Pre­zi­den­tiň we­zi­pä gi­riş­me­gi – ýur­duň sy­ýa­sy dur­mu­şy­nyň iň esa­sy wa­ka­la­ry­nyň bi­ri­dir. Eý­sem, dün­ýä­niň dür­li ýurt­la­ryn­da bu da­ba­ra nä­hi­li bel­le­nip ge­çil­ýär­kä? Onuň ta­ry­hy­na na­zar aý­la­nyň­da, iň ga­dy­my we uly ka­sam ka­bul ediş­lik da­ba­ra­la­ry ABŞ-da ge­çi­ri­lip­dir. ABŞ-nyň il­kin­ji Pre­zi­den­ti Jorj Wa­şing­to­nyň döw­rün­den bä­ri bu ýö­rel­gä on­çak­ly üýt­ge­şik­lik gi­ri­zil­män­dir.
My­sal üçin, ame­ri­kan li­der­le­ri hä­zir­ki gün­le­re çen­li bü­tin jik­me-jik­li­gi bi­len ştat­la­ry esas­lan­dy­ry­jy Jorj Wa­şing­to­nyň ka­sa­my­ny gaý­ta­la­ýar­lar. Da­ba­ra adat­ça, 20-nji ýan­war­da ýa-da dynç gü­ne düş­ýän bol­sa, er­te­si gün ge­çi­ril­ýär. Ýur­duň Esa­sy Ka­nu­nyn­da ber­ki­di­len se­ne­ler, hä­zi­re çen­li ba­ry-ýo­gy iki sa­par üýt­ge­di­lip­dir.
Sä­her bi­len ozal­ky we tä­ze Pre­zi­dent­ler hem-de wi­se-pre­zi­dent­ler öz maş­ga­la­la­ry bi­len çaý iç­mek üçin Ak tam­da jem­len­ýär­ler. Soň­ra ola­ryň äh­li­si bi­le­lik­de, Wa­şing­to­nyň beý­le­ki bir äh­mi­ýet­li kün­je­gi­ne Ka­pi­to­la (ABŞ-nyň kongresi) ta­rap kor­tež­de ug­ra­ýar­lar.
Tak­my­nan sagat 11-le­re da­ba­ra­lar baş­lan­ýar. Beý­le­ki ýurt­lar­dan ta­pa­wut­ly­lyk­da, oňa da­şa­ry ýurt­la­ryň li­der­le­ri ça­gy­ryl­ma­ýar. Il­ki wi­se-pre­zi­dent da­ba­ra­ly ka­sam ka­bul ed­ýär. Çün­ki ol par­la­ment­de esa­sy iş­le­ri ber­jaý ed­ýän şahs­dyr, onuň ka­sa­my kong­res­çi­le­riň ka­sa­my­na meň­zeş bol­ýar. Soň­ra gö­ni gü­nüň ýa­ry­myn­da Pre­zi­dent ka­sam ka­bul ed­ýär.
Şol pur­sat­dan baş­la­bam saý­la­nan li­der öz we­zi­pe­si­ne gi­riş­ýär. Ka­sam ka­bul ediş­lik ta­mam­la­nan ba­dy­na Pre­zi­den­tiň da­ba­ra­ly çy­ky­şy ge­çi­ril­ýär. Bu onuň bü­tin Pre­zi­dent­lik döw­rü­niň iň esa­sy yk­bal çö­zü­ji çy­kyş­la­ry­nyň bi­ri ha­sap­lan­ýar. Söz söz­le­nen­den soň­ra ýe­ne-de Ak ta­ma gaý­dyp gel­ýär­ler we ol ýer­de ka­sam ka­bul ediş­lik my­na­sy­bet­li nyzamly ýöriş we zy­ýa­pat gu­ral­ýar.
Fran­si­ýa­da Pre­zi­den­tiň we­zi­pä gi­riş­me­gi­niň tas­syk­la­nan bel­li bir wag­ty ýok. Il­ki möh­le­ti ta­mam­la­nan Pre­zi­dent tä­ze saý­la­nan Pre­zi­dent bi­len Ýe­li­seý köş­gü­niň öňün­de gö­rüş­ýär. Soň­ra olar aý­ra­tyn otag­da iki­çäk gep­le­şik­le­ri ge­çir­ýär­ler. On­dan soň Ýe­li­seý köş­gü­niň da­ba­ra­ly za­ly­na Kons­ti­tu­si­on ge­ňe­şiň baş­ly­gy ge­lip, hem­me­le­riň öňün­de saý­law­la­ryň ne­ti­je­le­ri­ni we ýe­ňi­ji­niň ady­ny mä­lim ed­ýär. Pre­zi­den­te Fran­si­ýa­nyň hö­kü­me­ti­niň ala­ma­ty bo­lan Hor­mat­ le­gi­ony Or­de­ni gow­şu­ryl­ýar. Soň­ra tä­ze li­der söz söz­le­ýär we Pre­zi­den­tiň we­zi­pä gi­riş­me­gi­niň şa­ny­na 21 ge­zek top­dan ok atyl­ýar. Soň­ra li­der­ler bi­le­lik­de kor­te­že mün­ýär­ler we Trium­fal binasyna çen­li Fran­si­ýa­nyň hal­ky­nyň ara­syn­dan sa­lam­la­şyp, ge­çip gid­ýär­ler. Şeý­le­lik­de, res­mi da­ba­ra ta­mam­lan­ýar.
Mek­si­ka we La­tyn Ame­ri­ka­sy ýurt­la­ryn­da hem ka­sam ka­bul ediş­lik da­ba­ra­syn­da kä­bir aý­ra­tyn­lyk­lar gö­ze il­ýär. Kim­ler ýur­duň baş kö­çe­si bi­len da­ba­ra­ly ge­çip git­se, kim­ler hem ýur­duň bel­li ýa­dy­gär­lik­le­ri­ne ter gül des­se­le­ri­ni goý­ýar­lar.
La­tyn Ame­ri­ka­sy ýurt­la­ryn­da bu ugur­da ame­ri­kan tej­ri­be­si ula­nyl­sa-da, oňa köp­lenç öz mil­li öwüş­gin­le­ri­ni çaý­ýar­lar. Ol ýer­de ka­sam ka­bul ediş­lik da­ba­ra­sy 15-nji mart­da ge­çi­ri­lip, bir hep­de­läp do­wam ed­ýär. Il­ki döw­let baş­tu­ta­ny söz söz­le­ýär, soň­ra bir­nä­çe mi­nistr­le­ri we­zi­pä bel­le­ýär. Da­ba­ra har­by ýöriş bi­len ta­mam­lan­ýar. Soň­ra ýur­duň äh­li ýe­rin­de kon­sert­ler, fes­ti­wal­lar we beý­le­ki çä­re­ler ge­çi­ri­lip baş­lan­ýar.
Umu­man ala­nyň­da, äh­li we­zi­pä gi­riş da­ba­ra­la­ry bi­ri-bi­ri­ne ju­da meň­zeş. Kä­bir ala­mat­lar öz­ger­se-de, da­ba­ra­la­ryň umu­my gör­nü­şin­de on­çak­ly üýt­ge­şik­lik gö­ze il­me­ýär.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА