Go­ja­nyň aty

Ir za­man­lar­da bir oba­da pu­ka­ra go­ja ýa­şap­dyr. Onuň üýt­ge­şik ak be­de­wi bo­lan­ly­gy üçin, hat­da tüç­jar baý­la­ram oňa gö­rü­bil­mez­çi­lik edip­dir­ler. Tä­jir­ler bu at üçin iň ýo­ka­ry nyrh ke­sip­dir­ler, ýö­ne gar­ry he­mi­şe: “Bu at ýö­ne bir atam däl-de, me­niň üçin ol yn­san. Eý­sem, adam ýa­ly syz­ýan dos­tu­ňy heý-de sa­typ bor­my?” di­ýip, jo­gap ber­ýän eken.
Bu go­ja ýok­sul bol­sa-da, aty­ny sat­ma­ga döz­män­dir. Gün­ler­de bir gün ol be­de­wi­niň at­ýa­tak­da ýok­du­gy­ny bi­lip ga­lyp­dyr. Onuň äh­li goň­şy-go­lam­la­ry ýyg­na­ny­şyp:
– Sen ada­myň bi­de­re­gi eke­niň. Biz iru-giç şu atyň gü­rüm-jü­rüm edil­jek­di­gi­ni bil­ýär­dik. Ony sa­tan bol­sa­ň, go­wy bol­ar­dy. Bu bet­bagt­çy­ly­gy­ň ulu­sy – di­ýip­dir­ler.
Go­ja: – Beý­le zat­la­ry sa­ma­hyl­la­maň. Di­ňe be­de­wiň at­ýa­tak­da ýok­du­gy­ny ýat­la­da­ýyň, wes­sa­lam. Bi­ziň bil­ýän za­dy­my­z-a di­ňe şol, ga­lan­la­ry di­ňe çak­la­ma. Biz mu­nuň bagt­my bet­bagt­çy­lykmy ýa-da ha­ýyr­my-şer­mi nämedigini bi­lem­zok ahy­ryn, çün­ki bu di­ňe bo­lan wa­ka. In­di nä­me bol­ja­gy­nam bil­ýän ýok – di­ýip­dir.
Je­men­de goja­nyň üs­tün­den gü­lüp, bu ýer­den dar­ga­mak bi­len bo­lup­dyr. Olar gar­ry­nyň is­len­dik me­se­lä baş­ga­ça çe­me­leş­ýän­di­gi­ni, aky­ly­nyň “do­ly däl­di­gi­ni” oza­lam bil­ýän eken­ler. Em­ma on­ bäş gün ge­çen­den soň­ra, gi­jä­niň gyl­la ýa­ryn­da bir­den at ja­na­war öz ýa­ta­gy­na do­la­nyp ge­lip­dir. Ol ogur­lan­man­dyr-da, eý­sem meý­da­na öz peý­wag­ty­na çykyp gi­den eken. Gö­rüp otur­sa­lar ol on iki sa­ny ýa­ba­ny aty hem yzy­na tir­käp ge­len eken.
Adam­lar ýe­ne-de to­par tu­tup, ge­lip­dir­ler:
– Ýa­şu­ly, se­niň aýd­ýa­nyň ja­ny bar ýa­ly-la. Bu bet­bagt­çy­lyk däl-de, eý­sem, bagt eken – di­ýi­p­dir­ler.
Ýa­şu­ly şeý­le di­ýen: – Siz hetdiňizi biliň. Siz ma­ňa di­ňe atyň do­la­nyp ge­len­li­gi­ni ýat­la­da­ýyň. Mu­nuň bagt­dy­gy­ny ýa däl­di­gi­ni bol­sa, bil­ýän ýok ahy­ryn. Bu di­ňe wa­ka. Eý­sem, siz söz­le­miň için­dä­ki bir­je sö­zi okap, tu­tuş ki­tap ba­ra­da pi­ki­ri­ňi­zi aý­dyp bil­mer­si­ňiz ahy­ryn?!
Bu sa­par adam­lar se­si­ni çy­kar­man­dyr­lar, ýö­ne onuň bi­mam­la­dy­gy dog­ru­syn­da öz ýan­la­ryn­dan pi­kir ýö­re­dip­dir­ler. Şeý­le­lik­de, go­ja­nyň at­ýa­ta­gyn­da ýe­ne-de on iki sa­ny ajap at peý­da bo­lup­dyr. Onuň ýa­ba­ny at­la­ra baş öw­re­dip bil­ýän ýe­ke-täk og­ly bar eken. Ol bir gün nä­sag­lyk ta­pyp, ýa­ny­ny ýe­re ber­ýär. Je­men­de go­ja ga­rap şeý­le di­ýen:
– Se­ň aýd­ýan zat­la­ryň ug­run­da bar ýa­ly-la. Bu bir bet­bagt­çy­lyk eken. In­di se­niň ýe­ke-täk og­luň hem ýa­ra­nok, se­nem in­di go­jal­dyň, ol ýe­ke-täk di­re­giň­di. In­di se­niň ýag­da­ýyň ozal­kyň­da­nam pe­se gaç­sa ge­rek – di­ýip­dir­ler.
Go­ja şeý­le di­ýen:
– Siz öz oý-pi­kir­le­ri­ňi­ze we çak­la­ma­la­ry­ňy­za müb­te­la yn­san­lar. Siz ga­ty aň­ry­ba­şyn­dan tut­ýar­sy­ňyz. Siz di­ňe og­lu­myň sag­ly­gy­ny ýi­ti­ren­di­gi­ni ýat­la­dyp go­ýa­ýyň. Dur­muş wa­ka­la­ryň esa­syn­da gu­ra­lan, ola­ryň ba­ry­ny bir­ba­da gör­mek yn­sana be­ril­män­dir.
Ýe­ne-de bir­nä­çe wagt­dan ke­se­ki bir ýurt bi­len dart­gyn­ly ýag­daý eme­le ge­lip, oba­nyň äh­li ýaş­la­ry oňa sü­rül­ýär. Di­ňe go­ja­nyň og­ly ýa­raw­syz­ly­gy sebäpli gal­ma­ly bol­ýar. Olar gar­ry­nyň ýa­ny­na ge­lip:
– Ýa­şu­ly, se­ň aýd­ýa­nyň dog­ry eken, asyl gö­rüp otur­sak, bu bagt eken. Se­niň og­luň ýa­ra­nok, ýö­ne ol ýa­nyň­da. Bi­ziň ogul­la­ry­my­zyň yk­ba­ly bol­sa nä­bel­li – di­ýip­dir­ler.
Gar­ry ýe­ne-de şeý­le di­ýen:
– Siz äh­li za­dy şol özü­ňiz­çe pi­kir edip ýör­şü­ňiz. Nä­me bol­ja­gy­ny bol­sa, bil­ýän ýok. Siz iň gowu­sy özü­ňi­ziň­kiň al­nyp gi­di­len­di­gi­ni, me­niň­ki­ňem gal­dy­ry­lan­dy­gy­ny ýat­la­da­ýyň. Mu­nuň bagt­dy­gy­ny ýa-da bet­bagt­çy­lyk­dy­gy­ny, ha­ýyr­dy­gy­ny ýa-da şer­di­gi­ni di­ňe Hu­daý bil­ýär. Özü­ňiz­çe ýüz­leý pi­kir ýö­ret­mäň, ýog­sam dün­ýä­niň syr­la­ry­na dü­şün­mer­si­ňiz. Bol­ýan wa­ka­la­ra ýüz­leý se­ret­se­ňiz, ga­pyl bo­lar­sy­ňyz, me­se­lä akyl­ly-baş­ly, man­ty­ga la­ýyk çe­me­leş­mek bol­sa, oňaý­ly ne­ti­jä gel­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýär. Siz ha­çan-da, haý­sy­dyr bir me­se­le ba­ra­da pi­ki­ri­ňi­zi ýüz­leý be­ýan ede­ni­ňiz­de, ru­hy ösü­şi­ňizi gow­şad­ýar­sy­ňyz. Ha­ky­kat­da, dur­muş sy­ýa­ha­ty hiç ha­çan tü­ken­me­ýär. Bir ýol ta­mam­lan­sa, beý­le­ki­si baş­lan­ýar; bir ga­py ýa­pyl­sa, beý­le­kisi açyl­ýar. Siz bir be­lent­li­ge çyk­ýar­sy­ňyz, ýö­ne on­dan aňyr­da ýe­ne-de bir be­lent­lik peý­da bol­ýar.
Halk ara­syn­da bu ba­ra­da ýör­gün­li gür­rüň bar: “Dag­la­ryň üs­tün­den dag­lar gö­rün­ýär”. Dur­muş bu soň­suz sy­ýa­hat­dyr.