Dün­ýä­niň ösen se­na­gat­ ýurt­la­ry

Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň mag­lu­mat­la­ry­na la­ýyk­lyk­da, Hy­taý Halk Res­pub­li­ka­sy dün­ýä­de se­na­gat önüm­çi­li­gi bo­ýun­ça ösen ýurt­la­ryň sa­na­wyn­da bi­rin­ji orun­da dur­ýar. Bu ugur­da ikin­ji we üçün­ji orun­la­ry, de­giş­li­lik­de, ABŞ bi­len Ýa­po­ni­ýa eýe­le­di.
BMG-niň Sta­tis­ti­ka dü­züm­le­ri­niň çap eden be­ýa­na­ty­na gö­rä, dün­ýä­niň se­na­gat önüm­çi­li­gi­niň 28,4 gö­te­ri­mi Hy­ta­ýyň pa­ýy­na düş­ýär. Bu gör­ke­zi­ji ABŞ-nyň gör­ke­zi­ji­sin­den 10 gö­te­rim köp­dür. Sa­naw­da 6-njy orun­da dur­ýan Hin­dis­ta­nyň se­na­gat önüm­çi­li­gi­niň pa­ýy 3 gö­te­ri­me deň­dir.
Ösen se­na­gat ýurt­la­ryň sa­na­wy­:
10. Mek­si­ka: La­tyn Ame­ri­ka­sy­nyň iň ösen ýurt­la­ry­nyň bi­ri­dir. Bu ýer­de me­tal­lur­gi­ýa, ma­şyn­gur­­lu­şyk, hi­mi­ýa we ne­bit­hi­mi­ýa, şeý­le hem azyk se­na­ga­ty ösen­dir.
9. Be­ýik Bri­ta­ni­ýa: bu ýurt­da ne­bi­ti gaý­ta­dan iş­le­mek, hi­mi­ýa se­na­ga­ty, me­tal­lur­gi­ýa, ma­şyn­gur­lu­şyk, elekt­ro­teh­ni­ka we ýe­ňil se­na­ga­ty ýo­ka­ry de­re­je­de ösen­dir.
8. Fran­si­ýa: bu ýurt hi­mi­ýa we ne­bit­hi­mi­ýa se­na­ga­ty­nyň ösen döw­let­le­ri­niň bi­ri­dir. Şeý­le hem bu ýurt­da ma­şyn­gur­lu­şyk we elekt­ro­teh­ni­ka pu­dak­la­ry ösen­dir. Fran­si­ýa­nyň ýe­ňil we azyk se­na­ga­ty hem meş­hur­dyr. Fran­si­ýa­da ön­dü­ril­ýän egin-eşik­ler, aýak­gap­lar, peý­nir­ler tu­tuş dün­ýä­de uly meş­hur­lyk­dan peý­da­lan­ýar.
7. Ita­li­ýa: bu ýurt dün­ýä­de dür­li ly­bas­la­ryň önüm­çi­li­gi­niň ösen ýe­ri ha­sap­lan­ýar. Ly­bas­lar, aýak­gap­lar, el tor­ba­la­ry we ola­ryň be­zeg iş­le­ri uly is­leg­den peý­da­lan­ýar. Şeý­le hem bu ýurt­da aw­tou­lag se­na­ga­ty hem ösen­dir.
6. Hin­dis­tan: dün­ýä­de agyr se­na­ga­ty ös­dür­mek­de öň­de­ba­ry­jy­lar­dan bi­ri­dir. Bu ýer­de dag-mag­dan se­na­ga­ty, gaý­ta­dan iş­le­ýän se­na­gat, şeý­le hem ener­ge­ti­ka pu­dak­la­ry ösen­dir.
5. Ko­re­ýa Res­pub­li­ka­sy: dün­ýä­niň yk­dy­sa­dy taý­dan ösen ýurt­la­ryn­dan bi­ri­dir. Ýur­duň yk­dy­sa­dy­ýe­ti­niň ösü­şin­de hyz­mat we se­na­gat pu­dak­la­ry uly go­şant goş­ýan­dy­gy­na ga­ra­maz­dan, bu ýer­de azyk se­na­ga­ty, ýe­ňil se­na­gat, ne­bi­ti gaý­ta­dan iş­le­mek, gä­mi gur­lu­şyk, me­tal­lur­gi­ýa, ma­şyn­gur­lu­şyk we ýo­ka­ry teh­no­lo­gi­ýa­ly önüm­çi­lik ösen­dir.
4. Ger­ma­ni­ýa: bir­nä­çe se­na­gat pu­dak­la­ryn­da, ha­ryt­la­ryň eks­port-im­port ug­ry bo­ýun­ça öň­de­ba­ry­jy­dyr. Se­na­ga­tyň ösen esa­sy pu­dak­la­ry: ma­şyn­gur­lu­şyk, elekt­ro­teh­ni­ka, hi­mi­ýa, aw­tou­lag, gä­mi gur­lu­şyk we kö­mür.
3. Ýa­po­ni­ýa: bu ýurt hem yk­dy­sa­dy taý­dan ösen ýurt­la­ryň bi­ri­dir. Ma­şyn­gur­lu­şyk, ener­ge­ti­ka, ýe­ňil we azyk se­na­gat­la­ry Ýa­po­ni­ýa­nyň ösen esa­sy pu­dak­la­ry­dyr.
2. ABŞ: köp ba­bat­da dün­ýä­de öň­de­ba­ry­jy­ bo­lup, dün­ýä­niň se­na­gat ösü­şi­niň iň ýo­ka­ry ga­za­nan­la­ry­ny özün­de jem­le­ýär. Ame­ri­ka­nyň Bir­le­şen Ştat­la­ryn­da ne­bit we gaz, ýe­ňil we azyk se­na­ga­ty, ma­şyn gur­lu­şy­gy, hi­mi­ýa se­na­ga­ty, şeý­le hem ho­wa we elekt­ron se­na­ga­ty ýa­ly pu­dak­lar has ösen­dir.
1. Hy­taý: Hy­taý se­na­gat önüm­çi­li­gin­de öň­de­ba­ry­jy­dyr. Bu ýer­de mag­dan­çy­lyk, ma­şyn­gur­lu­şyk, se­ment önüm­çi­li­gi we beý­le­ki önüm­çi­lik pu­dak­la­ry ösen­dir. Hy­taý se­na­gat önüm­le­ri­niň köp gör­nü­şi­ni ön­dür­ýän ýurt­la­ryň bi­ri­dir.

Babajan HUDAÝNAZAROW,
S. A. Nyýazow adyndaky
TOHU-nyň talyby.