Ne­bit­gaz pu­da­gy mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň esa­sy iri pu­dak­la­ry­nyň bi­ri­dir. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň ýol­baş­çy­ly­gyn­da üs­tün­lik­li ama­la aşy­ryl­ýan Türk­me­nis­ta­nyň ener­ge­ti­ka sy­ýa­sa­ty äh­lu­mu­my dur­nuk­ly yk­dy­sa­dy ösü­şiň we sy­ýa­sy dur­nuk­ly­ly­gyň mö­hüm şer­ti hök­mün­de se­bit­de we dün­ýä­de ener­ge­ti­ka howp­suz­ly­gy­ny ber­kit­mä­ge gö­nük­di­ri­len­dir. Şu nuk­daý­na­zar­dan ägirt uly ener­ge­ti­ka kuw­wa­ty­na eýe bo­lan hem-de ug­le­wo­do­rod gor­la­ry bo­ýun­ça dün­ýä­de öň­dä­ki orun­la­ryň bi­ri­ni eýe­le­ýän ýur­du­myz­da ne­bit­gaz pu­da­gy­nyň işi­ni döw­re­bap de­re­je­de gu­ra­mak, pu­da­ga hä­zir­ki za­man teh­no­lo­gi­ýa­la­ry­nyň çe­kil­me­gi, ener­gi­ýa se­riş­de­le­ri­niň dün­ýä ba­za­ry­na yg­ty­ýar­ly ibe­ril­me­gi, dün­ýä ba­za­ryn­da bäs­deş­li­ge ukyp­ly dür­li önüm­le­ri ön­dür­ýän gaz­hi­mi­ýa top­lum­la­ry­nyň dö­re­dil­me­gi ug­run­da iri tas­la­ma­lar dur­mu­şa ge­çi­ril­di we hä­zir hem bu ugur­da tä­ze tas­la­ma­la­ryň üs­tün­de iş­le­nil­ýär.
Mä­lim bol­şy ýa­ly, şu ýyl “Awa­za” mil­li sy­ýa­hat­çy­lyk zo­la­gyn­da X Hal­ka­ra gaz kong­re­si ge­çi­ril­di. Şu hep­dä­niň do­wa­myn­da, ýag­ny 22-24-nji okt­ýabr­da paý­tag­ty­myz Aş­ga­bat­da bol­sa, “Türk­me­nis­ta­nyň ne­bi­ti we ga­zy-2019” at­ly XXIV hal­ka­ra ser­gi­si we mas­la­ha­ty ge­çi­ril­di. Ne­bit­gaz pu­da­gy­na de­giş­li yzy­gi­der­li ge­çi­ril­ýän bu hal­ka­ra fo­rum­lar­da iň soň­ky mag­lu­mat­lar be­ýan edil­ýär, sel­je­riş syn­la­ry ýe­ti­ril­ýär hem-de ýur­du­myz­da gaz se­na­ga­ty­ny ös­dür­mek bo­ýun­ça no­bat­da­ky ädim­ler kes­git­le­nil­ýär. Ýangyç-energetika pudagynda işjeň hyzmatdaşlygyň ýola goýulmagy­na uly mümkinçilikleri döredýän bu fo­rum­la­ra uly gy­zyk­lan­ma bil­dir­ýän­le­riň sa­ny­nyň yzy­gi­der­li art­ma­gy bol­sa, köp ba­bat­da hä­zir­ki wagt­da, beý­le­ki ener­gi­ýa se­riş­de­le­rin­den ta­pa­wut­ly­lyk­da, dün­ýä­de ýan­gyç se­riş­de­le­ri­ni sarp et­me­giň dü­zü­min­de te­bi­gy ga­zyň pa­ýy­nyň gy­şar­nyk­syz art­ýan­dy­gy bi­len dü­şün­dir­mek bol­ýar. Mä­lim bol­şy ýa­ly, Türk­me­nis­tan te­bi­gy ga­zyň tas­syk­la­ny­lan gor­la­ry­nyň möç­be­ri bo­ýun­ça dün­ýä­de dör­dün­ji or­ny eýe­le­ýär we hä­zir­ki wagt­da Mer­ke­zi Azi­ýa se­bi­tin­de “ma­wy ýan­gy­jy” iber­ýän esa­sy döw­let­le­riň ha­ta­ry­na gir­ýär. Özü­niň geo­sy­ýa­sy taý­dan amat­ly ýer­leş­ýän­di­gi hem-de ug­le­wo­do­rod se­riş­de­le­ri­ne örän baý­dy­gy ne­ti­je­sin­de, ýur­du­myz Ýew­ro­pa we Azi­ýa ba­zar­la­ry­ny hem öz içi­ne al­ýan dür­li ugur­lar bo­ýun­ça ga­zy eks­port et­me­gi art­dyr­mak üçin ägirt uly müm­kin­çi­lik­le­re eýe­dir.
Şu ge­zek­ki ge­çi­ri­len “Türk­me­nis­ta­nyň ne­bi­ti we ga­zy-2019” at­ly XXIV hal­ka­ra ser­gi­si we mas­la­ha­ty hem ýo­kar­da aý­dy­lan­la­ryň ýe­ne-de bir aý­dyň su­but­na­ma­sy­dyr. Hal­ka­ra ne­bit­gaz fo­ru­my dün­ýä jem­gy­ýet­çi­li­gi­ni ýur­du­my­zyň ýan­gyç-ener­ge­ti­ka top­lu­my­nyň üs­tün­lik­le­ri bi­len ta­nyş­dyr­mak­dan, ýe­ti­len sep­git­le­re ba­ha ber­mek­den, in­no­wa­si­on teh­no­lo­gi­ýa­la­ry we tas­la­ma­la­ry ta­nyş­dyr­mak­dan, tej­ri­be alyş­mak­dan hem-de hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy­ny öňe iler­let­mek­den yba­rat bol­dy. Onuň işi­ne dün­ýä­niň köp san­ly döw­le­tin­den ge­len alym­lar we bi­ler­men­ler, hö­kü­met dü­züm­le­ri­niň hem-de ab­raý­ly gu­ra­ma­la­ryň, dün­ýä­niň öň­de­ba­ry­jy ýan­gyç-ener­ge­ti­ka kom­pa­ni­ýa­la­ry­nyň, ýur­du­my­zyň ugur­daş eda­ra­la­ry­nyň, da­şa­ry ýurt­la­ryň we ýur­du­my­zyň köp­çü­lik­le­ýin ha­bar be­riş se­riş­de­le­ri­niň we­kil­le­ri gat­naş­dylar. Bu çä­rä gat­naş­ýan­la­ryň ge­ri­mi­niň has alys­la­ra uzap git­me­gi, ýur­du­myz bi­len stra­te­gik taý­dan mö­hüm bo­lan ne­bit­gaz pu­da­gyn­da hyz­mat­daş­lyk et­mä­ge is­leg bil­dir­ýän ta­rap­la­ryň köp­dü­gi­niň aý­dyň su­but­na­ma­sy­dyr.
Her ýyl ge­çi­ril­ýän bu ab­raý­ly fo­rum ne­bit­gaz ul­ga­myn­da Türk­me­nis­ta­nyň hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy­nyň ös­dü­ril­me­gi­ne we pug­ta­lan­dy­ryl­ma­gy­na iter­gi ber­ýär. Şu ýyl hem türk­men firmalary bi­len bir ha­tar­da bu ul­gam­da­ky öz önüm­le­ri­ni hem-de döw­re­bap hyz­mat­la­ry­ny “Bri­tish Pet­ro­le­um”, “Shell In­ter­na­tio­nal B.V”, “CNPC”, “Bu­ri­ed Hill”, “PET­RO­NAS Cari­ga­li (Turk­me­nis­tan) Sdn. Bhd.”, “Dra­gon Oil”, “Vitol”, “SOСAR”, “Gaff­ney, Cli­ne& As­socia­tes”, “Yug­nef­te­gaz”, “Oracle Net­her­land B.V.” ýa­ly dün­ýä­niň iri kom­pa­ni­ýa­la­ry gör­kez­di­ler. Ne­bit­gaz pu­da­gyn­da iş­le­ýän bu iri kom­pa­ni­ýa­la­ry­nyň we­kil­le­ri ser­gi­niň işi­ne gat­naş­mak müm­kin­çi­li­gi­ne di­ňe bir öz önüm­le­ri­ni gör­kez­mek üçin däl, eý­sem, işe­wür gat­na­şyk­la­ry gi­ňelt­mek müm­kin­çi­li­gi hök­mün­de hem ga­ra­ýar­lar.
Hä­zir­ki dö­wür­de Türk­me­nis­tanda gaz­hi­mi­ýa ul­ga­myn­da tä­ze ugur­la­ryň üs­tün­de iş­le­nilýär. Mu­nuň özi ýur­du­my­zyň ýo­ka­ry go­şu­lan ba­ha­sy bo­lan gaz­hi­mi­ýa önüm­le­ri­niň ba­za­ryn­da my­na­syp orun eýe­le­me­gi­ne müm­kin­çi­lik be­rer. Plas­tik, sin­te­tik sü­ýüm, iri göw­rüm­li or­ga­ni­ki önüm­ler, sin­te­tik ýu­wu­jy se­riş­de­ler we beý­le­ki­ler hut şu ug­ra de­giş­li­dir. Ser­gi­de hem-de mas­la­hat­da bu ugur­da ga­za­ny­lan üs­tün­lik­ler ba­ra­da hem dur­lup ge­çil­di.
Umu­man, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň baş­da dur­ma­gyn­da üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çi­ril­ýän ener­ge­ti­ka dip­lo­ma­ti­ýa­sy ne­bi­tiň we ga­zyň çy­ka­ry­ly­şy­ny art­dyr­mak, türk­men ener­gi­ýa se­riş­de­le­ri­ni dün­ýä ba­zar­la­ry­na iber­me­giň köp şa­ha­ly ul­ga­my­ny dö­ret­mek bi­len bir ha­tar­da, ne­bit­gaz se­na­ga­ty­nyň di­wer­si­fi­ka­si­ýa­laş­dy­ryl­ma­gy­na, ug­le­wo­do­rod çig ma­ly­ny gaý­ta­dan iş­le­mä­ge, şol san­da ne­bit­hi­mi­ýa, gaz­hi­mi­ýa we hi­mi­ýa pu­dak­la­ry­na, elekt­roe­ner­ge­ti­ka de­giş­li se­riş­de­le­riň gaý­ta­dan iş­le­nil­me­gi­ne ýö­ri­te­leş­di­ril­ýän iri se­na­gat des­ga­la­ry­ny dö­ret­mek ugur­la­ry­na gö­nük­di­ri­len­dir.

Aman­bi­ke MY­RA­DO­WA,
Türk­men döw­let bi­na­gär­lik-gur­lu­şyk ins­ti­tu­ty­nyň
uly mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА