Ýur­du­my­zyň sag­ly­gy go­ra­ýyş ul­ga­my­ny in­no­wa­si­ýa ýo­ly bi­len ös­dür­mek­de ga­za­nan üs­tün­lik­le­ri­ne hal­ky­my­zyň sag­ly­gy­ny hem-de dur­muş de­re­je­si­ni düýp­li go­wu­lan­dyr­ma­gyň esa­sy gör­ke­zi­ji­si hök­mün­de ga­ral­ýar, bu “Sag­lyk-2016” at­ly Hal­ka­ra ser­gi­sin­de aý­dyň gör­ke­zil­ýär. Iri möç­ber­li göz­den ge­çi­ri­liş Türk­me­nis­ta­nyň luk­man­çy­lyk yl­myn­da we se­na­ga­tyn­da, ila­tyň sag­ly­gy­ny go­ra­mak­da ga­za­nan­la­ry­ny hem-de ägirt uly müm­kin­çi­lik­le­ri­ni, şeý­le hem da­şa­ry ýurt­ly hyz­mat­daş­la­ryň bu ugur­da iş­jeň gat­na­şyk­la­ry ös­dür­mä­ge uly gy­zyk­lan­ma bil­dir­ýän­dik­le­ri­ni äş­gär ed­ýär.
Luk­man­çy­lyk we yk­dy­sa­dy ylym­la­ryň dok­to­ry, Türk­me­nis­ta­nyň Ylym­lar aka­de­mi­ýa­sy­nyň aka­de­mi­gi, pro­fes­sor, luk­man­çy­lyk ul­ga­myn­da düýp­li yl­my iş­le­riň aw­to­ry, uzak ýyl­la­ryň do­wa­myn­da ýur­du­my­zyň sag­ly­gy go­ra­ýyş ul­ga­my­na baş­tu­tan­lyk eden hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz ýur­du­my­zyň luk­man­çy­ly­gy­ny ös­dür­me­giň mil­li nus­ga­sy­ny iş­läp taý­ýar­la­dy, ol ata-ba­ba­la­ry­my­zyň pä­him-paý­ha­sy­ny hem-de kö­pa­syr­lyk tej­ri­be­si­ni, şeý­le hem dün­ýä sag­ly­gy go­raý­şy­nyň hä­zir­ki za­man me­ýil­le­ri­ni bi­te­wi ul­ga­ma bir­leş­dir­ýär.
Ýur­du­my­zyň sag­ly­gy go­ra­ýyş ul­ga­my­nyň ýe­ten be­lent sep­git­le­ri­ni iň tä­ze luk­man­çy­lyk ab­zal­la­ry bi­len en­jam­laş­dy­ry­lan hem-de ýur­du­my­zyň paý­tag­tyn­da we we­la­ýat­la­ryn­da bi­na edi­len hä­zir­ki za­man luk­man­çy­lyk mer­kez­le­ri hem tas­syk­la­ýar.

Onuň ha­ta­ryn­da Aş­ga­bat­da­ky Gaý­ra­go­ýul­ma­syz tiz kö­mek mer­ke­zi hem-de Bal­kan, Da­şo­guz, Le­bap we Ma­ry we­la­ýat­la­ryn­da­ky şu­nuň ýa­ly mer­kez­ler, Yl­my- kli­ni­ki kar­dio­lo­gi­ýa mer­kez­li has­sa­ha­na hem-de luk­man­çy­lyk aw­tou­lag se­riş­de­le­ri kär­ha­na­sy bar. Ge­çen ýyl luk­man­çy­lyk iş­gär­le­ri­niň hü­när gü­nü­ne ga­bat­la­nyp, Sag­ly­gy go­ra­ýyş we der­man se­na­ga­ty mi­nistr­li­gi­niň Hal­ka­ra okuw-yl­my mer­ke­zi­niň, Hal­ka­ra kar­dio­lo­gi­ýa mer­ke­zi­niň, Enä­niň we ça­ga­nyň sag­ly­gy­ny go­ra­ýyş yl­my-kli­ni­ki mer­ke­zi­niň, Baş der­man­ha­na­lar bir­le­şi­gi­niň hä­zir­ki za­man am­ma­ry­nyň bi­na­la­ry­nyň açy­lyş da­ba­ra­la­ry ge­çi­ril­di. Hä­zir­ki wagt­da Aş­ga­bat­da Hal­ka­ra hi­rur­gi­ýa we en­dok­ri­no­lo­gi­ýa mer­ke­zi­niň, Le­bap we­la­ýa­ty­nyň mer­ke­zin­de kö­pu­gur­ly has­sa­ha­na­nyň, Ma­ry şä­he­rin­de ça­ga­lar has­sa­ha­na­sy­nyň gur­lu­şy­gy al­nyp ba­ryl­ýar.
Şu ýyl­ky ge­çi­ril­ýän hü­när baý­ram­çy­ly­gy­na ga­bat­la­nyp, Hal­ka­ra new­ro­lo­gi­ýa mer­ke­zi­niň, Mor­fo­lo­gi­ýa mer­ke­zi­niň, Jem­gy­ýet­çi­lik sag­ly­gy we iý­mi­ti mer­ke­zi­niň hem-de Aý­ra­tyn howp­ly ýo­kanç ke­sel­le­ri­niň öňü­ni alyş mer­ke­zi­niň açy­lyş da­ba­ra­la­ry bol­dy.
Hä­zir­ki za­man luk­man­çy­lyk eda­ra­la­ry ýur­du­my­zyň in­no­wa­si­ýa ul­ga­my­nyň bin­ýat­la­ýyn dü­züm­le­ri­ne öw­rül­ýär­ler. Ýur­du­myz bi­len yzy­gi­der­li hyz­mat­daş­lyk ed­ýän dün­ýä­niň bel­li ön­dü­ri­ji­le­ri­niň ha­ta­ryn­da “Sie­mens Me­dical Sys­tems AG”, “Fre­se­ni­us Me­di­kal Care GmbH”, “Drae­ger Me­dical”, “Ko­dak, Pen­tah”, “Tos­hi­ba”, “Olym­pus”, “Alo­ka”, “Fu­ji­non”, “B.Braun Aescular”, “Lei­sa Micro­sys­tems”, “Sam­sung, “Me­di­ap­rog­ress”, “BTL”, “Karl Stroz”, “Hu­man GBBH”, “Ot­to Bokk” we beý­le­ki kom­pa­ni­ýa­lar bar.
Baý­ra­ma­ly, Ber­zeň­ňi, Mol­la­ga­ra, Arç­man, Ýy­ly suw, Fa­rap we Da­şo­guz ýa­ly şy­pa­ha­na­la­ryň her bi­ri sag­ly­gy di­kelt­mek bo­ýun­ça hä­zir­ki za­man mer­kez­le­ri bo­lup, en­jam­laş­dy­ry­ly­şy we hyz­mat­la­ryň ýe­ri­ne ýe­ti­ri­li­şi bo­ýun­ça dün­ýä öl­çeg­le­ri­ne la­ýyk gel­ýär. Ýur­du­my­zyň şy­pa­ha­na­la­ryn­da orun­la­ryň sa­ny ge­çen ýyl 3 müň 266-a deň bol­dy. Bu bol­sa, 2011-nji ýyl­da­ky­dan 1 müň 75 orun köp­dür. Dür­li gör­nüş­li te­bi­gy şert­ler, mi­ne­ral çeş­me­ler, türk­men top­ra­gyn­da ösüp ýe­tiş­ýän der­man­lyk ösüm­lik­ler – bu­la­ryň äh­li­si şy­pa­ha­na-dynç alyş, eko­lo­gi­ýa sy­ýa­hat­çy­ly­gy­ny ös­dür­mek üçin gaý­ta­lan­ma­jak müm­kin­çi­lik­ler­dir. Be­je­ri­şi we sag­ly­gy ber­kit­me­gi gu­ra­mak bo­ýun­ça hä­zir­ki wagt­da türk­men şy­pa­ha­na­la­ry dün­ýä de­re­je­si­ne çyk­dy, şeý­le hem ýur­du­my­zyň luk­man­çy­lyk hyz­mat­la­ry, be­je­riş se­riş­de­le­ri da­şa­ry ýurt­lu­lar­da hem uly gy­zyk­lan­ma dö­red­ýär.
“Awa­za” mil­li sy­ýa­hat­çy­lyk zo­la­gy gel­jek­ki hyz­mat­daş­lar üçin çäk­siz müm­kin­çi­lik­le­re eýe­dir, bu tas­la­ma Türk­me­nis­ta­ny stra­te­gi­k taý­dan ös­dür­mek me­ýil­na­ma­la­ry bi­len gö­nü­den-gö­ni bag­la­ny­şyk­ly bo­lup, giň hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy üçin hil taý­dan tä­ze müm­kin­çi­lik­le­ri aç­ýar. Hä­zir­ki wagt­da Ha­za­ryň türk­men ke­na­ryn­da sag­ly­gy be­jer­me­giň hem-de dynç al­şyň iri möç­ber­li dü­zü­mi ke­ma­la gel­di. Şu ýy­lyň maý aýy­nyň ahy­ryn­da “Awa­za” mil­li sy­ýa­hat­çy­lyk zo­la­gyn­da hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň gat­naş­ma­gy bi­len tä­ze luk­man­çy­lyk-dur­muş des­ga­la­ry­nyň hä­zir­ki za­man “Awa­za” şy­pa­ha­na­sy­nyň hem-de Türk­men­ba­şy şä­he­rin­de kö­pu­gur­ly has­sa­ha­na­nyň düý­bü­ni tut­mak da­ba­ra­sy bol­dy.
Soň­ky ýyl­la­ryň do­wa­myn­da döw­let mak­sat­na­ma­la­ry­ny dur­mu­şa ge­çir­me­giň çäk­le­rin­de türk­men te­bi­ga­ty­nyň be­je­riş hä­si­ýet­li üs­tün­lik­le­rin­den taý­ýar­la­ny­lan der­man­la­ryň önüm­çi­li­gi bo­ýun­ça kär­ha­na­lar açyl­dy. 2014-nji ýyl­da Je­bel­de be­je­riş pal­çy­gy­ny hem-de de­ňiz du­zu­ny gap­la­mak bo­ýun­ça kär­ha­na, şeý­le hem Be­re­ket­de ýod önüm­çi­li­gi bo­ýun­ça za­wod, Da­şo­guz­da zy­ýan­syz­lan­dy­ry­lan sar­gy se­riş­de­le­ri­ni ön­dür­ýän kär­ha­na, “Ber­zeň­ňi” mi­ne­ral be­je­riş su­wu­ny ön­dür­mek bo­ýun­ça kär­ha­na hem-de Aba­dan­da ga­ryn­dy­la­ry zy­ýan­syz­lan­dyr­ýan önüm­çi­lik bo­ýun­ça za­wod ulan­ma­ga be­ril­di.
2009-2015-nji ýyl­lar ara­ly­gyn­da Türk­me­nis­tan­da sag­ly­gy go­ra­ýyş ul­ga­myn­da 43 des­ga gu­rul­dy, en­jam­laş­dy­ryl­dy we ulan­ma­ga be­ril­di. Umu­man, 2015-nji ýyl­da ýur­du­my­zyň se­bit­le­rin­de iki has­sa­ha­na, 16 sag­lyk öýi gur­lup, ulan­ma­ga be­ril­di. 2016-njy ýy­lyň me­ýil­na­ma­sy bo­ýun­ça sag­ly­gy go­ra­ýyş ul­ga­my­nyň ýe­ne 16 eda­ra­sy­nyň gur­lup ula­nyl­ma­ga be­ril­me­gi göz öňün­de tu­tul­ýar. “Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti­niň oba­la­ryň, şä­her­çe­le­riň, et­rap­da­ky şä­her­le­riň we et­rap mer­kez­le­ri­niň ila­ty­nyň dur­muş-ýa­şa­ýyş şert­le­ri­ni öz­gert­mek bo­ýun­ça 2020-nji ýy­la çen­li dö­wür üçin re­je­le­nen gör­nüş­dä­ki Mil­li mak­sat­na­ma­sy­na” la­ýyk­lyk­da, oba ýer­le­rin­de 44 has­sa­ha­na­nyň, 72 sag­lyk öý­le­ri­niň we mer­kez­le­ri­niň gu­rul­ma­gy göz öňün­de tu­tul­ýar.
Tä­ze luk­man­çy­lyk des­ga­la­ry­nyň sa­ny­nyň art­ma­gy bi­len bag­ly­lyk­da, Türk­me­nis­tan bo­ýun­ça nä­sag­ly­gyň dur­nuk­ly pe­sel­ýän­di­gi ha­sa­ba alyn­ýar. 2009-njy ýyl­da her 100 müň ada­ma 18 müň 448 nä­sa­gyň düş­ýän­li­gi ha­sa­ba al­nan bol­sa, 2015-nji ýyl­da ola­ryň sa­ny 17 müň 682 ada­ma ba­ra­bar bol­dy. Hu­su­san-da, ýo­kanç ke­sel­lileriň sa­ny üzül-ke­sil pe­sel­di. 2011-nji ýyl­da bu san 538-e ba­ra­bar bo­lan bol­sa, 2015-nji ýyl­da 312 ada­ma ba­ra­bar bol­dy.
Ça­ga dog­luşynyň ösü­şin­de hem şeý­le oňyn ýag­daý­lar ha­sa­ba alyn­ýar. Mu­nuň özi bel­li bir de­re­je­de sag­ly­gy go­ra­ýyş inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň ösü­şi bi­len bag­la­ny­şyk­ly­dyr. 2009-njy ýyl­da Türk­me­nis­tan­da 129,9 müň ça­ga dog­lan bol­sa, 2014-nji ýyl­da ola­ryň sa­ny 22,8 gö­te­rim ýo­kar­la­nyp, 168,3 mü­ňe ba­ra­bar bol­dy.

ЭТО МОЖЕТ БЫТЬ ИНТЕРЕСНОЕЩЕ ОТ АВТОРА