Dün­ýä­de ener­gi­ýa­nyň aras­sa çeş­me­le­ri­niň önüm­çi­li­gi bar­ha art­ýar. Ýel, Gün we suw çeş­me­le­ri ener­gi­ýa ön­dür­mek üçin giň­den peý­da­la­ny­lyp, olar daş­ky gur­şa­wa ze­per ýe­tir­me­ýär. Bu ugur­da ýur­du­myz­da hem uly iş­ler al­nyp ba­ryl­ýar. Ga­ra­gum säh­ra­sy­nyň jüm­mü­şin­dä­ki oba­lar­da Gün pa­nel­le­ri otur­dy­lyp, olar ço­pan go­şun­da dür­li elekt­rik­ en­jam­la­ry­ iş­let­mek üçin peý­da­la­nyl­ýar. Şeý­le hem ýur­du­myz­da bu pa­nel­le­riň önüm­çi­li­gi­ni ýo­la goý­mak üçin da­şa­ry ýurt­ly kom­pa­ni­ýa­lar bi­len hyz­mat­daş­lyk edil­ýär. Eý­sem, Gün pa­nel­le­ri ys­sy şöh­le­le­ri elekt­rik ener­gi­ýa­sy­na nä­dip öwür­ýärkä?!

GÜN pa­nel­le­ri­ni giň meý­da­na, sta­di­on­la­ryň, jaý­la­ryň üçek­le­ri­ne, hat­da kö­çe­le­ri ýag­tyld­ýan çy­ra­la­ryň sü­tün­le­ri­ne hem otur­dyp bol­ýar. Gün pa­nel­le­ri bi­te­wi bol­man, bir­nä­çe öý­jük­den eme­le gel­ýär. Ha­tar-ha­tar on­lar­ça öý­jü­giň bol­ma­gy­nyň se­bä­bi, ola­ryň aý­ra­tyn­lyk­da şöh­lä­ni çe­kip, beý­le­ki öý­jük­de nä­saz­lyk ýü­ze çy­kan ýag­da­ýyn­da hem işi­ni do­wam et­dir­me­gi se­bäp­li­dir. Gün şöh­le­le­rin­dä­ki fo­ton­lar pa­nel­dä­ki öý­jü­ge de­gen wag­ty, onuň po­lo­ži­tel (+) we ot­ri­sa­tel (-) ta­rap­la­ry­na bi­ri­gip, elekt­rik aky­my­ny eme­le ge­tir­ýär. Bu ada­ty ba­ta­re­ýa­la­ryň po­lo­ži­tel (+) we ot­ri­sa­tel (-) ta­rap­la­ry­na meň­ze­ýär. Elekt­ron­lar eme­le ge­len she­ma­nyň için­den akyp, elekt­rik ener­gi­ýa­sy­ny ön­dür­ýär. Elekt­rik to­gu­nyň önüm­çi­li­gi Gün pa­ne­lin­dä­ki her bir öý­jük­de yzy­gi­der­li do­wam ed­ýär. Bir-bi­ri­ne bag­ly öý­jük­le­riň ara­syn­da-da akym bo­lup, elekt­rik ön­dü­ril­ýän çä­giň we şol san­da ön­dü­ril­ýän elekt­rik ener­gi­ýa­sy­nyň muk­da­ry art­ýar. Ýag­ny, nä­çe köp öý­jük bir-bi­ri­ne bi­rik­di­ril­se, şon­ça-da köp ener­gi­ýa ön­dü­rip bol­ýar. 30 öý­jük­den eme­le ge­len pa­nel 3000 wa­ta ba­ra­bar elekt­rik ener­gi­ýa­sy­ny ön­dü­rip, bu bir öýüň ze­rur­ly­gy­ny üp­jün et­mek üçin ýe­ter­lik­dir. Gün pa­nel­le­ri he­mi­şe­lik tok (DC) ön­dür­ýär. He­mi­şe­lik tok­dan has ne­ti­je­li peý­da­lan­mak we ula­nyl­ýan çyg­ry­ny gi­ňelt­mek üçin ony üýt­ge­ýän to­ga (AC) öwür­me­li bol­ýar. Üýtge­ýän to­gy uzak ara­ly­ga has aň­sat­lyk bi­len ge­çi­rip bol­ýan­dy­gy se­bäp­li dün­ýä­de has giň­den peý­da­la­nyl­ýar. Gün pa­nel­le­rin­den alyn­ýan ener­gi­ýa­ny üýt­ge­ýän to­ga öwür­mek üçin goş­ma­ça en­jam­dan peý­da­la­nyl­ýar. Bu en­jam Gün pa­nel­le­rin­den alyn­ýan ener­gi­ýa­ny do­lan­dyr­ma­ga, öl­çe­mä­ge hem ýar­dam ed­ýär. Ön­dü­ri­len ener­gi­ýa­ny gi­je­si­ne ýa-da bu­lut­ly gün­ler­de peý­da­lan­mak üçin ak­ku­mul­ýa­tor­lar­dan peý­da­la­nyl­ýar. Ak­ku­mul­ýa­tor­lar ön­dü­ril­ýän ener­gi­ýa­nyň ar­tyk­ma­jy­ny sak­lap, ge­rek wag­ty ulan­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­ýär. Hä­zir­ki wagt­da Gün şöh­le­sin­den has ne­ti­je­li tok ön­dür­ýän teh­no­lo­gi­ýa­lar bar­ha kä­mil­leş­di­ril­ýär.

Ýaz­gel­di GUR­BA­NOW,

Da­şo­guz we­la­ýat ma­li­ýe-yk­dy­sa­dy or­ta hü­när okuw

mek­de­bi­niň mu­gal­ly­my.

ЭТО МОЖЕТ БЫТЬ ИНТЕРЕСНОЕЩЕ ОТ АВТОРА