Ne­bit-­gaz pu­da­gyn­da hyz­mat­daş­lyk

Rus – çeh hyzmatdaşlygy

Çe­hi­ýa­nyň Pre­zi­den­ti Mi­loş Ze­man Rus­si­ýa Fe­de­ra­si­ýa­syn­da res­mi sa­par­da bol­dy. Bu sa­par 20-24-nji no­ýab­r ara­ly­gyn­da ge­çi­ril­di. Çe­hi­ýa­nyň Pre­zi­den­ti So­çi şä­he­rin­de Rus­si­ýa­nyň Pre­zi­den­ti Wla­di­mir Pu­tin bi­len du­şuş­dy. Ýo­ka­ry de­re­je­dä­ki du­şu­şyk­da, esa­san hem, iki­ta­rap­la­ýyn yk­dy­sa­dy hyz­mat­daş­lyk gat­na­şyk­la­ry ba­ra­da pi­kir al­şyl­dy. Ta­rap­lar ne­bit­-gaz pu­da­gyn­da­ky hyz­mat­daş­ly­ga has köp üns ber­di­ler. Çe­hi­ýa Rus­si­ýa üçin ener­gi­ýa se­riş­de­le­ri bo­ýun­ça esa­sy ba­zar hem-de üs­ta­şyr ýurt­dur.
– Ne­bit­-gaz pu­da­gyn­da­ky hyz­mat­daş­lyk gep­le­şik­le­riň gün ter­ti­bin­dä­ki esa­sy wa­ka­la­ryň bi­ri bol­dy. Çe­hi­ýa rus ha­ryt­la­ry­nyň di­ňe bir uly ba­za­ry däl, eý­sem, rus ener­gi­ýa se­riş­de­le­ri­ni üs­ta­şyr ge­çir­mek ba­bat­da-da mö­hüm orun eýe­le­ýär – di­ýip, Pre­zi­dent Mi­loş Ze­man gür­rüň ber­di. Onuň aýt­ma­gy­na gö­rä, şu ýy­lyň do­wa­myn­da Çe­hi­ýa­nyň üs­ti bi­len Ýew­ro­pa ba­za­ry­na 19 mil­liard ku­bo­metr­den gow­rak te­bi­gy gaz ibe­ril­di.
Çe­hi­ýa­nyň Pre­zi­den­ti­niň bu sa­pa­ry­nyň çäk­le­rin­de umu­my ba­ha­sy 20 mil­liard dol­la­ra ba­ra­bar bo­lan 13 sa­ny yla­la­şy­ga gol çe­kil­di. Ola­ryň 10-sy Mosk­wa­da­ky, 3-si bol­sa, Ýe­ka­te­rin­burg­da­ky gep­le­şik­le­riň çäk­le­rin­de ga­za­nyl­dy.
Pre­zi­dent Mi­loş Ze­man Rus­si­ýa sa­pa­ry üçin goş­ma­ça uçar ki­reý­ine al­nan­dy­gy­ny mä­lim et­di. Ol bu sa­par­da­ky we­kil­iýe­tiň dü­zü­mi­ne gat­naş­ma­ga is­leg bil­dir­ýän işe­wür­le­ri ýa­ny bi­len alyp ge­len­di­gi­ni bel­le­di.
– Men öz ýa­nym bi­len 140 işe­wü­ri ge­tir­dim. 2 sa­ny “Air­bus” uça­ry dol­dy. Üçün­ji uça­ry ki­reýi­ne al­ma­ly bol­duk -di­ýip, Mi­loş Ze­man ha­bar­çy­la­ra be­ren be­ýa­na­tyn­da bel­läp geç­di.

Ug­le­wo­do­rod ýa­tak­la­ry öz­leş­di­ril­ýär
Bo­li­wi­ýa­da 1,5 mil­liard dol­lar ma­ýa go­ýum se­riş­de­le­ri gö­nük­di­ri­lip, iri “Ini­gua­su”, “San-Tel­mo-Nor­te” we “As­ti­le­ro” ug­le­wo­do­rod ýa­tak­la­ry öz­leş­di­ri­ler. Ma­ýa go­ýum tas­la­ma­la­ry bi­len bag­la­ny­şyk­ly yla­la­şyk­la­ra Bo­li­wi­ýa­da ge­çi­ril­ýän te­bi­gy ga­zy eks­port ed­ýän ýurt­la­ryň fo­ru­my­nyň çäk­le­rin­de gol çe­kil­di. Gol çe­kişlik da­ba­ra­sy­na ýur­duň Pre­zi­den­ti Ewo Mo­ra­les hem gat­naş­dy.
“Ini­gua­su” ýa­ta­gyny Bo­li­wi­ýa­nyň “YPFB Chaco” kom­pa­ni­ýa­sy bi­len Is­pa­ni­ýa­nyň “Rep­sol”, şeý­le hem “Shell” hem-de PAE kom­pa­ni­ýa­la­ry bi­le­lik­de öz­leş­di­rer­ler. Mu­nuň üçin 900 mil­li­on dol­lar sarp edi­ler. “As­ti­le­ro” ug­le­wo­do­rod ýa­ta­gy ýur­duň öz kom­pa­ni­ýa­la­ry ta­ra­pyn­dan öz­leş­di­ri­lip, oňa 489 mil­li­on dol­lar ma­li­ýe se­riş­de­si gö­nük­di­ri­ler. “San-Tel­mo-Nor­te” ýa­ta­gy bol­sa, “YPFB Chaco” hem-de “Pet­rob­ras Bo­livia” kom­pa­ni­ýa­la­ry ta­ra­pyn­dan öz­leş­di­ri­ler.
Bo­li­wi­ýa­nyň San­ta-Kru­se-de-la-Ser­ra şä­he­rin­de ge­çi­ri­len te­bi­gy ga­zy eks­port ed­ýän ýurt­la­ryň fo­ru­myn­da ener­ge­ti­ka ba­za­ry­na syn be­ril­di. 12 ýur­duň mi­nistr­le­ri dün­ýä ener­ge­ti­ka ba­za­ry­nyň ösü­şi hem-de ener­ge­ti­ka pu­da­gyn­da­ky hyz­mat­daş­lyk ba­ra­da pi­kir al­yşdylar. Bu gu­ra­ma dün­ýä­niň öň­de­ba­ry­jy te­bi­gy gaz eks­port ed­ýän ýurt­la­ryny özün­de jem­le­ýär. Bu ýurt­lar te­bi­gy ga­zyň tu­tuş dün­ýä bo­ýun­ça 67 gö­te­rim go­ru­ny eýe­le­ýär. Bu gu­ra­ma ag­za ýurt­lar: Al­žir, Bo­li­wi­ýa, We­ne­sue­la, Mü­sür, Eý­ran, Ka­tar, Li­wi­ýa, Ni­ge­ri­ýa, Bir­le­şen Arap Emir­lik­le­ri, Rus­si­ýa, Tri­ni­dad we To­ba­go, Ek­wa­to­ri­al Gwi­ne­ýa. Gu­ra­ma­nyň ýo­ka­ry de­re­je­dä­ki ýyg­nak­la­ry­na Yrak, Ga­za­gys­tan, Gol­lan­di­ýa, Nor­we­gi­ýa, Oman hem-de Pe­ru syn­çy hök­mün­de gat­naş­ýar.