Türk­me­nis­tan­da il­kin­ji we Azi­ýa­da iň iri kär­ha­na­la­ryň bi­ri bo­lan Gar­lyk dag-mag­dan baý­laş­dy­ry­jy kom­bi­na­tyň işe gi­ri­zil­me­gi hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň ýur­du­my­zyň äh­li halk ho­ja­ly­gy top­lu­my­ny tiz wagt­da se­na­gat­laş­dyr­mak bo­ýun­ça öňe sür­ýän yk­dy­sa­dy sy­ýa­sa­ty­nyň öň­den­gö­rü­ji­lik­li­li­gi­niň aý­dyň gü­wä­na­ma­sy bol­dy.
Köý­ten­dag et­ra­byn­da, Amy­der­ýa­nyň sag ke­na­ryn­da, ka­liý duz­la­ry­nyň Gar­lyk ýa­ta­gyn­da dag-mag­dany gaý­ta­dan iş­leý­ji se­na­ga­tyň iri mer­ke­zi dö­re­dil­di. Gar­lyk ýa­ta­gy ka­liý duz­la­ry­nyň uly gor­la­ry­ny özün­de sak­la­ýar.Ka­liý duz­la­ry­nyň ýa­tak­la­ry örän seý­rek ga­bat gel­ýär. Bi­ler­men­le­riň ba­ha ber­me­gi­ne gö­rä, ol çig ma­lyň hil de­re­je­si da­şa­ry ýurt­lar­da­ky ka­liý duz­la­ry­nyň hil de­re­je­sin­den ýo­ka­ry­dyr.
“Türk­men­hi­mi­ýa” döw­let kon­ser­ni­ ta­ra­pyn­dan ge­çi­ri­len hal­ka­ra ten­de­ri­niň bar­şyn­da 2010-njy ýyl­da gur­lu­şy­ga gi­ri­şen APJ “Bel­gor­himp­rom” des­ga­nyň pot­rat­çy­sy bol­dy. Türk­me­nis­ta­nyň hö­kü­me­ti ta­ra­pyn­dan ägirt uly önüm­çi­li­gi dö­ret­mek do­ly ma­li­ýe­leş­di­ril­di.
Di­ňe kom­bi­na­tyň çäk­le­ri­ne ge­ti­ri­len en­jam­la­ryň ba­ha­sy ABŞ-nyň ýüz­ler­çe mil­li­on dol­la­ry­na ba­ra­bar bol­dy.
Gar­lyk kär­ha­na­sy­nyň tas­la­ma kuw­wa­ty­na çyk­ma­gy üçin her ýyl­da 7 mil­li­on ton­na mag­da­ny al­mak we gaý­ta­dan iş­le­mek göz öňün­de tu­tul­ýar. Se­na­gat top­lu­my­nyň kuw­wa­ty di­ňe bir oba ho­ja­ly­gy­ny eko­lo­gi­ýa taý­dan aras­sa ka­liý dö­kün­le­ri bi­len do­ly üp­jün et­män, eý­sem-de bol­sa, her ýyl gym­mat­ly önü­miň mil­li­on ton­na­dan gow­ra­gy­ny eks­por­ta iber­mä­ge müm­kin­çi­lik be­rer.
Ula­nyl­ma­ga be­ril­me­gi­niň öňü­sy­ra­syn­da kom­bi­nat dip­lom­ly in­že­ner-teh­ni­ki we hü­när­li iş­çi hü­när­men­le­riň ýüz­ler­çe­si bi­len üp­jün edil­di. Umu­man, kär­ha­na­da 1700-den gow­rak iş or­ny dö­re­dil­di. Türk­me­nis­ta­nyň hö­kü­me­ti ta­ra­pyn­dan se­na­gat mer­ke­zi­niň al­ky­myn­da tä­ze ilat­ly no­ka­dy dö­ret­mek ba­ra­da ka­rar ka­bul edil­di. Kom­bi­na­tyň iş­gär­le­ri üçin Gar­lyk şä­her­çe­sin­de döw­let se­riş­de­le­ri­niň ha­sa­by­na ýa­şa­ýyş jaý­la­ry, dur­muş mak­sat­ly bi­na­lar, umu­my ­bi­lim ber­ýän we sport mek­dep­le­ri, me­de­ni­ýet öýi, ça­ga­lar bag­la­ry, has­sa­ha­na we beý­le­ki­ler gu­rul­dy.
Ka­liý dö­kün­le­ri­niň önüm­çi­li­gi bo­ýun­ça iri dag-mag­dan baý­laş­dy­ry­jy kom­bi­na­tyň işe gi­ri­zil­me­gi hem şu stra­te­gi­ki me­ýil­na­ma­lar bi­len gö­nü­den-gö­ni bag­la­ny­şyk­ly­dyr. 200-den 1 müň met­re çen­li çuň­luk­da ýer­le­şen önüm­li gat­lak­la­ry aç­mak şah­ta usu­lyn­da ama­la aşy­ry­lar. Ýüz­den gow­rak bi­na­lar­dan we des­ga­lar­dan dur­ýan top­lu­ma mag­da­ny dy­kyz­lan­dyr­mak we baý­laş­dyr­mak bo­ýun­ça önüm­çi­lik­ler gir­ýär. Äh­li iş­ler hal­ka­ra öl­çe­gleri­ne la­ýyk­lyk­da aw­to­mat­laş­dy­ry­lan gö­zeg­çi­lik we do­lan­dy­ryş as­tyn­da bo­lup geç­ýär.
Hi­mi­ýa se­na­ga­ty ýur­du­my­zyň yk­dy­sa­dy­ýe­ti­niň çalt dep­gin­de ös­ýän pu­dak­la­ry­nyň bi­ri­dir. Oba ho­ja­ly­gyn­da we oba­se­na­gat top­lu­myn­da öz­gert­me­ler bi­len bag­ly­lyk­da, azyk bol­çu­ly­gy­ny dö­ret­mek üçin bi­ziň ýur­du­myz­da, şeý­le hem tu­tuş dün­ýä ýü­zün­de yzy­gi­der­li is­leg bil­di­ril­ýän mi­ne­ral dö­kün­le­rini ön­dür­mek bo­ýun­ça ul­gam ile­ri tu­tul­ýan ugur­la­ryň bi­ri bo­lup dur­ýar. Bi­ler­men­le­riň ha­sap­la­ma­gy­na gö­rä, ba­za­ryň ka­liý bö­le­gin­de dün­ýä ýü­zün­de bu dö­kü­ni peý­da­lan­ma­gyň art­ma­gy göz öňün­de tu­tul­ýar.
Gar­lyk kom­bi­na­ty­nyň ulag-lo­gis­ti­ki dü­zü­mi onuň esa­sy­ny düz­ýän­dir. Aw­to­mo­bil we de­mir ýol­la­ry gu­r­lup, olar önüm­le­ri ula­ny­jy­la­ra Türk­me­nis­ta­nyň çä­gi­ne we da­şa­ry ýurt­la­ra ýe­tir­mä­ge müm­kin­çi­lik be­rer. Bu komp­lek­siň gur­lu­şy­gy Türk­me­nis­ta­nyň ka­liý duz­la­ry­ny ön­dür­mek­de we eks­port et­mek­de dün­ýä­de öň­dä­ki orun­da dur­ýan­ly­gy­ny tas­syk­la­ýar.
Bu iri komp­lek­siň gu­rul­ma­gy Türk­me­nis­ta­nyň iş­läp dü­zen düýp­li döw­let stra­te­gi­ýa­sy­nyň in­no­wa­si­on-teh­no­lo­gi­ki go­ru­nyň ýo­kar­lan­ýan­dy­gy­ny gör­kez­ýär.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА