Iý­mi­t sanawynda kä­bir önüm­le­riň ula­nyl­ma­gy ýat bi­len bag­ly kyn­çy­lyk­la­ryň ýü­ze çyk­ma­gy­nyň öňü­ni al­ýar. Fin­lýan­di­ýa­nyň Hel­sin­ki uni­wer­si­te­ti­niň aly­my Sa­ty Ýuw­ýar­ko­li “Hel­sin­gin Sa­no­mat” ga­ze­ti­ne be­ren beýanatynda B wi­ta­mi­ni­niň ýet­mez­çi­li­gi­niň, al­ko­gol­ly iç­gi­le­riň çen­de­na­şa köp içil­me­gi­niň we çi­lim çek­me­giň beý­nä ýa­ra­maz tä­si­ri­ni ýe­tir­ýän­di­gi­ni bel­läp geç­ýär. Dü­zü­min­de pes hil­li ug­le­wod­lar bo­lan önüm­le­ri hem-de haý­wan ýa­gy­ny köp ulan­ýan­lar howp­ly ýag­da­ýy baş­dan ge­çir­ýär­ler. Ba­lan­sy deň bol­ma­dyk iý­mit ze­rar­ly öý­jük memb­ra­na­la­ry ga­ta­ýar, öý­jük­le­riň sig­nal alyş­mak uky­by ýa­ra­maz­laş­ýar we beý­ni öň­ki ge­ri­min­de mag­lu­mat­la­ry iş­läp çy­ka­ryp bil­me­ýär. Die­to­log ýa­dyň pe­sel­me­gi­niň öňü­ni al­ma­ga ukyp­ly önüm­le­riň bar­dy­gy­ny bel­le­ýär. My­sal üçin, tagamlarda yzy­gi­der­li ba­lyk ulan­mak ýa­dy­ňy ös­dür­mä­ge ýar­dam ber­ýär. Ba­ly­gyň dü­zü­min­dä­ki “ome­ga-3” ýag­ly kis­lo­ta­sy öý­jük­li memb­ra­na­nyň ge­çi­ri­ji­li­gi­ni art­dyr­ýar we öý­jük­le­riň ara­syn­da sig­nal­la­ryň ge­çi­ri­ji­li­gi­ni güýç­len­dir­ýär – di­ýip, Sa­ty Ýuw­ýar­koli gür­rüň ber­ýär. “Or­ta ýer ber­hi­zi­niň” önüm­le­ri­ne zeý­tun, ösüm­lik ýaglary, ba­lyk, guş eti we dä­ne­li önüm­ler gir­ýär. Bu önüm­ler dep­res­si­ýa we ýat bi­len bag­ly ýü­ze çyk­ýan kyn­çy­lyk­la­ry ara­dan aýyr­ýar. Bu­lar­dan baş­ga-da, hoz, ka­kao, çaý we ko­fe ýa­dy ös­dür­mä­ge oňaý­ly tä­sir ed­ýär. Mun­dan ozal, ne­mes neý­ro­fi­zio­log­la­ry wi­deo oýun­la­rynyň beý­ni­niň bel­li bir bö­le­gi­ni, şeý­le hem gip­po­kam­py tür­gen­leş­dir­ýän­di­gi­ni su­but edip­di­ler. Şeý­le oý­ny oý­na­ýan­lar mag­lu­mat­la­ry tiz sel­jer­ýär­ler, ne­ti­je çy­kar­ýar­lar. Ra­şa we Çi­ka­go uni­wer­si­te­ti­niň luk­man­çy­lyk mer­ke­zi­niň hü­när­men­le­ri “we­ge­te­ri­an” ber­hi­zi­ne eýer­ýän­le­riň gar­ry­lyk ça­gyn­da hem beý­ni­niň işi­niň bo­zul­ma­gy­na du­çar bol­ma­ýan­dyk­la­ry­ny bel­läp geç­ýär­ler. Ge­çi­ri­len bar­lag­lar “gök” ber­hi­ziň ta­rap­dar­la­ry­nyň et iý­ýän­le­re ga­ra­nyň­da, akyl taý­dan ösü­şi­niň or­ta­ça ýe­di ýyl öň­de bar­ýan­dy­gyny ýü­ze çy­ka­ry­p­dyr. Hü­när­men­ler kim ýa­şy­nyň so­ňun­da pi­kir­le­ri­niň röw­şen bol­ma­gy­ny is­le­ýän bol­sa, özü­ni et­den we ýag­ly iý­mit­ler­den sak­lan­ma­ga ta­gal­la et­me­gi­ni sar­gyt ed­ýär­ler. Şeý­le hem Şwe­si­ýa­nyň Ka­ro­lin ins­ti­tu­ty­nyň bar­lag ge­çi­ri­ji­le­ri iý­mi­tiň beý­ni­niň sag­ly­gy­na ed­ýän tä­si­ri­ni kes­git­le­di­ler. Ola­ryň iň peý­da­ly­sy­nyň “skan­di­naw” ber­hi­zi­di­gi­ni yk­rar et­di­ler. Skan­di­naw ber­hi­zi­niň dü­zü­mi­ne ba­lyk, to­wuk eti, tü­wi, mi­we we gök önüm­ler gir­ýär.

Gülşat Muhammetdurdyýewa,
S.A. Ny­ýa­zow adyn­da­ky
TO­HU-nyň talyby.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА