FUT­BOL. 120 ýyl­lyk ta­ry­hy bo­lan hä­zir­ki za­man to­mus­ky Olim­pi­ýa oýun­la­ryn­da fut­bol ýa­ryş­la­ry 1900-nji ýyl­dan bä­ri ge­çi­ri­lip ge­lin­ýär. Ýö­ne şu wag­ta çen­li Olim­pi­ýa oýun­la­ryn­da fut­bol­da iň ök­de ýurt diý­lip gör­ke­zil­ýän Bra­zi­li­ýa al­tyn me­da­la my­na­syp bol­man­dy. Şol nuk­daý­na­zar­dan Rio­da­ky Olim­pia­da­nyň fut­bol ýa­ry­şy­nyň bra­zil­ler üçin diý­seň uly äh­mi­ýe­ti bar­dy. Ine, ahy­ryn­da-da, Dün­ýä­niň 5 ge­zek çem­pio­ny­na Rio­da al­tyn me­dal ga­zan­mak ba­şart­dy. Su­per ýyl­dyzy Neý­ma­ryň ýol­baş­çy­ly­gyn­da­ky to­par fi­nal­da Ger­ma­ni­ýa­nyň Olim­pi­ýa ýy­gyn­dy­sy bi­len du­şuş­dy. “Ma­ra­ka­na­da­ky” fi­na­lyň esa­sy wag­ty 1–1 ha­sa­byn­da deň­lik­de gu­tar­dy. Goş­ma­ça wagt­da-da ha­sap üýt­ge­me­di. Pe­nal­ti­ler­den soň, 5–4 hasabynda öňe saý­la­nan bra­zil­ler ta­ry­hyn­da il­kin­ji ge­zek Olim­pi­ýa çem­pio­ny bol­ma­gy ba­şar­dy. Lon­don­da kü­müş me­dal alan Bra­zi­li­ýa­nyň Olim­pi­ýa to­pa­ry 1984-nji we 1988-nji ýyl­lar­da-da fi­nal­da Fran­si­ýa­dyr SSSR-den as­gyn ge­lip­di. Baý­rak­ly 3-nji ýer ug­run­da­ky oýun­da Ni­ge­ri­ýa Gon­du­ra­sy 3–2 ha­sa­byn­da ýeň­li­şe se­ze­war et­di. 6 gol ge­çi­ren ger­ma­ni­ýa­ly fut­bol­çy­lar – Ser­ge Gnab­ri bi­len Nils Pe­ter­sen iň ne­ti­je­li oýun­çy­lar bol­dy.
Ze­nan­la­ryň ara­syn­da fut­bol ýa­ry­şy 6-njy ge­zek ge­çi­ri­lip, on­da Ger­ma­ni­ýa­nyň ýy­gyn­dy­sy al­tyn me­da­lyň eýe­si bol­dy. Olar fi­nal­da şwe­si­ýa­ly gyz­lar­dan 2–1 ha­sa­byn­da üs­tün çyk­dy. 3 ge­zek bü­rünç me­dal alan Ger­ma­ni­ýa il­kin­ji ýo­la çem­pi­on bol­dy. Şeý­le-de Rio Olim­pia­da­syn­da bü­rün­ç me­da­ly Bra­zi­li­ýa­ny 2–1 ha­sa­byn­da ýe­ňen ka­na­da­ly zenanlar eýe­le­di.

ÝE­ŇIL AT­LE­TI­KA. Olim­pi­ýa oýun­la­ry­nyň esa­sy­ny düz­ýän ýe­ňil at­le­ti­ka ýa­ryş­la­ryn­da 3 sa­ny dün­ýä, 5 sa­ny-da Olim­pi­ýa re­kor­dy go­ýul­dy. Do­ping se­bäp­li gat­naş­dy­ryl­ma­dyk rus ýe­ňil at­le­ti­ka­çy­la­ryň ýok­lu­gy az-ow­lak du­ýul­sa-da, bäs­le­şik­ler diý­seň çe­ke­le­şik­li geç­di. Je­mi 47 al­tyn me­dal gow­şu­ry­lyp, ony 43 ýurt öza­ra paý­laş­dy. 47 al­tyn me­da­lyň 13-sini ABŞ-ly ýe­ňil at­le­ti­ka­çy­lar al­dy. Şo­la­ryň bi­ri-de Matt­ýuw Sent­ro­wits bo­lup, ol 1500 metr ara­ly­ga yl­ga­mak­da al­tyn me­da­la my­na­syp bol­dy. Ame­ri­kan­lar ýe­ňil at­le­ti­ka­nyň bu gör­nü­şin­de 108 ýyl­dan soň, il­kin­ji al­tyn me­da­ly­ny ga­zan­dy. ABŞ-ly tür­gen­ler 10 kü­müş, 9 sa­ny-da bü­rünç me­da­la eýe­lik et­di. Ýe­ňil at­le­ti­ka­da 6 al­tyn me­dal alan 2 ýurt­dan Ýa­maý­ka 2-nji, Ke­ni­ýa 3-nji or­ny eýe­le­di. Ýa­maý­ka­ly sprin­ter Usain Bolt bas­syr 3-nji Olim­pia­da­syn­da-da 3 al­tyn alyp, ta­ry­hy ba­şar­nyk gör­kez­di. 5 ýurt 2 al­tyn­dan alyp, şo­la­ryň bi­ri-de Be­ýik Bri­ta­ni­ýa­dyr. Ola­ryň 2 al­ty­ny­ny-da Mo Fa­rah ga­za­nyp, as­ly So­ma­li­den bo­lan tür­gen Lon­don­dan soň, Rio­da-da 5000 we 10000 metr yl­gaw­la­ryn­da ýe­ňiş ga­zan­dy. Bri­tan­lar we ka­na­da­ly­lar 4, efio­pi­ýa­ly ýe­ňil at­le­ti­ka­çy­lar-da 5 bü­rünç me­da­la eýe­lik et­di. Al­tyn me­dal alyp bil­me­dik fran­suz­lar kü­müş­dir bü­rünç me­dal­la­ryň her­sin­den 3-si­ni ga­zan­dy.

BAS­KET­BOL. Spor­tuň bu gör­nü­şin­de hem er­kek­ler­de, he­mem ze­nan­lar­da ame­ri­ka­ly bas­ket­bol­çy­lar ýe­ne bir ýo­la öňe saý­lan­dy. NBA-nyň ýyl­dyz­la­ryn­dan dü­zü­len ABŞ-nyň er­kek­ler ýy­gyn­dy­sy fi­nal­da Ser­bi­ýa­ny 96–66 ha­sa­byn­da utup, bas­syr 3-nji, umu­my­lyk­da 15-nji ge­zek Olim­pi­ýa çem­pio­ny bol­dy. Ser­bi­ýa öň­ki Ýu­gos­la­wi­ýa­ny ha­sa­ba ala­nyň­da, 5-nji ýo­la kü­müş me­dal al­dy. Çe­ke­le­şik­li ge­çen 3-nji ýer ug­run­da­ky du­şu­şyk­da Is­pa­ni­ýa Awst­ra­li­ýa­ny utup (89–88), bas­syr 2 kü­müş me­dal­dan soň (Pe­kin we Lon­don), Rio­da bü­rünç me­dal bi­len oň­ňut et­me­li bol­dy. Olar il­kin­ji ge­zek bü­rünç me­dal ga­zan­ýar. Ze­nan­la­ryň ara­syn­da ABŞ-ly bas­ket­bol­çy­lar fi­nal­da is­pan­la­ry 101–72 ha­sa­byn­da ýeň­li­şe se­ze­war edip, bas­syr 6-njy, umu­my­lyk­da 8-nji ge­zek al­tyn me­da­la eýe­lik et­di­ler. ABŞ-ly bas­ket­bol­çy gyz­lar di­ňe 3 ge­zek al­tyn alyp bil­me­di. Şeýlde Ser­bi­ýa­ Fran­si­ýa­ny 70–63 ha­sa­byn­da ýe­ňip, bü­rünç me­da­lyň eýe­si bol­dy.

GAND­BOL. Er­kek­le­riň ara­syn­da Da­ni­ýa il­kin­ji çem­pi­on­ly­gy­ny ga­zan­dy. Olar fi­nal­da soň­ky 2 al­tyn me­da­lyň eýe­si Fran­si­ýa­ny 28–26 ha­sa­byn­da ýeň­li­şe se­ze­war et­di. Bü­rünç me­da­ly Pol­şa­ny 31–25 ha­sa­byn­da utan Ger­ma­ni­ýa al­dy. Ze­nan­la­ryň ara­syn­da al­tyn me­da­ly 36 ýyl­dan soň, Rus­si­ýa­nyň ýy­gyn­dy­sy ga­zan­dy. Fi­nal­da Fran­si­ýa­ny 22–19 ha­sa­byn­da utan rus­lar 1976-njy we 1980-nji ýyl­lar­da-da çem­pi­on bo­lup­dy. Pe­kin we Lon­don Olim­pia­da­la­ry­nyň ýe­ňi­ji­si Nor­we­gi­ýa bu sa­par bü­rünç me­dal bi­len ka­na­gat­lan­ma­ly bol­dy.

OT HOK­KE­ÝI. 1908-nji ýyl­dan bä­ri Olim­pia­da­nyň ha­ta­ryn­da bo­lan ot hok­ke­ýin­de er­kek­ler­den Ar­gen­ti­na il­kin­ji çem­pi­on­ly­gy­ny baý­ram et­di. Bu ga­ra­şyl­ma­dyk wa­ka bol­dy. Olar fi­nal­da Bel­gi­ýa­ny 4–2 ha­sa­byn­da ut­dy. Bel­gi­ýa il­kin­ji ge­zek kü­müş me­da­la my­na­syp bol­dy. Mun­dan öň­ki 2 Olim­pia­da­nyň çem­pio­ny Ger­ma­ni­ýa bü­rünç me­dal ug­run­da­ky du­şu­şyk­da Gol­lan­di­ýa­ny pen­al­ti­ler­den soň, ýeň­me­gi ba­şar­dy (1–1, 4–3 p). Ze­nan­la­ryň ara­syn­da çem­pi­on tä­ze­le­nip, fi­nal­da soň­ky 2 Olim­pi­adanyň ýe­ňi­ji­si Gol­lan­di­ýa­ny pe­nal­ti­ler­den soň utan Be­ýik Bri­ta­ni­ýa il­kin­ji sa­par al­tyn me­dal ga­zan­dy. Tä­ze Ze­lan­di­ýa­dan 2–1 ha­sa­byn­da üs­tün çy­kan Ger­ma­ni­ýa bü­rünç me­da­la my­na­syp bol­dy.

WO­LEÝ­BOL. Er­kek­le­riň ara­syn­da ýer eýe­si bra­zil­ler fi­nal­da Ita­li­ýa­ny 3–0 ha­sa­byn­da utup, 3-nji ýo­la al­tyn me­da­la my­na­syp bol­dy. Soň­ky sa­par Lon­don­da, je­mi 3 ge­zek bü­rünç me­dal alan ital­ýan­lar kü­müş me­dalynyň sanyny-da 3-e ýetirdi. Pe­kin Olim­pia­da­sy­nyň çem­pi­ony ABŞ Lon­don Olim­pia­da­sy­nyň çem­pio­ny Rus­si­ýa­ny 3–2 ha­sa­byn­da ýe­ňip, 2-nji ge­zek bü­rünç me­dal ga­zan­dy. Ze­nan wo­leý­bol ýy­gyn­dy­la­rynyň arasyn­da Hy­taý öňe saý­lan­dy. 1984-nji we 2004-nji ýyl­la­ryň çem­pio­ny hy­taý­ly­lar fi­nal­da il­kin­ji ge­zek al­tyn me­da­la da­laş eden Ser­bi­ýa­ny 3–1 ha­sa­byn­da ýeň­di. Bu ugur­da en­tek al­tyn me­dal alyp bil­me­dik, soň­ky 2 Olim­pia­da­nyň fi­nal­çy­sy ABŞ-ly gyz­lar bü­rünç me­dal ugrundaky du­şu­şy­k­da Gol­lan­di­ýa­ny 3–1 ha­sa­byn­da ýeň­li­şe se­ze­war et­di.

WA­TER­POL. 1900-nji ýyl­dan bä­ri Olim­pia­da­nyň mak­sat­na­ma­syn­da bo­lan wa­ter­pol ýa­ryş­la­ryn­da er­kek­le­riň ara­syn­da Ser­bi­ýa fi­nal­da Hor­wa­ti­ýa­ny utup (11–7), 4-nji ge­zek al­tyn me­da­la my­na­syp bol­dy (3-si öň­ki Ýu­gos­la­wi­ýa döw­rün­de ga­za­nyl­dy). Lon­don Olim­pia­da­sy­nyň çem­pio­ny hor­wat­lar 2-nji sa­par kü­müş me­da­la eýe­lik et­di. 3 al­tyn me­da­ly bo­lan ital­ýan­lar Ga­ra­da­gy 12–10 ha­sa­byn­da ýe­ňip, 3-nji bü­rünç me­da­ly­ny ga­zan­dy. Ga­ra­dag 3 Olim­pia­da­dan bä­ri 4-nji ýe­ri eýe­le­ýär. 2000-nji ýyl­dan bä­ri ze­nan­la­ryň ara­syn­da-da ge­çi­ri­lip ge­lin­ýän wa­ter­pol bäs­le­şi­gin­de ABŞ-nyň ýy­gyn­dy­sy bas­syr 2-nji sa­par al­tyn me­da­la my­na­syp bol­dy. Olar fi­nal­da 2004-iň çem­pio­ny Ita­li­ýa­ny 12–5 ha­sa­byn­da ýeň­li­şe se­ze­war et­di­ler. Baý­rak­ly 3-nji ýer ug­run­da Rus­si­ýa pe­nal­ti­ler­den soň, Weng­ri­ýa­dan üs­tün çy­kyp, 2-nji ge­zek bü­rünç me­dal ga­zan­dy (12–12, 7–6 p). Weng­ri­ýa-da edil Ga­ra­dag ýa­ly, yz­ly-yzy­na 3-nji ge­zek Olim­pia­da­ny 4-nji orun­da ta­mam­la­dy.

BAD­MIN­TON. Spor­tuň bu gör­nü­şin­de hy­taý­ly tür­gen­le­riň öň­de­ba­ry­jy­dy­gy hem­mä mä­lim bol­sa ge­rek. Ýö­ne Rio­da bu ugur­da ber­len 5 al­tyn me­da­ly 4 ýurt paý­laş­dy. Hy­taý­ly­lar 2 al­tyn alan bol­sa, Is­pa­ni­ýa­dyr Ýa­po­ni­ýa spor­tuň bu gör­nü­şin­de il­kin­ji al­tyn me­da­ly­ny ga­zan­dy. Beýleki altyn medaly-da indoneziýaly türgen aldy. Ze­nan­lar­da (ýe­ke­lik­de, jü­büt­ler­de) hy­taý­ly­lar ýe­ke me­dal hem alyp bil­män, hem­mä­ni geň gal­dyr­dy.

TA­EK­WON­DO. Sö­weş sun­gat­la­ry­nyň bir ug­ry bo­lan ta­ek­won­do­da je­mi 8 al­tyn me­dal gow­şu­ry­lyp, Gü­nor­ta Ko­re­ýa­nyň we Hy­ta­ýyň tür­gen­le­ri 2 al­tyn me­dal ga­zan­dy. Ga­lan 4-si­ni B. Bri­ta­ni­ýa­nyň, Azer­baý­jan­dyr Kot-d’Iwua­ryň hem-de Ior­da­ni­ýa­nyň ta­ek­won­do­çy­la­ry öza­ra paý­laş­dy. Bu ugur­da je­mi 20 ýurt me­dal al­dy. Ior­da­ni­ýa (umu­my­lyk­da il­kin­ji me­da­ly) bi­len Kot-d’Iwuar Olim­pi­ýa ta­ry­hyn­da­ky il­kin­ji al­tyn me­da­ly­ny spor­tuň bu gör­nü­şin­de ga­zan­dy.

SU­WA BÖK­MEK. 1904-nji ýyl­dan bä­ri Olim­pia­da­nyň ha­ta­ryn­da­ky bu sport­da hy­taý­ly­lar ýe­ne-de öz­le­ri­niň taý­syz­dy­gy­ny su­but et­di­ler. 8 al­tyn me­da­lyň 7-si­ni alan hy­taý­ly­lar umu­my­lyk­da spor­tuň bu gör­nü­şin­de iň köp me­dal­ly ame­ri­kan­la­ryň yzyn­dan go­laý­lap barýar (49–40 al­tyn me­dal). Beý­le­ki ýe­ke­je al­ty­ny-da Be­ýik Bri­ta­ni­ýa­nyň tür­gen­le­ri ga­zan­dy.

GÖ­REŞ. Gö­reşiň grek-rim we er­kin di­ýlen 2 ugrun­dan ge­çi­ril­ýän bäs­le­şik­le­r­de rus­si­ýa­ly we ýa­po­ni­ýa­ly päl­wan­lar öňe saý­lan­dy. Ola­ryň her­si bu ugur­dan gow­şu­ry­lan 18 al­tyn me­da­lyň 4-si­ni alyp, kü­müş me­dal­la­ryň-da 3-si­ni ga­zan­ma­gy ba­şar­dy. Ku­ba bi­len ABŞ-nyň päl­wan­la­ry 2 al­tyn alan bol­sa, 6 ýur­duň we­ki­li 1 al­tyn me­dal ga­zan­dy. Je­mi 27 ýurt bu ugur­da me­da­la eýe­lik et­di.

BOKS. 13 al­tyn me­da­lyň 3-si­ni öz­be­gis­tan­ly hem-de ku­ba­ly boks­çu­lar alan bol­sa, fran­si­ýa­ly tür­gen­ler 2 al­tyn me­dal ga­zan­dy. Ga­zak, rus, bri­tan, ame­ri­kan we ýer eýe­si bra­zil boks­çu­la­ry-da 1 al­tyn me­da­la my­na­syp bol­dy. Şeý­le-de hy­taý­ly, rus­si­ýa­ly we ku­ba­ly tür­gen­ler 3 bü­rünç me­dal bi­len çy­kyş et­di­ler.

ÇE­PER GIM­NAS­TI­KA we SENH­RON­LA­ÝYN ÝÜZ­MEK. Di­ňe ze­nan­la­ryň ara­syn­da ge­çi­ril­ýän spor­tuň bu 2 gör­nü­şin­de rus­si­ýa­ly gyz­la­ryň taý­syz­dy­gy­ny bil­me­ýän ýok bol­sa ge­rek. Bu sport gör­nüş­le­rin­dä­ki 4 al­tyn me­da­ly-da rus­lar eýe­le­me­gi ba­şar­dy. Senh­ron­la­ýyn ýüz­me­giň 2 gör­nü­şin­de-de ýe­ňi­ji bo­lan Na­ta­li­ýa Iş­şen­ko Olim­pia­da­da­ky al­tyn me­dal­la­ry­nyň sa­ny­ny 5-e çy­kar­dy.

AT­ÇY­LYK SPOR­TY. At­lar bi­len dür­li päs­gel­çi­lik­le­ri geç­mek, ola­ry se­ýis­le­mek, ge­ze­lenç etmek ýa­ly gör­nüş­le­ri bo­lan at­çy­lyk spor­tun­da je­mi 6 al­tyn me­dal gow­şu­ry­lyp, ger­ma­ni­ýa­ly, bri­ta­ni­ýa­ly we fran­si­ýa­ly tür­gen­le­riň her­si 2 al­tyn­dan paý­laş­dy. Ne­mes tür­gen­le­ri 2 altynyň üstüne kü­müşdir bü­rünç me­dallaryň hersinden 2-sini hem goşdy.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА