Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miziň taý­syz ala­da­sy bi­len 2016-njy ýy­lyň Mi­ra­sa sar­pa goý­mak, Wa­ta­ny öz­gert­mek ýy­ly diý­lip, yg­lan edil­me­gi ne­ti­je­sin­de, ýur­du­my­zyň me­de­ni ul­ga­my tä­ze-tä­ze wa­ka­lar bi­len gur­şal­dy. Jem­gy­ýe­tiň he­re­ket­len­di­ri­ji güý­ji hök­mün­de me­de­ni­ýet hä­zir­ki gün­le­ri­miz­de gün-gün­den tä­ze ro­waç­lyk­la­ra eýe bol­ýar. 2016-njy ýyl­da gö­zel di­ýa­ry­my­zyň ta­ry­hy mes­ge­ni bo­lan Da­şo­guz şä­he­ri­niň Ga­raş­syz Döw­let­le­riň Ar­ka­la­şy­gy­nyň me­de­ni mer­ke­zi diý­lip, yg­lan edil­me­gi geç­miş mi­ra­sy­my­za, mil­li me­de­ni we ta­ry­hy gym­mat­lyk­la­ry­my­za diý­seň uly sar­pa go­ýul­ýan­dy­gy­ny ala­mat­lan­dyr­dy.
Özü­niň ta­ry­hy kök­le­ri­ni asyr­la­ryň jüm­mü­şin­den alyp gaýd­ýan ta­ry­hy ýa­dy­gär­lik­ler, me­de­ni des­ga­lar, ylym-bi­lim ojak­la­ry di­ýa­ry­my­zyň de­mir­ga­zyk mer­ke­zi­niň dün­ýä ta­ry­hyn­da my­na­syp or­na eýe­di­gi­ne şa­ýat­lyk ed­ýär. We­la­ýa­tyň Kö­ne­ür­genç, Gö­rog­ly, Ak­de­pe, Sa­par­my­rat Türk­men­ba­şy, Gur­ban­sol­tan eje adyn­da­ky et­rap­la­ryn­da­ky we beý­le­ki ýer­le­rin­dä­ki ýa­dy­gär­lik­ler top­lum­la­ry özü­niň ta­ry­hy gym­mat­lyk­la­ry bi­len äh­mi­ýe­ti­ni asyr­lar­dan-asyr­la­ra ýe­ti­rip gel­ýär. We­la­ýa­tyň çä­gin­dä­ki ýa­dy­gär­lik­ler top­lu­my­nyň haý­sy bi­ri­ni al­saň-da on­da ata-ba­ba­la­ry­my­zyň şan-şöh­ra­ta bes­le­nen yz­la­ry­ny gör­mek bol­ýar. Şo­nuň üçin, ge­liň, mu­ňa we­la­ýa­tyň çä­gin­de ýer­leş­ýän bir ta­ry­hy ýa­dy­gär­li­giň my­sa­lyn­da na­zar sa­la­lyň.
Ol – ga­dy­my Kö­ne­ür­gen­jiň çä­gin­de ýer­leş­ýän Gök­leň med­re­se ady bi­len bel­li bo­lan ta­ry­hy ýa­dy­gär­lik­dir. Gök­leň med­re­se­si ga­dy­my dö­wür­ler­de Kö­ne Was, Yz­myk­şir, Şa­ma­ha, Di­ýar­be­kir ga­la, Şir­wan­ga­la, Çar­da­ry­ga­la, Gy­zyl­ja­ga­la ýa­ly bir­nä­çe ta­ry­hy ýer­ler bi­len deň de­re­je­de meş­hur bo­lup­dyr. Eki­niň-di­ki­niň hem­de­mi bo­lup, akyp ýa­tan Han­ýa­byň ile­ri ýü­zün­de ýer­leş­ýän med­re­sä­niň tä­sin ta­ry­hy bar. Ol Gy­zyl­jaga­la­nyň go­la­ýyn­da gur­lup­dyr. Gök­leň med­re­se­si­niň gur­lu­şy ha­kyn­da halk ara­syn­da şeý­le gür­rüň dil­den-di­le ge­çip, bi­ziň bag­ty­ýar gün­le­ri­mi­ze ge­lip ýe­tip­dir.
Ir­ki dö­wür­ler­de keseki ýurduň ha­ny bu se­bit­le­re ýy­gy-ýy­gy­dan aralaşyp du­rup­dyr. Ta­ry­hy mag­lu­mat­la­ra gö­rä, şeý­le waka 1837-nji ýyl­da bo­lup­dyr. Ha­na ýesir düşenler Han­ýa­ba go­laý ara­lyk­da­ky Gy­zyl­jaga­la­da bir­nä­çe ýyl­lap mesgen tutupdyrlar­. Ola­ryň ara­syn­da daý­han-da, ço­pan-da, şi­rin sö­ze ga­nat bag­lap bil­ýän­ler-de bo­lup­dyr.
Şeý­le adam­la­ryň bi­ri-de şa­hyr Gur­ban­dur­dy Ze­li­li eken. Ze­li­li hal­kyň şeý­le agyr ýag­da­ýy­na ýü­re­gi bi­len gy­na­nyp­dyr. Ýe­sir dü­şen­ler şa­hy­ryň Wa­tan, il-ýurt, ene top­rak hak­da­ky şy­gyr­la­ry­ny diň­läp, gam­ly gö­wün­le­ri­ne aram be­rer eken­ler. Şa­hyr “Sa­lam, Seý­di”, “Ny­şan Seý­di”, “Jan­dan do­ýan ýa­ly bol­dum”, “Wa­ta­nym se­ni” ýa­ly goş­gu­la­ryn­da önüp-ösen ýer­le­ri­niň gö­zel­li­gi­ni, kö­ňül­le­re ber­ýän mä­hir ýy­ly­sy­ny şa­hy­ra­na se­tir­ler­de be­ýan edip­dir.
Su­gun­ly, um­ga­ly, çal goç­ly dag­lar,
Be­lent­den pes­ti­ne akan bu­lag­lar,
So­wuk suw­ly, ter çe­men­li aw­lag­lar,
Kö­ňül ar­zuw eý­lär, Wa­ta­nym se­ni!
Şeý­le gün­le­riň bi­rin­de Ze­li­li köň­lü­niň tö­rün­de ylym-bi­li­me ýol aç­mak, ne­sil­le­riň giň göz­ýe­tim­li bol­ma­gy üçin bu ýer­ler­de med­re­se gur­mak ha­kyn­da­ky pi­ki­ri­ni ýa­nyn­da­ky ýa­şu­lu­la­ra duý­du­ryp­dyr. Şa­hyr paý­has­ly­lyk bi­len: “Eger, bir gün ne­si­bä­miz gö­te­ri­lip, öz ili­mi­ze go­wuş­sak, med­re­se biz­den ýa­dy­gär ga­lar” di­ýip­dir. Ýa­şu­lu­lar ol ýer­ler­de nä­çe gün bol­sa­lar-da, ça­ga­la­ryň bi­lim­li bol­ma­gy üçin Ze­li­li­niň aýd­ýan bu tek­li­bi­ni bi­ra­gyz­dan gol­dap­dyr­lar. Şeý­le­lik­de, uly il bir güý­je jem­le­nip, med­re­sä­niň gur­lu­şy­gy­na baş­lap­dyr­lar. Ga­dy­my ýur­duň ýa­ram­ly top­ra­gy­ny eý­läp, ker­piç we gur­lu­şy­ga de­giş­li beý­le­ki önüm­le­ri hä­zir edip­dir­ler.
Bir­nä­çe aý­dan soň, med­re­se ta­ýyn bo­lup, ol ýer­de ça­ga­la­ra bi­lim öw­re­di­lip baş­la­nyp­dyr. Bu iş Ze­li­li­niň hem pa­ýy­na dü­şüp, ol ça­ga­la­ryň ylym­ly-bi­lim­li bol­ma­gy üçin ala­da­la­nyp­dyr, ola­ry oka­dyp, bi­lim­dir ter­bi­ýe be­rip­dir.
Ine, bir gü­nem olar ne­si­be­le­ri gö­te­ri­lip, öz ili­ne gaý­dyp­dyr­lar. Gy­zyl­jaga­la­da gur­lan med­re­se bol­sa, uzak­lar­da ho­wa­la­nyp ga­ly­be­rip­dir. Her ni­çik-de bol­sa, halk bir edi­len ýag­şy işi hiç ma­hal ýa­dyn­dan çy­kar­ma­ýar. “Ýag­şy iş – asyr­la­ra şa­ýat” diý­li­şi ýa­ly, uly il bo­lup gur­lan yma­rat Gök­leň med­re­se­si ady bi­len hal­kyň ha­ky­da­sy­na berk or­na­şyp­dyr. Soň-soň­la­ram ol med­re­se­de okuw okat­mak işi do­wam edip­dir. Paý­has­ly, sa­byr­ly türk­men­le­riň bu asyl­ly işi asyr­lar­dan ga­lan ýa­dy­gär­lik hök­mün­de ýer­li ila­tyň ýa­dyn­dan çyk­man­dyr.
Hal­ky­my­zyň kö­pa­syr­lyk mil­li gym­mat­lyk­la­ry­ny bir ýe­re jem­le­mek­de, ösüp gel­ýän ýaş ne­sil­le­riň ata-ba­ba­la­ry­my­zyň be­lent ru­hun­da ter­bi­ýe­len­me­gin­de, ola­ryň kal­byn­da şöh­rat­ly geç­mi­şi­mi­ze bo­lan söý­gü­niň, hor­ma­tyň ke­ma­la gel­me­gin­de hä­zir­ki dö­wür­de dün­ýä nus­ga­lyk iş­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär.
Şeý­le iş­le­riň ha­ta­ryn­da eziz Ar­ka­da­gy­my­zyň he­ma­ýat-gol­da­wy bi­len we­la­ýat­la­ry­myz­da bi­na edil­ýän Ta­ry­hy we ül­kä­ni öw­re­niş mu­zeý­le­ri­ni gu­wanç bi­len ýat­la­mak bo­lar. Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň mu­zeý iş­le­ri­ni ýaý­baň­lan­dyr­mak we geç­miş me­de­ni­ýe­ti­mi­ze sar­pa goý­mak ýö­rel­ge­le­rin­den göz­baş al­ýan bu iş­le­riň ne­ti­je­sin­de, ga­dy­my Da­şo­guz top­ra­gyn­da hem Ta­ry­hy we ül­kä­ni öw­re­niş mu­ze­ýi dö­re­dil­di. In­di bir­nä­çe ýyl­lar­dan bä­ri hal­ka hyz­mat edip gel­ýän mu­zeý­de we­la­ýa­tyň çä­gin­dä­ki ýa­dy­gär­lik­ler, mil­li gym­mat­lyk­la­ryň nus­ga­la­ry, geç­miş me­de­ni­ýe­ti­mi­ze de­giş­li gym­mat­ly mag­lu­mat­lar öz be­ýa­ny­ny tap­ýar. Şeý­le gym­mat­lyk­la­ryň için­de Gök­leň med­re­se­si bi­len bag­la­ny­şyk­ly ta­ry­hy mag­lu­mat­lar hem bar. Mu­ze­ýe gel­ýän­ler ol mag­lu­mat­lar bi­len tan­şyp, asyr­la­ryň do­wa­myn­da ata-ba­ba­la­ry­my­zyň alyp ba­ran asyl­ly iş­le­ri bi­len ta­nyş­ýar­lar.
Bu iş­le­riň hem­me­si mil­li mi­ra­sy­my­za çäk­siz ga­dyr goý­mak ba­bat­da eziz Ar­ka­da­gy­myz ta­ra­pyn­dan ýö­re­dil­ýän sy­ýa­sa­tyň ro­waç­lyk­la­ra bes­len­ýän­di­gi­ni ala­mat­lan­dyr­ýar.

Gy­zyl­gül GU­WAN­JO­WA,
Da­şo­guz we­la­ýa­ty­nyň Bol­dum­saz
et­ra­byn­da­ky 27-nji or­ta mek­de­biň
mu­gal­ly­my.