10-njy okt­ýabr­da Aş­ga­bat­da be­ýik ga­zak şa­hy­ry we akyl­da­ry Abaý Ku­nan­ba­ýe­wiň ýa­dy­gär­li­gi açyl­dy. «La­çyn» se­ýil­gä­hin­de ge­çi­ri­len açy­lyş da­ba­ra­sy­na Türk­me­nis­ta­nyň Halk Mas­la­ha­ty­nyň Baş­ly­gy Gurbanguly Berdimuhamedow hem-de Ga­za­gys­ta­nyň Pre­zi­den­ti Ka­sym-Žo­mart To­ka­ýew gat­naş­dy.
Abaý Ku­nan­ba­ýe­wiň ýa­dy­gär­li­gi­niň açyl­ma­gy türk­men paý­tag­ty­nyň me­de­ni dur­mu­şyn­da mö­hüm wa­ka bol­dy. Ol iki hal­kyň ara­syn­da ru­hy ýa­kyn­ly­gyň, dost­lu­gyň we öza­ra dü­şü­niş­me­giň ny­şa­ny­na öw­rül­di. Heý­ke­liň umu­my be­ýik­li­gi 7 metr­den gow­rak­dyr. Heý­kel­de ga­zak şa­hy­ry­nyň keş­bi us­sat­lyk bi­len şe­kil­len­di­rilip­dir. Abaý Ku­nan­ba­ýew hä­zir­ki za­man mil­li ga­zak ede­bi­ýa­ty­nyň düý­bü­ni tu­tu­jy hök­mün­de öç­me­jek yz gal­dyr­dy. Onuň eser­le­rin­de öz hal­ky­nyň dün­ýä­ga­raý­şy, däp-des­sur­la­ry, ru­hy dün­ýä­si açy­lyp gör­ke­zil­ýär.
Be­ýik şa­hyr, akyl­dar, fi­lo­sof we alym Abaý 1845-nji ýy­lyň 10-njy aw­gus­tyn­da Ga­za­gys­ta­nyň hä­zir­ki Se­meý şä­he­ri­niň Ži­de­baý di­ýen ýe­rin­de çar­wa maş­ga­la­da dün­ýä in­ýär. Il­ki mu­gal­lym tu­tu­lyp, ýö­ri­te öý­de oka­dy­lan Abaý soň­ra Se­meý­dä­ki Ah­met Ry­za med­re­se­sin­de oku­wy­ny do­wam et­dir­ýär. Şol bir wag­tyň özün­de ol rus mek­de­bin­de hem oka­ýar. Med­re­se­de dört ýyl okan Abaý 1858-nji ýyl­da med­re­sä­ni taş­la­ma­ly bol­ýar. Soň­ra ol 1873-nji ýy­la çen­li do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň bi­rin­de iş­läp, ýur­duň dür­li kün­jek­le­rin­de sa­par­da bol­ýar. Şol dö­wür­de ol hal­ky so­wat­ly­ly­ga ça­gyr­ýan bir­nä­çe goş­gu­la­ry we ma­ka­la­la­ry ýa­zyp, mil­li me­de­ni­ýe­tiň we sun­ga­tyň ös­me­gin­de uly iş­le­ri bi­tir­ýär.
Abaý Ku­nan­ba­ýew ter­ji­me­çi­lik bi­len meş­gul­la­nyp, bel­li rus ýa­zy­jy­la­ry­nyň eser­le­ri­ni ga­zak di­li­ne ter­ji­me ed­ýär. Şa­hyr özü­niň ede­bi mi­ra­sy­nyň köpta­rap­ly­ly­gy, çe­per­çi­lik taý­dan kä­mil­li­gi, hal­ky dil­de ýa­zy­lan­ly­gy bilen tapawutlanyp, Ga­za­gys­tan­da ýa­zuw­ly ede­bi­ýa­tyň düý­bü­ni tu­tu­jy ha­sap­lan­ýar. Ol Fi­zu­ly, No­wa­ýy, Fer­döw­si, Ny­za­my ýa­ly şa­hyr­la­ra eýe­rip, ga­zak ede­bi­ýa­ty­nyň Gün­do­ga­ryň nus­ga­wy ede­bi­ýa­tyn­da my­na­syp orun al­ma­gy­na aý­ra­tyn uly go­şant goş­ýar. Onuň 200-e go­laý şyg­ry, 3 des­sa­ny,
45 sa­ny ulu­ly-ki­çi­li kys­sa ese­ri we bir­nä­çe ter­ji­me iş­le­ri bar. Abaý Ku­nan­ba­ýe­wiň hä­zir­ki za­ma­nyň oky­jy­la­ry üçin yl­ham çeş­me­si bo­lup hyz­mat ed­ýän eser­le­rin­de, esa­san, te­bi­gat, ag­zy­bir­lik, söý­gi, bi­lim al­mak, mert­lik ýa­ly me­se­le­ler goz­gal­ýar. Onuň eser­le­ri dün­ýä­niň dür­li dil­le­ri­ne ter­ji­me edil­di. Abaý Ku­nan­ba­ýew 1904-nji ýy­lyň 23-nji iýu­lyn­da ara­dan çyk­ýar.

Aýbölek Berdiýewa,
Arkadag şäheriniň döwlet arhiwiniň ylmy-maglumat toplumy boýunça uly ylmy işgäri.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА