AŞGABAT REKORDLARYŇ ŞÄHERI

Ýur­du­my­zyň baş şä­he­ri Aş­ga­bat gün-gün­den gö­zel­leş­ýär. Soň­ky ýyl­lar­da paý­tag­ty­my­zyň äh­li et­rap­la­ry bi­len bir ha­tar­da, onuň ta­ry­hy mer­ke­zi döw­re­bap­laş­dy­ryl­ýar. Tä­ze ýa­şa­ýyş jaý top­lum­la­ry eme­le gel­ýär. Öz­bo­luş­ly bi­na­gär­lik keş­bi bo­lan des­ga­la­ry özün­de jem­le­ýän ýüz­ler­çe yma­rat­lar bi­na edil­ýär. Gül­läp ös­ýän Aş­ga­bat ba­gy-bos­san­ly­ga öw­rü­len şä­her diý­lip at­lan­dy­ryl­ýar, se­bä­bi onuň keş­bi­ni köp­san­ly has oňaý­ly se­ýil­gäh­ler, suw çüw­dü­rim­le­ri­niň top­lum­la­ry be­ze­ýär.
Ber­ka­rar döw­le­ti­mi­ziň bag­ty­ýar­lyk döw­rün­de türk­men paý­tag­ty­nyň hä­zir­ki za­man bi­na­gär­lik keş­bi­ni dö­ret­mek, ony dün­ýä­niň iň bir gö­zel şä­her­le­ri­niň bi­ri­ne öwür­mek me­se­le­si mil­li Li­de­ri­mi­ziň el­my­da­ma üns mer­ke­zin­de dur­ýar. Şo­ňa la­ýyk­lyk­da, ak mer­mer­li türk­men paý­tag­tyn­da iri möç­ber­li şä­her­gur­lu­şyk mak­sat­na­ma­sy­ny dur­mu­şa ge­çir­mek­li­giň üs­tün­lik­li al­nyp ba­ryl­ma­gy ne­ti­je­sin­de eziz paý­tag­ty­my­zyň keş­bi düýp­gö­ter öz­ge­rip, dün­ýä­niň owa­dan, adam­la­ryň ýa­şa­ma­gy üçin amat­ly şä­her­le­riň bi­ri­ne öw­rül­ýär. Paý­tag­ty­my­zyň köp­san­ly bi­na­la­ry hal­ka­ra de­re­je­sin­de ge­çi­ril­ýän bi­na­gär­lik bäs­le­şik­le­ri­niň ab­raý­ly baý­rak­la­ry­na my­na­syp bol­du­lar.

2013-nji ýy­lyň 25-nji ma­ýyn­da paý­tag­ty­myz Ginnesiň rekordlar kitabyna dün­ýä­de iň ýo­ka­ry de­re­je­de ak mer­me­re ör­tü­len bi­na­la­ryň jem­le­nen şä­he­ri hök­mün­de bel­li­ge alyn­dy. 22 ine­dör­dül ki­lo­metr meý­dan­da ak mer­me­re ör­tü­len tä­ze bi­na­la­ryň 543-si gu­rul­dy, onuň umu­my meý­da­ny 4,5 mil­li­on ine­dör­dül met­re ba­ra­bar­dyr, baş­ga söz­ler bi­len aý­dy­lan­da, her bir 4,87 ine­dör­dül met­re ak mer­me­riň bir ine­dör­dül met­ri düş­ýär. Bu gör­ke­ziji­ler Aş­ga­ba­dyň dün­ýä­niň owa­dan şä­her­le­ri­niň ha­ta­ryn­da öz or­nu­ny pug­ta­lan­dyr­ýan­dy­gy­nyň aý­dyň su­but­na­ma­sy­dyr.

Ginnesiň rekordlar kitabyna gi­ri­zi­len aja­ýyp eser­le­riň bi­ri hem, 2008-nji ýy­lyň 29-njy iýu­nyn­da hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň ak pa­ta ber­me­gi bi­len ýur­du­my­zyň baş şä­he­ri Aş­ga­ba­dyň hal­ka­ra ae­ro­por­tu­na bar­ýan şa­ýo­luň çat­ry­gyn­da da­ba­ra­ly ýag­daý­da açy­lan, ne­sil­ba­şy­myz Oguz ha­nyň we onuň ogul­la­ry­nyň bü­rünç heý­kel­le­ri or­naş­dy­ry­lan suw çüw­dü­rim­ler top­lu­my­dyr.

Şu ýy­lyň 17-nji sent­ýab­ryn­da hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň hem-de da­şa­ry ýurt­lar­dan ge­len köp­san­ly myh­man­la­ryň gat­naş­ma­gyn­da ýur­du­my­zyň esa­sy ho­wa der­we­ze­si­niň – türk­men paý­tag­ty­nyň tä­ze Hal­ka­ra ho­wa men­zi­li­niň açyl­ma­gy my­na­sy­bet­li uly da­ba­ra bol­dy. Mer­ke­zi Azi­ýa­da örän iri we teh­no­lo­gi­ýa taý­dan üp­jün­çi­li­gi bo­ýun­ça dün­ýä­de öň­de­ba­ry­jy­la­ryň bi­ri bo­lan bu top­lum 1200 gek­ta­ra go­laý meý­da­ny eýe­le­ýär we 100-den gow­rak des­ga­ny öz içi­ne al­ýar. Şo­la­ryň 48-si esa­sy des­ga­lar bo­lup dur­ýar. Bu des­ga­la­ryň ha­ta­ryn­da baş we ikin­ji ýo­lag­çy ter­mi­na­ly­ny, ýük ter­mi­na­ly­ny, uçar­la­ra teh­ni­ki hyz­mat ed­ýän an­gar­lar top­lu­my­ny, okuw hem-de luk­man­çy­lyk mer­kez­le­ri­ni we köp san­ly beý­le­ki des­ga­la­ry gör­kez­mek bo­lar. Bäş gat­ly baş ter­mi­na­lyň tut­ýan meý­da­ny 190 müň ine­dör­dül metr­den hem geç­ýär. Ol bir ýyl­da 14 mil­li­on ýo­lag­ça hyz­mat eder. Üç mil­li­on­dan gow­rak ýo­lag­çy­ny ka­bul et­mä­ge ni­ýet­le­nen ikin­ji ter­mi­nal bi­len bi­le­lik­de, hä­zir­ki za­man ho­wa men­zi­li je­mi 17 mil­li­on­dan hem köp ada­ma ýa-da sa­gat­da 2 mü­ňe go­laý ýo­lag­ça hyz­mat et­mä­ge müm­kin­çi­lik be­rer. Ýük ter­mi­na­ly bol­sa, 200 müň ton­na ýü­ki üs­tün­den ge­çi­rer. Tä­ze ho­wa men­zi­li­niň uzyn­ly­gy 3 müň 800 met­re ýet­ýän, äh­li üp­jün­çi­lik ul­ga­my bo­lan iki sa­ny uçuş-go­nuş zo­la­gy bar. Ho­wa he­re­ke­ti­ni do­lan­dy­ryş gul­lu­gyn­da iň hä­zir­ki za­man na­wi­ga­si­ýa en­jam­la­ry otur­dyl­dy.
Ýo­lag­çy ter­mi­na­ly­nyň esa­sy bi­na­sy­nyň ýo­kar­sy­na 705 ine­dör­dül metr ha­ly gö­lü­niň şe­kil­len­di­ril­me­gi ne­ti­je­sin­de Aş­ga­ba­dyň Hal­ka­ra ho­wa men­zi­li Gin­ne­siň re­kord­lar ki­ta­by­na gi­ri­zil­di.

Mu­kad­des Ga­raş­syz­ly­gy­my­zyň 21-nji güý­zün­de 2012-nji ýy­lyň sent­ýabr aýy­nyň 28-ine Bagt köş­gü­niň açy­lyş da­ba­ra­sy bol­dy. Bagt köş­gü­niň bi­na­sy – dört ta­ra­pyn­dan Oguz ha­nyň se­kiz­burç­ly ýyl­dy­zy­ny ýat­lad­ýan gur­luş­lar bi­len aý­la­nan Ýer gör­nü­şin­dä­ki to­ga­la­gyň dia­met­ri 32 metr bo­lup, onuň daş­ky ört­gü­si üçin iň ýo­ka­ry de­re­je­de ýag­ty­ny ser­pik­dir­ýän ýö­ri­te ýyl­ma­nak me­tal plas­ti­na­lar ula­ny­lyp­dyr. To­ga­la­gyň ýü­zün­de su­rat­lan­dy­ry­lan Türk­me­nis­ta­nyň kar­ta­sy Gün do­gan­da al­tyn ça­ýy­lan ýa­ly bo­lup, alys­lar­dan lo­wur­dap gö­rün­ýär. Bi­na­nyň içi­ne 8 sa­ny esa­sy gi­rel­gä­niň bol­ma­gy, bu ýer­de bir­ba­da bir­nä­çe da­ba­ra­nyň ge­çi­ril­me­gi­ne müm­kin­çi­lik dö­red­ýär. Des­ga, ýer­ze­mi­ni hem ha­sa­ba ala­nyň­da, 10 gat­dan yba­rat, bu­la­ryň 5-si umu­my ula­nyş üçin ni­ýet­le­nen, ga­lan­la­ryn­da teh­ni­ki otag­lar bar. Plat­for­ma­nyň aşa­gyn­da – 300 ulag­lyk ýa­pyk ýe­ras­ty aw­to­du­ral­ga, aş­ha­na we bi­na hyz­mat ed­ýän teh­ni­ki jaý­lar ýer­leş­di­ri­lip­dir. Bi­na­nyň ze­min ga­tyn­da 500 orun­lyk 2 sa­ny toý za­ly we 1 000 orun­lyk uly toý za­ly, dür­li mak­sat­lar üçin ni­ýet­le­nen dü­kan­lar we sun­gat iş­gär­le­ri üçin otag­lar bar.

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň şäher gur­luşyk-bi­na­gärlik mak­sat­na­ma­sy­nyň esa­syn­da bi­na bo­lan döwrümi­ziň hem döwle­ti­mi­ziň beýik nyşan­la­ry­na öwrülen des­ga­la­ryň hal­ka­ra yk­rar­na­ma­sy­ny ga­za­nyp, Gin­ne­siň Bütin­dünýä re­kord­lar ki­ta­by­na gi­ri­zi­len bi­na­la­ryň bi­ri-de, “Türk­me­nis­tan” te­le­ra­dioýaýlym­lar mer­ke­zi­dir. Şan­ly Ga­raş­syz­ly­gy­my­zyň şan­ly 20 ýyl­lyk to­ýy my­na­sy­bet­li 2011-nji ýy­lyň 17-nji okt­ýab­ryn­da ula­nyl­ma­ga ber­len Giň­di­wa­ryň be­lent ger­şin­de gur­lan, be­ýik­li­gi 211 metr­lik te­le­wi­zi­on mi­na­ra­sy­nyň bi­na­gär­lik çöz­güt­le­ri, ka­şaň­ly­gy, tö­we­re­giň aja­ýyp gö­zel­lik­le­ri­ne bi­re­na­ýy saz­laş­ýan­ly­gy bi­len gö­wün­le­ri gal­kyn­dyr­ýar. Te­le­wi­zi­on mi­na­ra­nyň iç­ki des­ga­la­ry­nyň tut­ýan umu­my meý­da­ny 60 müň ine­dör­dül metr­den gow­rak­dyr. Stu­di­ýa­lar we iş otag­la­ry iň hä­zir­ki za­man en­jam­la­ry bi­len üp­jün edi­lip­dir. Bu ýer­de te­le hem-de ra­dio žur­na­list­le­riň dö­re­di­ji­lik­li we ne­ti­je­li iş­le­mek­le­ri üçin äh­li şert­ler bar. Te­le­wi­zi­on mi­na­ra­nyň ýo­ka­ry­syn­da otur­dy­lan kuw­wat­ly an­ten­na­lar gep­le­şik­le­riň ýo­ka­ry de­re­je­de il­deş­le­ri­mi­ze we ýur­du­myz­dan alys­la­ra-da ýe­ti­ril­me­gin­de mö­hüm äh­mi­ýe­te eýe­dir.

2008-nji ýy­lyň 29-njy iýu­nyn­da Ar­ça­bil şa­ýo­lu­nyň ug­run­da, Döw­let mu­ze­ýi­niň öňün­dä­ki meý­dan­ça­da Türk­me­nis­ta­nyň Döw­let Baý­da­gy Gin­ne­siň Bü­tin­dün­ýä re­kord­lar ki­ta­by­na gi­ri­zil­di. Ag­ra­my 420 ki­log­ra­ma, möç­be­ri bol­sa 52,5 we 35 met­re ba­ra­bar ýa­şyl Baý­da­gy­myz Döw­let Se­na­my­zyň be­lent owa­zy­nyň as­tyn­da 133 metr­lik baý­dak gö­te­ri­jä – flagş­to­ga gö­te­ril­di.

“Älem” me­de­ni-dynç alyş mer­ke­zi 2012-nji ýylyň 18-nji maýyn­da hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň gat­naşma­gyn­da ak şähe­ri­miz Aşga­ba­dyň günor­ta-günba­tar böle­gin­däki ýaşyl bos­san­ly jen­ne­ti künjek­de açyl­dy. “Älem” me­de­ni-dynç alyş mer­ke­zi­niň umu­my meýda­ny 26 000 ine­dördül met­re go­laý bo­lan, beýik­li­gi 95 met­re ýetýän bi­na özüniň kaşaňly­gy, gözel­li­gi bi­len aýra­tyn ta­pa­wut­la­nýar. Bi­na­nyň 2-nji ýer­ze­min ga­tyn­da 177 ulag­lyk ýapyk aw­to­du­ral­ga, teh­ni­ki otag­lar hem-de teh­ni­ki des­ga­lar, 1-nji ýer­ze­min ga­tyn­da bow­ling za­ly, älem giňişli­gi­ne syn et­mäge mümkinçilik be­rýän Kos­mos mu­zeýi, 80 orun­lyk ka­fe-bar ýer­leşýär. Bi­na­nyň bi­rin­ji ga­ty­na gi­re­niňden oýun zal­la­ry ünsüňi özüne çekýär. Bu ýer­de dürli döwre­bap kom­pýuter oýun­la­ry or­naşdy­ry­lyp­dyr. Bi­na­nyň 3-nji ga­ty aýla­nýan çar­ha gi­riş ga­ty­dyr. On­da teh­ni­ki otag­lar ýer­leşýär. 4-nji gat­da aýla­nýan çar­ha münülýär, 5-nji gat tu­tuşly­gy­na aýla­nýan çarh bo­lup, onuň dia­met­ri 57 met­re ba­ra­bar. On­da 23 sa­ny her bi­ri 6 adam­lyk, 1 sa­ny 4 adam­lyk VIP ka­bi­na ýer­leşdi­ri­lip­dir.