Türk­me­nis­tan dün­ýä ba­za­ryn­da ener­ge­ti­ka go­ru­na iň baý ýurt­la­ryň bi­ri­dir. Ýur­du­myz gel­jek­de hem ener­ge­ti­ka howp­suz­ly­gy we dur­nuk­ly ener­ge­ti­ka me­se­le­le­ri bo­ýun­ça BMG bi­len öza­ra gat­na­şyk­la­ry has-da pug­ta­lan­dyr­ma­gy mak­sat edin­ýär. Ge­çen 2017-nji ýy­lyň 30–31-nji ma­ýyn­da Hal­ka­ra Ener­ge­ti­ka Har­ti­ýa­sy­nyň Kon­fe­ren­si­ýa­syn­da baş­lyk­lyk et­me­gi­niň çäk­le­rin­de Türk­me­nis­ta­nyň Hö­kü­me­ti Hal­ka­ra Ener­ge­ti­ka Har­ti­ýa­sy­nyň Sek­re­ta­ria­ty bi­len bi­le­lik­de, “Ener­gi­ýa se­riş­de­le­ri­ni üs­ta­şyr ge­çir­mek bo­ýun­ça köp­ta­rap­la­ýyn Çar­çu­wa­ly yla­la­şy­ga ta­rap ýol” at­ly Aş­ga­bat fo­ru­my­ny ge­çir­di. Fo­ru­myň işi­ne ag­za we syn­çy ýurt­la­ryň, hal­ka­ra ener­ge­ti­ka we ma­li­ýe gu­ra­ma­la­ry­nyň, ener­ge­ti­ka şe­re­ket­le­ri­niň we yl­my-bar­lag eda­ra­la­ry­nyň ýo­ka­ry we­zi­pe­li adam­la­ry, esa­sy bi­ler­men­le­ri gat­naş­dy.
Fo­ru­myň çäk­le­rin­de ener­gi­ýa se­riş­de­le­ri­ni, şol san­da te­bi­gy ga­zy, ne­bit önüm­le­ri­ni we elekt­rik ener­gi­ýa­sy­ny üs­ta­şyr ge­çir­mek hem-de ser­het­ýa­ka iber­mek me­se­le­le­ri ara al­nyp mas­la­hat­la­şyl­dy. Ýurt­la­ryň we hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ryň we­kil­le­ri hal­ka­ra ener­ge­ti­ka hyz­mat­daş­ly­gy­nyň, şeý­le-de glo­bal ener­ge­ti­ka howp­suz­ly­gy­ny ga­zan­mak üçin Dur­nuk­ly Ösü­şiň Mak­sat­la­ry­ny dur­mu­şa ge­çir­me­giň der­wa­ýys­dy­gy­ny tas­syk­la­dy­lar.
Şu gün­ki gün­de Ener­ge­ti­ka Har­ti­ýa­sy BMG-niň Baş sek­re­ta­ry­nyň 2014-nji ýyl­da çap edi­len “Ener­gi­ýa gö­te­ri­ji­le­riň yg­ty­bar­ly we dur­nuk­ly üs­ta­şyr ge­çi­ril­me­gi, şeý­le-de onuň hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy­ny we dur­nuk­ly ösü­şi­ni üp­jün et­mek­dä­ki or­ny” atly ha­sa­ba­tyn­da be­ýan edi­len ener­ge­ti­ka ba­ba­tyn­da üs­ta­şyr ge­çir­mek me­se­le­le­ri­ni ug­ruk­dy­ry­jy hök­mün­de ýu­ri­di­ki gu­ral bo­lup dur­ýar. Hä­zir­ki wagt­da dün­ýä­niň 80-den gow­rak ýur­du­ny özün­de jem­le­ýän Hal­ka­ra Ener­ge­ti­ka Har­ti­ýa­sy­na go­şu­lyş­mak – mu­nuň özi ag­za­la­ryň hem­me­si üçin hök­ma­ny bo­lan we ma­ýa go­ýum­la­ry we ener­ge­ti­ka söw­da­sy bi­len bag­ly tö­wek­gel­çilik­le­ri ýo­ga çy­kar­ýan bi­te­wi ka­da­la­ry ulan­ma­gyň ha­sa­by­na ener­ge­ti­ka­da hu­kuk ka­da­la­ry­nyň pug­ta­lan­ma­gy­ny mak­sat edin­ýän Şert­na­ma ta­rap ädi­len il­kin­ji ädim­dir.
Hä­zir­ki gün­ler­de ýur­du­myz­da elekt­roe­ner­ge­ti­ka ul­ga­my döw­let Baş­tu­ta­ny­my­zyň ýar­dam ber­me­gi ne­ti­je­sin­de, mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň de­giş­li ugur­la­ry bi­len saz­la­şyk­ly ös­dü­ril­ýär. Tä­ze baş­lan­gyç­lar dur­mu­şa or­naş­dy­ry­lyp, bu ugur­da döw­re­bap be­ket­ler gu­rul­ýar. My­sal hök­mün­de, Ma­ry­nyň Döw­let elekt­rik be­ke­di­niň çä­gin­de bi­na edil­en ga­ry­şyk bug-gaz elekt­rik be­ke­di­niň gur­lu­şy­gy­ny alyp gö­re­liň.
“Türk­me­ne­ner­go” döw­let elekt­roe­ner­ge­ti­ka kor­po­ra­si­ýa­sy­nyň bu­ýur­ma­sy­na la­ýyk­lyk­da ýe­ri­ne ýe­ti­ril­en ga­ry­şyk bug-gaz elekt­rik be­ke­di­ dür­li aý­ra­tyn­lyk­la­ra eýe­dir. Ma­ry­nyň DES-niň dü­züm bö­le­gi bo­lup dur­ýan elekt­ro­be­ket 1574 me­ga­wat bo­lan kuw­wat­ly­ly­ga ni­ýet­le­nen­dir. Onuň işe gi­ri­zil­me­gi bi­len Türk­me­nis­ta­nyň esa­sy DES-niň umu­my kuw­wat­ly­ly­gy iki es­se ar­tar. Onuň esa­sy ar­tyk­maç­ly­gy – eko­lo­gi­ýa taý­dan aras­sa­ly­gy, ga­lyn­dy­syz önüm­çi­lik hä­si­ýet­li­li­gi hem-de se­riş­de­le­riň tyg­şyt­lan­ma­gy­ny üp­jün ed­ýän­li­gi­dir. On­da esa­sy ýan­gyç hök­mün­de gaz bi­len bi­le­lik­de suw bu­gu­nyň iş­le­ýän­li­gi­dir. Şeý­le­lik­de, peý­da­ly he­re­ket­le­riň gör­ke­zi­ji­si 34,2 gö­te­rim­den 57 gö­te­ri­me çen­li ar­tar. Bu ýag­daý­da ho­wa bö­lü­nip çyk­ýan zy­ýan­ly ga­lyn­dy­lar 3 es­se, şol birwag­tyň özün­de ýan­gy­jyň sarp edi­li­şi­-de azal­ýar.
Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň ýol­baş­çy­ly­gyn­da ýur­du­my­zyň ener­ge­ti­ka pu­da­gy­ny düýp­li döw­re­bap­laş­dyr­mak we mad­dy-en­jam­la­ýyn bin­ýa­dy­ny pug­ta­lan­dyr­mak ba­bat­da bu gel­je­gi uly pu­da­ga ma­ýa go­ýum­la­ryň möç­be­ri yzy­gi­der­li art­ýar. Türk­men ener­ge­ti­ka se­na­ga­ty ýyl­sa­ýyn ýo­ka­ry ösüş­le­re bes­len­ýär. Elekt­rik ener­gi­ýa­sy hal­ky­my­za bök­denç­siz ýe­ti­rilýär, goň­şy ýurt­la­ra eks­port edil­ýär. Ber­ka­rar döw­le­ti­miz­de ila­tyň bag­ty­ýar dur­muş­da ýa­şa­ma­gy, dö­re­di­ji­lik­li zäh­met çek­me­gi üçin döw­re­bap şert­ler dö­re­dil­ýär. Mu­ňa mil­li baý­ram­la­ry­my­zyň se­ne­na­ma­sy bo­ýun­ça ýur­du­my­zyň dür­li ul­gam­la­ryn­da zäh­met çek­ýän iş­gär­le­riň hü­när baý­ram­la­ry­nyň yzy­gi­der­li bel­le­nip ge­çil­ýän­di­gi hem aý­dyň şa­ýat­lyk ed­ýär. Ola­ryň ha­ta­ryn­da her ýy­lyň sent­ýabr aýy­nyň ikin­ji şen­be­sin­de Ener­ge­ti­ka se­na­ga­ty­nyň iş­gär­le­ri­niň gü­ni hem ýur­du­myz­da giň­den bel­le­ni­lip ge­çil­ýär.
Goý, Ga­raş­syz, he­mi­şe­lik Bi­ta­rap döw­le­ti­mi­ziň äh­li pu­dak­la­ry­ny dur­nuk­ly ösüş­le­re eýe et­mek, ata Wa­ta­ny­my­zyň ykdy­sa­dy kuw­wa­ty­ny ýyl-ýyl­dan pug­ta­lan­dyr­mak, mer­da­na hal­ky­my­zyň eş­ret­li dur­muş­da ýa­şa­ma­gy­ny üp­jün et­mek ugrun­da­ky äh­li iş­le­riň sa­ka­syn­da du­ran Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň ja­ny sag, öm­ri uzak, be­lent tu­tum­ly iş­le­ri he­mi­şe rowaç bol­sun!

Mah­bu­ba Ga­fu­ro­wa,
Türk­men döw­let ma­li­ýe ins­ti­tu­ty­nyň
uly mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА