Ýur­duň ösü­şi köp ba­bat­da yk­dy­sa­dy­ýe­tiň döw­let ta­ra­pyn­dan ne­ti­je­li düz­gün­leş­di­ril­me­gi­ne bag­ly bo­lup dur­ýar. Türk­men Li­de­ri­niň ýur­du­my­zy ös­dür­mek bo­ýun­ça stra­te­gi­k öň­den­gö­rü­ji­li­gi Türk­me­nis­ta­nyň örän baý te­bi­gy se­riş­de­le­ri­ni re­je­li peý­da­lan­ma­ga gö­nük­di­ri­len­dir.
Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz 2016-njy ýy­lyň 8-nji ýan­wa­ryn­da ge­çi­ri­len Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň gi­ňiş­le­ýin mej­li­sin­de eden çy­ky­şyn­da hä­zir­ki dö­wür­de gur­lu­şyk pu­da­gy­na gö­nük­di­ril­ýän ma­ýa go­ýum­la­ry­nyň möç­be­ri­niň 49 mil­liard ame­ri­kan dol­la­ry­na go­laý­dy­gy­ny bel­le­di. 2016-njy ýyl üçin gur­lu­şyk mak­sat­na­ma­sy örän giň ge­rim­li bo­lup, 387 sa­ny iri des­ga­ny gu­rup, ulan­ma­ga ber­mek, şeý­le hem 7 mil­liard ame­ri­kan dol­la­ryn­dan gow­rak möç­ber­de ma­ýa go­ýum­la­ry­ny öz­leş­dir­mek göz öňün­de tu­tul­ýar.
2015-nji ýy­lyň 15-nji ma­ýyn­da Türk­me­nis­tan­da da­şa­ry ýurt­lar­dan ge­ti­ril­ýän ha­ryt­la­ryň or­nu­ny tut­ýan önüm­le­ri ön­dür­mek bo­ýun­ça Döw­let mak­sat­na­ma­sy­nyň ka­bul edil­me­gi türk­men döw­le­ti­niň yk­dy­sa­dy kuw­wa­ty­ny ama­la aşyr­ma­ga goş­ma­ça iter­gi be­ren äh­mi­ýet­li çöz­güt bol­dy. Bu mak­sat­na­ma­nyň üs­tün­lik­li ama­la aşy­ryl­ma­gy Türk­me­nis­tan­da da­şa­ry ýurt­lar­dan ge­ti­ril­ýän ha­ryt­la­ryň ýe­ri­ni tut­ýan önüm­çi­lik­le­ri dö­ret­mä­ge ýar­dam eder.
Ýan­gyç-ener­ge­ti­ka pu­da­gy­na de­giş­li des­ga­la­ryň gur­lu­şy­gy­nyň de­ňi-ta­ýy bol­ma­dyk ge­ri­mi, tä­ze kuw­wat­lyk­la­ryň ulan­ma­ga be­ril­me­gi, bar bo­lan önüm­çi­lik­le­riň döw­re­bap­laş­dy­ryl­ma­gy ga­zy gaý­ta­dan iş­le­ýän se­na­ga­ty ös­dür­mä­ge ýar­dam ed­ýär. Türk­me­nis­tan­da te­bi­gy gaz gor­la­ry­nyň ägirt uly möç­ber­le­ri­niň bol­ma­gy hi­mi­ýa se­na­ga­ty­ny ös­dür­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýär, azot dö­kün­le­ri­ni, şol san­da oba ho­ja­ly­gyn­da, ýer­le­riň ha­syl­ly­ly­gy­nyň ýo­kar­lan­ma­gyn­da giň­den ula­nyl­ýan kar­ba­mi­diň önüm­çi­li­gi­niň gu­rul­ma­gy­na şert dö­red­ýär. Hä­zir­ki dö­wür­de “Te­jen­kar­ba­mid” we “Ma­ry­kar­ba­mid” kär­ha­na­la­ryn­da ön­dü­ril­ýän önüm­le­riň umu­my möç­ber­le­ri içer­ki is­leg­le­ri do­ly ka­na­gat­lan­dy­ryp, 550 müň ton­na çen­li dö­kü­ni da­şa­ry ýurt­la­ra eksport etmäge müm­kin­çi­lik ber­ýär. Bal­kan we­la­ýa­ty­nyň Ga­ra­bo­gaz şä­he­rin­de ýy­ly­lyk kuw­wa­ty 1 mil­li­on 155 müň ton­na bo­lan kar­ba­mid za­wo­dy­nyň gur­lu­şy­gy güýç­li dep­gin­ler­de al­nyp ba­ryl­ýar. Bu tas­la­ma “Türk­men­hi­mi­ýa” döw­let kon­ser­ni bi­len Ýa­po­ni­ýa­nyň “Mit­su­bis­hi Сor­pa­ti­on” we Tür­ki­ýä­niň “Gap In­şa­at” gur­lu­şyk kom­pa­ni­ýa­la­ry­nyň ara­syn­da bag­la­şy­lan şert­na­ma la­ýyk­lyk­da, dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär.
Ýyl­lyk kuw­wa­ty 500 müň ton­na bo­lan kü­kürt kis­lo­ta­sy­ny ön­dür­ýän iri ma­ýa go­ýum tas­la­ma­sy dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. Ol ýa­po­ni­ýa­ly hyz­mat­daş­lar bi­len bi­le­lik­de gu­rul­ýar. Tä­ze se­hiň önüm­le­ri ýur­du­my­zyň oba ho­ja­ly­gy­ny ze­rur bo­lan ýo­ka­ry hil­li fos­for dö­kün­le­ri bi­len üp­jün et­mä­ge, ga­lan bö­le­gi­ni bol­sa eks­por­ta ug­rat­ma­ga ni­ýet­le­nen­dir.
Türk­me­nis­tan­da il­kin­ji, Mer­ke­zi Azi­ýa se­bi­tin­de bol­sa, iri ka­liý duz­la­ry­nyň te­bi­gy ýa­tak­la­ry­ny öz­leş­dir­mek bo­ýun­ça dag mag­dan baý­laş­dy­ry­jy top­lu­myň ma­ýa go­ýum tas­la­ma­sy dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. Geo­lo­gi­ýa bar­lag­la­ryň mag­lu­mat­la­ry­na gö­rä, Le­bap we­la­ýa­ty­nyň Köý­ten­dag et­ra­byn­da ýer­leş­ýän Gar­lyk ýa­ta­gyn­da bar bo­lan çig ka­liý duz­la­ry­nyň gor­la­ry 2 mil­liard ton­na­dan gow­rak­dyr. Bu ýer­de ägirt uly se­na­gat mer­ke­zi dö­re­dil­ýär.
Gym­mat­ly hi­mi­ýa se­riş­de­le­ri­niň tä­sin çeş­me­si ha­sap­la­nyl­ýan Ga­ra­bo­gaz­köl aý­la­gyn­da bar bo­lan gid­ro­mi­ne­ral se­riş­de­le­rini bi­le­lik­de top­lum­la­ýyn esas­da öz­leş­dir­mek iş­le­ri, nat­riý sul­fa­ty­ny we beý­le­ki hi­mi­ýa önüm­le­ri­ni ön­dür­mek, öň­de­ba­ry­jy teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň tas­la­ma­la­ry­ny dur­mu­şa ge­çir­mä­ge we dün­ýä bel­li kom­pa­ni­ýa­la­ryň en­jam­la­ry­ny or­naş­dyr­ma­ga çek­mek iş­le­ri­ne uly üns be­ril­ýär. “Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti­niň 2012-2016-njy ýyl­lar­da ýur­du­my­zy dur­muş-yk­dy­sa­dy taý­dan ös­dür­me­giň mak­sat­na­ma­sy­na” la­ýyk­lyk­da, şeý­le hem Bal­kan we­la­ýa­ty­ny dur­muş-yk­dy­sa­dy taý­dan ös­dür­mek bo­ýun­ça me­ýil­na­ma­la­ry ýe­ri­ne ýe­tir­me­giň çäk­le­rin­de teh­ni­ki ýo­dy we bro­my ön­dür­ýän tä­ze des­ga­la­ry gur­mak göz öňün­de tu­tul­ýar. Şeý­le hem Bal­ka­na­bat şä­he­ri­niň go­la­ýyn­da ka­us­tik so­da­ny, su­wuk hlo­ry we hlor önüm­le­ri­ni, teh­ni­ki ýo­dy we brom önüm­le­ri­ni ön­dür­ýän se­na­gat des­ga­la­ry­ny gur­mak me­ýil­leş­di­ril­ýär.
Hä­zir­ki dö­wür­de Da­şo­guz şä­he­rin­de ýyl­lyk kuw­wa­ty de­mir-­be­ton önüm­le­ri­niň 50 müň ine­dör­dül met­ri­ne ba­ra­bar bo­lan de­mir­be­ton önüm­le­ri za­wo­dy döw­re­bap­laş­dy­ryl­ýar. Owa­dan­de­pe­dä­ki me­tal­lur­gi­ýa we gaz­be­ton za­wod­la­ry, Ahal we­la­ýa­ty­nyň Ba­har­ly et­ra­byn­da­ky se­ment za­wo­dy ýa­ly gur­lu­şyk se­riş­de­le­ri­ni ön­dür­ýän kär­ha­na­lar mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň kuw­wat­lan­ma­gy­na ön­jeý­li go­şant goş­ýar­lar. Bal­kan we Le­bap we­la­ýat­la­ryn­da se­men­tiň ýo­ka­ry berk­li­gi bo­lan, gid­ro­teh­ni­ki des­ga­lar üçin sul­fa­ta dur­nuk­ly gör­nüş­le­ri­ni ön­dür­ýän za­wod­la­ryň ulan­ma­ga be­ril­me­gi bi­len, tu­tuş ýur­du­myz­da al­nyp ba­ryl­ýan giň möç­ber­li gur­lu­şyk­la­ry se­ment bi­len üp­jün et­mek we­zi­pe­si­ni do­ly çöz­di.
Hä­zir­ki wagt­da öň­de­ba­ry­jy teh­no­lo­gi­ýa­la­ry hem-de in­no­wa­si­ýa­la­ry iş­jeň or­naş­dyr­ma­ga gö­nük­di­ri­len giň möç­ber­li öz­gert­me­ler mak­sat­na­ma­la­ry­ny dur­mu­şa ge­çir­mä­ge ukyp­ly ne­sillerimiz bar. Aş­ga­bat­da Teh­no­lo­gi­ýa­lar uni­wer­si­te­ti­ni hem-de türk­men-ýa­pon mek­de­bi­ni aç­mak ba­ra­da­ky çöz­güt hem şu mak­sa­da gö­nük­di­ri­len­dir.
Ýur­du­my­zy se­na­gat taý­dan kuw­wat­ly döw­le­te öwür­mä­ge, in­no­wa­si­on önüm­çi­li­gi ös­dür­mä­ge ta­rap al­nan ugur mil­li Li­de­ri­mi­ziň ösüş-öz­gert­me­ler ýo­lu­dyr.
Biz hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň äh­li tu­tum­la­ry­nyň uly ro­waç­lyk­la­ra bes­len­me­gi­ni tüýs ýü­rek­den ar­zuw ed­ýä­ris!

Ba­tyr NOW­RU­ZOW,
Türk­men döw­let bi­na­gär­lik-gur­lu­şyk
ins­ti­tu­ty­nyň mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА