Suw­dan soň, çaý dün­ýä­de iň köp içil­ýän iç­gi­dir. Şo­nuň üçin bu iç­giniň hatyrasyna Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy ta­ra­pyn­dan hal­ka­ra baý­ram­çy­lygy döredildi. Ab­raý­ly gu­ra­ma­nyň baş­lan­gy­jy bi­len her ýy­lyň 21-nji maýy – Hal­ka­ra çaý gü­ni hök­mün­de bel­le­ni­lip ge­çil­ýär. Bu baý­ram­çy­lyk ça­ýyň äh­mi­ýe­ti­ni hem-de çaý önüm­çi­lik se­na­ga­ty­nyň ösü­şi­ni giň­den wa­gyz et­mek ba­bat­da wa­jyp bo­lup dur­ýar.
Ça­ýyň wa­ta­ny Hy­ta­ýyň gü­nor­ta-gün­ba­ta­ry, Hin­dis­ta­nyň de­mir­ga­zyk-gün­do­ga­ry we Mýan­ma­nyň de­mir­ga­zy­gy ha­sap­lan­ýar. Bäş müň ýyl mundan ozal, Hy­taý­da çaý içi­len­di­gi­niň su­but­na­ma­sy bar. Bu ba­ra­da BMG-niň res­mi in­ter­net sa­hy­pa­syn­da bel­le­ni­lip ge­çil­ýär. Çaý ön­dür­mek we gaý­ta­dan iş­le­mek ös­ýän ýurt­lar­da mil­li­on­lar­ça maş­ga­la üçin esa­sy gir­de­ji çeş­me­si bo­lup hyz­mat ed­ýär. Şeý­le hem çaý köp ýur­duň esa­sy gir­de­jisi we eks­port önü­mi ha­sap­lan­ýar. Soň­ky çak­la­ma­la­ra gö­rä, gel­jek on ýyl­da äh­lu­mu­my çaý sarp edi­li­şi we önüm­çi­li­gi giň­den öser. Hy­taý­da, Hin­dis­tan­da we beý­le­ki ýurt­lar­da çaýyň sarp edi­li­şi çalt dep­gin­ler­de ös­ýär.
Äh­lu­mu­my de­re­je­de ga­ra ça­ýyň önüm­çi­li­gi­niň gel­jek on ýyl­da or­ta­ça 2,2 gö­te­rim ös­jek­di­gi we 2027-nji ýyl­da 4,4 mil­li­on ton­na ýet­jek­di­gi çak­la­nyl­ýar. Bu, esa­san, Hy­taý­da, Ke­ni­ýa­da we Şri-Lan­ka­da önüm­çi­li­giň art­ma­gy bi­len bag­la­ny­şyk­ly bo­lar. Şeý­le hem gök ça­ýyň önüm­çi­li­gi­niň has çalt ös­me­gi­ne ga­ra­şyl­ýar: ýyl­lyk ösü­şi 7,5 gö­te­rim bo­lar we 2027-nji ýy­la çen­li bu önüm­çi­lik 3,6 mil­li­on ton­na ýe­ter. Gök ça­ýyň önüm­çi­li­gi, esa­san hem, Hy­taý­da has köp möç­ber­le­re ýe­ter. 2015-2017-nji ýyl­lar­da bu ýurt­da gök çaý 1,5 mil­li­on ton­na ön­dü­ri­len bol­sa, 2027-nji ýyl­da bu gör­ke­zi­ji 3,3 mil­li­on ton­na çen­li ýo­kar­la­nar.
Bi­ziň ýur­du­myz­da hem gök çaý iň köp içil­ýän iç­gi­le­riň bi­ri has­ap­lan­ýar. Türk­men hal­ky­nyň gök ça­ýa goý­ýan sar­pa­sy hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň dö­wet ga­la­myn­dan çy­kan “Çaý – mel­hem hem yl­ham” at­ly ki­ta­byn­da hem giň­den be­ýan edil­ýär. Ýur­du­my­zyň te­le­ke­çi­leri hy­taý, seý­lon we hin­di çaý­la­ry­nyň iň oňat sort­la­ry­ny çe­kip gap­la­ma­gy ýo­la goý­du­lar. Mun­dan baş­ga-da, ýur­du­my­zyň so­wuk çaý ön­dü­ri­ji­le­ri­niň ha­ryt­la­ry­nyň gör­nüş­le­ri ýyl­sa­ýyn art­ýar.

Baý­ram Jum­mi­ýew,
S. A. Ny­ýa­zow adyn­da­ky Türk­men oba ho­ja­lyk
uni­wer­si­te­ti­niň ta­ly­by.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА