Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň baş­lan­gy­jy bi­len 2016-njy ýyl Türk­me­nis­tan­da Mi­ra­sa sar­pa goý­mak, Wa­ta­ny öz­gert­mek ýy­ly diý­lip, yg­lan edil­di. Hä­zir­ki wagt­da ýur­du­myz­da bü­tin­dün­ýä mi­ra­sy­nyň aý­ryl­maz bö­le­gi­ne öw­rü­len, gel­jek­ki ne­sil­ler üçin ta­ry­hy-me­de­ni we te­bi­gy ýa­dy­gär­lik­le­ri aýaw­ly sak­la­ma­ga gö­nük­di­ri­len uly iş­ler ge­çi­ril­ýär.
Türk­me­nis­ta­nyň ta­ry­hy-me­de­ni go­rag­ha­na­la­ry­nyň üçü­si­niň ýa­dy­gär­lik­le­ri ÝU­NES­KO-nyň Bü­tin­dün­ýä mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­na gi­ri­zil­di. Ola­ryň ha­ta­ryn­da Ga­dy­my Merw, Kö­neür­genç we Nu­saý ga­la­sy bar. Bu­lar­dan baş­ga-da, dün­ýä­de il­kin­ji eke­ran­çy­lyk ýer­le­ri bo­lan Jeý­tun, Änew, Ga­ra­de­pe, Na­maz­ga­de­pe, Al­tyn­de­pe ýa­ly ilat­ly ýer­ler, Be­zeg­li­de­pä­niň ga­ýa çe­ki­len su­rat­la­ry, Abi­werd­de, Sa­rahs­da, Amy­der­ýa­nyň ke­nar­la­ryn­da hem-de Kö­pet­da­gyň jül­ge­sin­de, ga­dy­my Uz­bo­ýuň ug­run­da hem-de Sa­ry­ga­myş kö­lü­niň ha­na­syn­da uzak geç­mi­şiň bi­na­gär­lik top­lum­la­ry we aý­ry-aý­ry des­ga­la­ry Türk­me­nis­ta­nyň me­de­ni mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­na gir­ýär. Hä­zir ýur­du­my­zyň çä­gin­de şeý­le go­rag­ha­na­la­ryň 8-si bar. Olar has äh­mi­ýet­li ar­heo­lo­gik we bi­na­gär­lik ýa­dy­gär­lik­le­ri­niň jem­le­nen ýer­le­rin­de dö­re­dil­di.
Mil­li Li­de­ri­mi­ziň baş­lan­gy­jy bo­ýun­ça 2015-nji ýy­lyň no­ýabr aýyn­da Aş­ga­bat­da hem-de Kö­neür­genç­de “Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň ug­run­da me­de­ni­ýet­le­riň söh­bet­deş­li­gi” at­ly hal­ka­ra mas­la­ha­ty­nyň ça­gy­ryl­ma­gy hem tö­tän­den däl­dir. Alym­la­ryň bu du­şu­şy­gy­na gat­naş­mak üçin döw­let­le­riň 37-sin­den – ar­heo­log­lar, ta­ryh­çy­lar, me­de­ni­ýe­ti we sun­ga­ty öw­re­ni­ji­ler hem-de ant­ro­po­log­lar, yl­my iş­gär­ler, Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň ta­ry­hy­ny öw­ren­me­giň hem-de he­re­ket et­me­gi­niň ugur­la­ry bi­len bag­la­ny­şyk­ly pu­dak­la­ryň hü­när­men­le­ri bu ýe­re ýyg­nan­dy­lar. Fo­rum dün­ýä de­re­je­li bar­lag­çy­la­ry bir­leş­dir­di. Ola­ryň kö­pü­si türk­men kär­deş­le­ri bi­len bi­le­lik­de, Türk­me­nis­ta­nyň mad­dy hem-de ru­hy me­de­ni­ýe­ti­niň tä­sin ýa­dy­gär­lik­le­ri­ni öw­ren­mä­ge hem-de sak­la­ma­ga örän iş­jeň gat­naş­ýar­lar.
“Mil­li mad­dy däl me­de­ni mi­ra­sy go­rap sak­la­mak ha­kyn­da” Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nu­ny­nyň ka­bul edil­me­gi 2015-nji ýy­lyň ýe­ne-de bir wa­jyp wa­ka­la­ry­nyň bi­ri bol­dy. Bu Ka­nun mun­dan beý­läk hem türk­men hal­ky­nyň mil­li mad­dy däl me­de­ni mi­ra­sy­ny go­rap sak­la­mak ba­bat­da­ky gat­na­şyk­la­ry düz­gün­leş­dir­ýär, ol şeý­le hem Türk­me­nis­ta­nyň ra­ýat­la­ry­nyň mil­li mad­dy däl me­de­ni mi­ra­syň ob­ýekt­le­ri­ne bo­lan el­ýe­ter­li­lik hu­ku­gy­nyň dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi­ne we her bir ada­myň mil­li mad­dy däl me­de­ni mi­ra­sy aýaw­ly sak­la­mak ha­kyn­da ala­da et­mä­ge bo­lan bor­ju­nyň dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi­ne gö­nük­di­ri­len­dir.
Mil­li mad­dy däl me­de­ni mi­ras diý­lip, türk­men jem­gy­ýe­ti­niň et­ni­ki, so­sial ýa-da kon­fes­sio­nal to­par­la­ry­na mah­sus bo­lan ru­hy gym­mat­lyk­la­ry­nyň je­mi­ne dü­şü­nil­ýär. Olar es­te­ti­k, so­sial-me­de­ni, ta­ry­hy we baş­ga nuk­daý­na­zar­lar­dan türk­men hal­ky­nyň mil­li-me­de­ni öz­bo­luş­ly­ly­gy­ny aýaw­ly sak­la­mak, ös­dür­mek üçin äh­mi­ýe­ti bo­lan gym­mat­lyk­dyr. Tä­ze Ka­nun­da öz­bo­luş­ly­ly­gyň haý­sy ýer­ler­de ýü­ze çyk­ýan­dy­gy anyk kes­git­len­di. Bu­lar mad­dy däl me­de­ni mi­ra­sy gö­te­ri­ji hök­mün­de di­li hem goş­mak ar­ka­ly, dil üs­ti bi­len aň­lat­ma­gyň däp­le­ri we gör­nüş­le­ri, ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji­lik sun­gat­la­ry, des­sur­lar, baý­ram­çy­lyk­lar, ada­ty kesp-kär­ler, älem, te­bi­gat bi­len bag­la­ny­şyk­ly en­dik­ler­dir, adat­lar­dyr.
ÝU­NES­KO-nyň “Gö­rog­ly” şa­de­sa­ny­ny adam­za­dyň mad­dy däl me­de­ni mi­ra­sy­nyň gör­nük­li nus­ga­la­ry­nyň sa­na­wy­na gi­riz­mek ha­kyn­da ka­bul eden çöz­gü­di bu ugur­da Türk­me­nis­ta­nyň ga­za­nan uly üs­tün­li­gi bol­dy. ÝU­NES­KO-nyň ko­mi­te­ti­niň met­bu­gat be­ýa­na­tyn­da “Gö­rog­ly” şa­des­sa­ny­nyň ady ro­wa­ýa­ta öw­rü­len ger­çek Gö­rog­ly­nyň hem-de onuň kyrk ýi­gi­di­niň eder­men­lik­le­ri­ni be­ýan ed­ýän dil üs­tün­den gür­rüň be­ril­ýän däp­ler­di­gi dü­şün­di­ril­ýär.
Bu­la­ryň hem­me­si hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň mil­li mi­ra­sy­my­za sar­pa goý­mak, ony yl­my taý­dan düýp­li öw­ren­mek ba­ba­tyn­da alyp bar­ýan sy­ýa­sa­ty­nyň, onuň öz­ger­di­ji­lik ýö­rel­ge­si­niň ne­ti­je­si bo­lup dur­ýar. Mu­nuň özi türk­men hal­ky­my­zyň tä­sin me­de­ni mi­ra­sy­ny hem­me­ta­rap­la­ýyn we çuň­ňur öw­ren­mek üçin giň müm­kin­çi­lik­le­ri aç­ýan mil­let­le­riň äh­lu­mu­my hyz­mat­daş­ly­gy­na Türk­me­nis­ta­nyň has-da ýa­kyn­laş­dy­ryl­ma­gy­na gö­nük­di­ri­len­dir.
Bu ýö­rel­ge köp­ta­rap­ly yl­my alyş-ça­lyş­la­ry ös­dür­mä­ge ýar­dam ed­ýär hem-de bi­lim­le­riň hä­zir­ki za­man ul­ga­my bi­len ys­ny­şyk­ly öza­ra gat­na­şyk­da mil­li me­de­ni­ýe­tiň, bi­li­miň we yl­myň ösü­şi­niň ugur­la­ry­ny kes­git­le­ýär.

Gül­se­re Ku­şa­ýe­wa,
Türk­men döw­let bi­na­gär­lik-gur­lu­şyk ins­ti­tu­ty­nyň mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА