Sag­dyn­ly­gyň we ruhubelentligiň ýur­dy ha­sap­lan­ýan Di­ýa­ry­myz­da ýe­ne-de bir hal­ka­ra sport ýa­ry­şy go­laý­lap gel­ýär. Dün­ýä jem­gy­ýet­çi­li­gi we hal­ka­ra bi­le­le­şi­gi ta­ra­pyn­dan sport döw­le­ti hök­mün­de yk­rar edi­len ýur­du­myz­da hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň spor­ty ös­dür­mek ba­bat­da ed­ýän ir­gin­siz ala­da­la­ry­nyň ne­ti­je­sin­de, no­ýabr aýy­nyň il­kin­ji gün­le­rin­de gö­zel paý­tag­ty­myz Aş­ga­bat­da agyr at­le­ti­ka bo­ýun­ça Dün­ýä çem­pio­na­ty ge­çi­ri­ler. Şeý­le iri ýa­ry­şyň ýur­du­myz­da ge­çi­ril­me­gi mil­li Li­de­ri­mi­ziň ýol­baş­çy­ly­gyn­da Türk­me­nis­tan­da be­den­ter­bi­ýä­niň we spor­tuň has-da ös­dü­ril­me­gi­ne gö­nük­di­ri­len iş­le­riň üs­tün­lik­li ama­la aşy­ryl­ýan­dy­gy­nyň no­bat­da­ky su­but­na­ma­sy­dyr.
Biz hem ga­ze­ti­mi­ziň şu we in­di­ki san­la­ryn­da ýur­du­myz­da ge­çi­ril­jek hal­ka­ra ýa­ry­şyň öňü­sy­ra­syn­da oky­jy­la­ry­my­za spor­tuň ga­dy­my we tu­tuş dün­ýä­de giň­den ýaý­ran hem-de Olim­pi­ýa oýun­la­ry­nyň mak­sat­na­ma­syn­da-da orun alan agyr at­le­ti­ka gör­nü­şi­niň ta­ry­hy, bu ugur­da mun­dan ozal ge­çi­ri­len Dün­ýä çem­pio­nat­la­ry ba­ra­da gy­zyk­ly mag­lu­mat­la­ry size ýe­tir­me­gi ma­kul bil­dik.

Spor­tuň Olim­pi­ýa gör­nü­şi

Agyr at­le­ti­ka spor­tuň Olim­pi­ýa gör­nü­şi bo­lup, ol hä­zir­ki za­man spor­ty hök­mün­de XIX asyr­da Ýew­ro­pa­da ýü­ze çyk­ýar. Agyr at­le­ti­ka spor­ty 1896-njy ýyl­da Afi­ny­da ge­çi­ri­len il­kin­ji to­mus­ky Olim­pi­ýa oýun­la­ry­nyň mak­sat­na­ma­sy­na gi­ri­zil­ýär. 1900-nji ýyl­da­ky Olim­pia­da­nyň mak­sat­na­ma­sy­na alyn­ma­dyk agyr at­le­ti­ka 1904-nji ýyl­da ýe­ne-de gaý­ta­da­n sa­na­wa go­şul­ýar. On­dan soň­ky 2 Olim­pia­da­nyň (1908, 1912) mak­sat­na­ma­syn­da-da bol­ma­dyk agyr at­le­ti­ka 1920-nji ýyl­dan bä­ri yzy­gi­der­li­lik­de to­mus­ky Olim­pi­ýa oýun­la­ry­nyň esa­sy görnüşleriniň bi­ri bol­ýar. Agyr at­le­ti­ka bo­ýun­ça Olim­pi­ýa oýun­la­ryn­da 15 ugur­dan (8-si er­kek­ler, 7-si ze­nan­lar) me­dal­lar gow­şu­ryl­ýar. Olim­pi­ýa oýun­la­ryn­da ir­ki ýyl­lar­da ştan­ga di­ňe çep ýa-da sag el­de gö­te­ril­ýär. 1920-nji ýyl­dan bä­ri bol­sa, edil hä­zir­ki ýa­ly itek­läp gö­ter­mek hem-de sil­ter­läp gö­ter­mek bo­ýun­ça ýa­ryş­lar ge­çi­ril­ýär. Olim­pi­ýa oýun­la­ryn­da dür­li ag­ram­lar­da on­lar­ça re­kord­lar go­ýul­dy we tä­ze­len­di. Olim­pi­ýa oýun­la­ryn­da ze­nan­la­ryň ara­syn­da agyr at­le­ti­ka ýa­ryş­la­ry Sid­neý 2000 Olim­pia­da­syn­dan bä­ri ge­çi­ri­lip ge­lin­ýär.

Hal­ka­ra agyr at­le­ti­ka fe­de­ra­si­ýa­sy

Agyr at­le­ti­ka bo­ýun­ça ge­çi­ril­ýän äh­li hal­ka­ra ýa­ryş­la­ry­na Hal­ka­ra agyr at­le­ti­ka fe­de­ra­si­ýa­sy (In­ter­na­tio­nal Weight­lif­ting Fe­de­ra­ti­on) gö­zeg­çi­lik ed­ýär. Hal­ka­ra agyr at­le­ti­ka fe­de­ra­si­ýa­sy (IWF) 1905-nji ýyl­da dö­re­dil­ýär. Onuň mer­ke­zi eda­ra bi­na­sy Weng­ri­ýa­nyň paý­tag­ty Bu­da­peşt şä­he­rin­de ýer­leş­ýär. Gu­ra­ma­nyň ady il­ki-il­ki­ler “Fe­de­ra­ti­on Hal­tep­hi­le In­ter­na­tio­nal” (FHI) diý­lip at­lan­dy­ry­lyp, ol 1972-nji ýyl­dan soň üýt­ge­dil­ýär. Hal­ka­ra agyr at­le­ti­ka fe­de­ra­si­ýa­sy­na hä­zir­ki wagt­da 187 ýurt ag­za bo­lup, olar 5 yk­ly­ma we­kil­çi­lik ed­ýär. Her yk­ly­myň fe­de­ra­si­ýa­sy-da Hal­ka­ra agyr at­le­ti­ka fe­de­ra­si­ýa­sy­nyň ga­ra­ma­gyn­da bo­lup, olar Azi­ýa­nyň (AWF), Af­ri­ka­nyň (WFA), Ýew­ro­pa­nyň (EWF), Okea­ni­ýa­nyň (OWF) agyr at­le­ti­ka fe­de­ra­si­ýa­la­ry hem-de iki Ame­ri­ka yk­ly­my­nyň agyr at­le­ti­ka kon­fe­de­ra­si­ýa­sy­dyr (PAWC). HA­AF-yň hä­zir­ki pre­zi­den­ti weng­ri­ýa­ly Ta­mas Ajan bo­lup, ol 2000-nji ýyl­dan bä­ri bu we­zi­pä­ni ýe­ri­ne ýe­tir­ýär. Hä­zir­ki wagt­da Hal­ka­ra agyr at­le­ti­ka fe­de­ra­si­ýa­sy­nyň ga­ra­ma­gyn­da­ky iň uly bäs­le­şik Dün­ýä çem­pio­na­ty ýa­ry­şy­dyr. Şeý­le-de HA­AF ýet­gin­jek­le­riň, ýaş­la­ryň ara­syn­da­ky dün­ýä çem­pio­nat­la­ry­ny gu­ra­ýar. Ga­ly­ber­se-de, her yk­lym­da ge­çi­ril­ýän yk­lym­la­ýyn çem­pio­nat­la­ra-da jo­gap ber­ýär. HA­AF-yň res­mi dil­le­ri iň­lis we wen­ger dil­le­ri­dir. “World Weight­lif­ting” at­ly iň­lis, is­pan we rus dil­le­rin­dä­ki žur­nal hem Hal­ka­ra agyr at­le­ti­ka fe­de­ra­si­ýa­sy­nyň ga­ra­ma­gyn­da aý­da 1 ge­zek çap edil­ýär. HA­AF 1982-nji ýyl­dan bä­ri er­kek­le­riň ara­syn­da, 1991-nji ýyl­dan bä­ri-de ze­nan­la­ryň ara­syn­da her ýyl “Ýy­lyň agyr at­le­ti­ka­çy­sy” di­ýen baý­ra­gy hem gow­şur­ýar. Baý­ra­gy tür­ki­ýe­li Na­im Sü­leý­ma­nog­lu, eý­ran­ly Hos­se­in Re­za­za­deh hem-de ga­za­gys­tan­ly Il­ýa Ilin iň köp ga­za­nan ştan­ga­çy­lar­dyr (4 ge­zek). Ze­nan­la­ryň ara­syn­da-da hy­taý­ly Liu Çun­hon 3 ge­zek alyp, kär­deş­le­rin­den öň­de bar­ýar.

Agyr at­le­ti­ka boýunça
Dün­ýä çem­pio­na­ty

Agyr at­le­ti­ka bo­ýun­ça Dün­ýä çem­pio­na­ty il­kin­ji ge­zek mun­dan 127 ýyl ozal, has ta­ky­gy, 1891-nji ýyl­da ge­çi­ril­ýär. Şon­dan bä­ri şu wag­ta çen­li 83 ýa­ryş ge­çi­ril­di. Ze­nan­la­ryň ara­syn­da­ky Dün­ýä çem­pio­na­ty aý­ra­tyn­lyk­da il­kin­ji ge­zek 1987-nji ýyl­da ABŞ-nyň Daý­to­na Biç şä­he­rin­de ge­çi­ril­ýär. Ola­ryň ara­syn­da 4 çem­pio­nat aý­ra­tyn­lyk­da ge­çi­ril­se-de, soň­lu­gy bi­len, 1991-nji ýyl­dan baş­lap, iki çem­pio­nat bir­leş­di­ril­ýär.
Agyr at­le­ti­ka bo­ýun­ça Ze­mi­niň bi­rin­ji­li­gi ug­run­da­ky bäs­le­şik 1964-nji (To­kio), 1968-nji (Me­hi­ko Si­ti), 1972-nji (Mün­hen), 1976-njy (Mon­re­al), 1980-nji (Mosk­wa) hem-de 1984-nji ýyl­lar­da (Los An­je­les) ge­çi­ril­män, şol ýyl­lar­da­ky Olim­pi­ýa oýun­la­ry­nyň agyr at­le­ti­ka ýa­ryş­la­ry Dün­ýä çem­pio­na­ty diý­lip ha­sa­ba alyn­ýar. 1988-nji ýyl­dan bä­ri-de to­mus­ky Olim­pi­ýa oýun­la­ry­nyň ge­çi­ril­ýän ýyl­la­ryn­da agyr at­le­ti­ka bo­ýun­ça Dün­ýä çem­pio­na­ty gu­ral­ma­ýar. Awst­ri­ýa­nyň paý­tag­ty We­na agyr at­le­ti­ka bo­ýun­ça Dün­ýä çem­pio­na­ty­ny iň köp gu­ran şä­her­dir. Bu şä­her­de ýaryşlar 11 ge­zek ge­çi­ri­lip, iň soň­ku­sy 1961-nji ýyl­da gu­ral­ýar. Dün­ýä çem­pio­na­ty ir­ki ýyl­lar­da ag­la­ba Ýew­ro­pa ýurt­la­ry­nyň şä­her­le­rin­de ge­çi­ri­le­nem bol­sa, soň­ky wagt­lar­da Ýer şa­ry­nyň beý­le­ki yk­lym­la­ry­nyň-da iri şä­her­le­ri bu sport baý­ram­çy­ly­gy­ny öz­le­rin­de ka­bul ed­ýär. (Do­wa­my bar).

Ha­jy­my­rat Sö­ýü­now,
sport žur­na­lis­ti.

 

 

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА