­ti­ka, bä­şin­jisi hem ast­ro­lo­gi­ýa ba­gyş­la­nan. 1970-nji ýyl­da Ýel uni­wer­si­te­ti­niň pro­fes­so­ry Ro­bert Brum­bau Woý­ni­çiň gol­ýaz­ma­sy­nyň di­li­niň düş­nük­siz­di­gi­ni, me­ge­rem, onuň tos­la­ma bol­ma­gy­nyň müm­kin­di­gi ba­ra­da­ky çak­la­ma­ny öňe sürüpdir.
Woýn­içiň gol­ýaz­ma­sy di­ňe bir bar­lag ge­çi­ri­ji­le­riň ün­sü­ni çek­män, eý­sem, çe­per ede­bi­ýa­ta we sun­ga­ta hem öz tä­si­ri­ni ýe­tir­ipdir. Fran­suz ýa­zy­jy­sy Ter­ri Mo­že­ne “Ma­nusk­ript MS 408” at­ly ro­ma­ny­ny bu ki­ta­ba ba­gyş­la­ýar. Şu gün­ki gün­de ýö­ri­te saýt hem bo­lup, on­da adam­zat ta­ry­hyn­da iň syr­ly tekst­le­ri aý­dyň­laş­dyr­mak­da äh­li is­leg bil­dir­ýän­le­re öz güý­jü­ni bar­la­mak tek­lip edil­ýär.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА