Ug­le­wo­do­rod se­riş­de­le­ri­niň baý gor­la­ry­na eýe bo­lan Ga­raş­syz, ba­ky Bi­ta­rap Türk­me­nis­tan hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedowyň baş­tu­tan­ly­gyn­da ýan­gyç-ener­ge­ti­ka ul­ga­myn­da top­lum­la­ýyn stra­te­gi­ýa­ny yzy­gi­der­li dur­mu­şa ge­çir­ýär. Eko­lo­gi­ýa şert­le­ri­ne, pu­da­gyň ga­zyp al­ýan we gaý­ta­dan iş­le­ýän kuw­wat­lyk­la­ry­ny art­dyr­ma­ga, ma­wy ýan­gy­jyň ibe­ril­ýän ugur­la­ry­ny di­wer­si­fi­ka­si­ýa­laş­dyr­ma­ga aý­ra­tyn äh­mi­ýet be­ril­ýän öň­de­ba­ry­jy teh­no­lo­gi­ýa­la­ra we iş­läp taý­ýar­la­ma­la­ra da­ýan­ýan ugur­daş dü­züm­le­ri döw­re­bap­laş­dyr­mak şol stra­te­gi­ýa­nyň mö­hüm bö­le­gi­dir. Ýur­du­my­zy in­no­wa­si­on esas­da se­na­gat­laş­dyr­mak­da, onuň eks­port kuw­wa­ty­ny art­dyr­mak ba­bat­da giň ge­rim­li mak­sat­na­ma­la­ry dur­mu­şa ge­çir­mek­de ne­bit­gaz se­na­ga­ty­na uly äh­mi­ýet be­ril­ýär.
Türk­me­nis­tan soň­ky ýyl­lar­da se­bi­tiň öň­de­ba­ry­jy ener­ge­ti­ka döw­le­ti­ne öw­rül­di. Ýur­du­my­zyň ne­bit­gaz top­lu­myn­da hal­ka­ra äh­mi­ýet­li tas­la­ma­la­ryň yzy­gi­der­li işe gi­ri­zil­me­gi mu­ny aý­dyň­ly­gy bi­len su­but ed­ýär. Hu­su­san-da, Türk­me­nis­tan — Ow­ga­nys­tan — Pa­kis­tan — Hin­dis­tan gaz ge­çi­ri­ji­si­niň tas­la­ma­sy se­bi­tiň ener­ge­ti­ka howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mä­ge gö­nük­di­ri­lip, ab­raý­ly hal­ka­ra ma­li­ýe gu­ra­ma­la­ry ta­ra­pyn­dan gol­da­nyl­ýar. Bu ener­ge­ti­ka tas­la­ma­sy di­ňe bir Gü­nor­ta Azi­ýa­nyň ýurt­la­ry­na türk­men te­bi­gy ga­zy­nyň ibe­ril­me­gi­ni üp­jün et­mek bi­len çäk­len­män, eý­sem, yk­dy­sa­dy hyz­mat­daş­ly­gy pug­ta­lan­dyr­mak­da, se­bit­de pa­ra­hat­çy­ly­gy we dur­nuk­ly­ly­gy ber­kit­mek­de-de mö­hüm äh­mi­ýe­te eýe­dir.
Hä­zir­ki wagt­da ma­wy ýan­gy­jyň baý gor­la­ry­ny özün­de jem­le­ýän se­bit­de iň iri «Gal­ky­nyş» gaz kä­ni­niň tap­gyr­la­ýyn öz­leş­di­ril­me­gi do­wam ed­ýär. Türk­me­nis­tan — Hy­taý gaz ge­çi­ri­ji­si­niň dör­dün­ji şa­ha­sy­nyň gur­lu­şy­gy al­nyp ba­ryl­ýar. Şu ýy­lyň sent­ýab­ryn­da Ma­ry we­la­ýa­tyn­da se­bit­de howp­suz­ly­gyň ber­ki­dil­me­gi­ne, goň­şy döw­let­le­riň we se­bi­tiň ýurt­la­ry­nyň aba­dan­çy­ly­gy­nyň üp­jün edil­me­gi­ne, dur­nuk­ly yk­dy­sa­dy gur­şa­wyň dö­re­dil­me­gi­ne ýar­dam ber­mä­ge gö­nük­di­ri­len iri tas­la­ma­la­ra ba­dal­ga be­ril­di. Hu­su­san-da, TOPH trans­mil­li gaz ge­çi­ri­ji­si­niň wa­jyp tap­gy­ry bo­lan Ar­ka­da­gyň ak ýo­ly bi­len Ser­he­ta­bat — Hy­rat gaz ge­çi­ri­ji­si­niň gur­lu­şyk iş­le­ri­ne ba­dal­ga be­ril­di we «Şat­lyk-1» gaz gy­sy­jy des­ga­sy­nyň düý­bi tu­tul­dy.
Ne­bit­gaz se­na­ga­tyn­da geo­lo­gi­ýa-göz­leg iş­le­ri, ne­bi­ti gaý­ta­dan iş­le­ýän za­wod­la­ryň önüm­çi­lik kuw­wat­lyk­la­ry­ny döw­re­bap­laş­dyr­mak bo­ýun­ça tä­ze tas­la­ma­lar bi­len bir ha­tar­da, pes ug­le­rod­ly ener­ge­ti­ka ul­ga­my­na aý­ra­tyn äh­mi­ýet be­ril­ýär. Ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi bi­len bag­ly me­se­le­le­ri çöz­mek­de hä­zir­ki wagt­da wo­do­ro­da — gel­je­giň ýan­gy­jy­na uly äh­mi­ýet be­ril­ýär. Ener­ge­ti­ka teh­no­lo­gi­ýa­la­ry­nyň dü­züm­le­ri­ne in­no­wa­si­ýa­la­ryň gi­ri­zil­me­gi ne­ti­je­sin­de, wo­do­rod ener­ge­ti­ka­sy tä­ze ba­zar­la­ry öz­leş­dir­mä­ge gi­ri­şil­ýär.
Ener­ge­ti­ka pu­da­gyn­da­ky mö­hüm me­se­le­le­ri çöz­mek üçin ukyp­ly hü­när­men­ler ze­rur­dyr. Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, mej­lis­ler­de ne­bit­gaz pu­da­gy üçin ýo­ka­ry hü­när­li iş­gär­le­ri taý­ýar­la­mak ba­bat­da hem gör­ne­tin ösüş­ler ga­za­nyl­ýar. Bu ugur­da hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy­na iş­jeň ös­dü­ril­ýär.

Bag­ty­gül RA­HI­MO­WA, Ýag­şy­gel­di Ka­ka­ýew adyn­da­ky Hal­ka­ra ne­bit we gaz uni­wer­si­te­ti­niň mu­gal­ly­my.
Nur­ýag­dy OTU­ZOW, Ýag­şy­gel­di Ka­ka­ýew adyn­da­ky Hal­ka­ra ne­bit we gaz uni­wer­si­te­ti­niň ta­ly­by.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА