Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň baş­lan­gy­jy bi­len dur­mu­şa ge­çi­ril­ýän iri hal­ka­ra ener­ge­ti­ka tas­la­ma­sy – Türk­me­nis­tan – Ow­ga­nys­tan-Pa­kis­tan-Hin­dis­tan (TOPH) gaz ge­çi­ri­ji­si­niň iş ýü­zün­de ama­la aşy­ryl­ma­gy­na uly iter­gi ber­jek mö­hüm yla­la­şyk­la­ryň ýe­ne-de bi­ri­ne gol çe­kil­di. Ol bu tas­la­ma gat­na­şy­jy döw­let­le­riň Ýol­baş­çy ko­mi­te­ti­niň no­bat­da­ky 24-nji mas­la­ha­ty­nyň çäk­le­rin­de ama­la aşy­ryl­dy.
Mä­lim bol­şy ýa­ly, ge­çen ýy­lyň ahy­ryn­da, ýag­ny, 2015-nji ýy­lyň 13-nji de­kab­ryn­da hal­ka­ra ener­gi­ýa ba­za­ry­nyň ta­ry­hy­na al­tyn harp­lar bi­len ýa­zy­lan iri wa­ka­la­ryň bi­ri bo­lup geç­di. Şol gün Ma­ry we­la­ýa­tyn­da TOPH tas­la­ma­sy­nyň gur­lu­şy­gy­na ba­dal­ga be­ril­di.
Bu şan­ly wa­ka­nyň üs­tün­den bir­nä­çe aý ge­çen­den soň­ra tas­la­ma gat­na­şy­jy döw­let­le­riň ýo­ka­ry de­re­je­li we­kil­le­ri ýe­ne-de Aş­ga­bat­da ýyg­nan­dy. Oňa Pa­kis­ta­nyň, Hin­dis­ta­nyň we Ow­ga­nys­ta­nyň pu­dak­la­ýyn eda­ra­la­ry­nyň, şeý­le hem Azi­ýa ösüş ban­ky­nyň we­kil­le­ri gat­naş­dy. Aş­ga­bat­da­ky mas­la­ha­tyň ahy­ryn­da tas­la­ma­nyň çalt­lan­dy­ryl­ma­gy­na itergi ber­jek ma­ýa go­ýum yla­la­şy­gy­na gol çe­kil­di.

Yla­la­şyk­da tur­ba­ge­çi­ri­ji tas­la­ma­nyň in­di­ki tap­gy­ry­ny ma­li­ýe­leş­dir­mek mak­sa­dy bi­len, TOPH-nyň paý­dar­la­ry ta­ra­pyn­dan il­ki­baş­da umu­my möç­be­ri ABŞ-nyň 200 mil­li­on dol­la­ryn­dan gow­rak bo­lan se­riş­dä­niň go­ýul­ma­gy göz öňün­de tu­tul­ýar.
Soň­ra tas­la­ma gat­na­şy­jy döw­let­le­riň ýol­baş­çy­la­ry met­bu­gat we­kil­le­ri­ne ýüz­len­di. Ow­ga­nys­ta­nyň, Pa­kis­ta­nyň hem-de Hin­dis­ta­nyň we­kil­le­ri öz çy­kyş­la­ryn­da bu tas­la­ma­nyň di­ňe bir yk­dy­sa­dy tas­la­ma bol­mak bi­len çäk­len­män, eý­sem, se­bit­de yk­dy­sa­dy hyz­mat­daş­ly­gyň ös­dü­ril­me­gi­ne, pa­ra­hat­çy­ly­gyň we dur­nuk­lu­ly­gyň üp­jün edil­me­gi­ne uly go­şant goş­jak­dy­gy­ny bel­läp geç­di­ler. Şeý­le hem olar bu tas­la­ma­nyň dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi­ni he­mi­şe üns mer­ke­zin­de sak­la­ýan hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ze öz ho­şal­ly­gy­ny bil­dir­di­ler.
Bu tas­la­ma dört döw­le­tiň ara­syn­da bag­la­şy­lan hö­kü­me­ta­ra yla­la­şyk­la­ryň esa­syn­da dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. TOPH gaz ge­çi­ri­ji­si­niň uzyn­ly­gy, tak­my­nan, 1814 ki­lo­met­re ba­ra­bar bo­lar. Gaz ge­çi­ri­ji­niň 214 ki­lo­met­ri bi­ziň ýur­du­my­zyň çä­gin­de gur­lar, soň­ra ol Ow­ga­nys­ta­nyň Hy­rat we Kan­da­gar şä­her­le­ri­niň, Pa­kis­ta­nyň Kwet­ta hem-de Mul­tan şä­her­le­ri­niň üs­tün­den ge­çer we Hin­dis­ta­nyň Fa­zil­ka di­ýen ilat­ly ýe­ri­ne ba­ryp ýe­ter. Tä­ze gaz ge­çi­ri­ji­si­niň gu­rul­ma­gy ne­ti­je­sin­de, goş­ma­ça iş orun­la­ry­nyň 12 mü­ňe go­la­ýy dö­re­di­ler. Mu­nuň özi ila­tyň ýa­şa­ýyş-dur­muş de­re­je­si­niň ýo­kar­lan­ma­gy­na oňyn tä­sir eder. Tä­ze gaz ge­çi­ri­ji­si­niň ýyl­lyk kuw­wa­ty 33 mil­liard kubmet­re ba­ra­bar bo­lar. Ony, şol san­da kö­mek­çi ýe­rüs­ti dü­zü­mi 2019-njy ýy­lyň de­kabr aýyn­da ulan­ma­ga ber­mek göz öňün­de tu­tul­ýar. Hä­zir­ki wagt­da bu döw­le­ta­ra tur­ba­ge­çi­ri­ji­niň türk­men bö­le­gin­de “Türk­men­ne­bit­gaz­gur­lu­şyk” döw­let kon­ser­ni­niň hü­när­men­le­ri dia­met­ri 1420 mil­li­met­re ba­ra­bar bo­lan tur­ba­la­ryň 6 ki­lo­metr­den gow­ra­gy­nyň keb­şir­le­mek iş­le­ri­ni alyp bar­ýar­lar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА