Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň taý­syz ta­gal­la­la­ry ne­ti­je­sin­de, mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň äh­li pu­dak­la­ryn­da bol­şy ýa­ly, ýan­gyç-ener­ge­ti­ka top­lu­my­ny hem hem­me­ta­rap­la­ýyn ös­dür­mä­ge uly äh­mi­ýet be­ril­ýär. Mil­li Li­de­ri­miz bu pu­da­gy döw­rüň ta­la­by­na la­ýyk­lyk­da ös­dür­mek ba­bat­da­ky ta­gal­la­la­ry bi­len ne­bit­gaz pu­da­gy­nyň ma­ýa go­ýum iş­jeň­li­gi­ni ýo­kar­lan­dyr­mak, döw­re­bap­laş­dyr­mak we di­wer­si­fi­ka­si­ýa­laş­dyr­mak, öň­de­ba­ry­jy hal­ka­ra tej­ri­bä­ni, san­ly teh­no­lo­gi­ýa­la­ry or­naş­dyr­mak ba­bat­da giň ge­rim­li iş­ler al­nyp ba­ryl­ýar. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň ener­ge­ti­ka sy­ýa­sa­ty­nyň ne­ti­je­sin­de, bu ugur­da öňe sür­ýän baş­lan­gyç­la­ry­nyň esa­syn­da türk­men te­bi­gy ga­zy­ny dün­ýä ba­zar­la­ry­na kö­pu­gur­ly esas­da çy­kar­mak me­se­le­le­ri­ne hem mö­hüm äh­mi­ýet be­ril­ýär. Bu ugur­da iri tas­la­ma­lar dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. Ola­ryň ha­ta­ryn­da Türk­me­nis­tan–Ow­ga­nys­tan–Pa­kis­tan–Hin­dis­tan gaz ge­çi­ri­ji­si­niň gur­lu­şy­gy­ny bel­läp geç­mek bol­ýar.

Ýur­du­my­zyň ne­bit­gaz pu­da­gy­nyň ös­dü­ril­me­gi­ne ba­gyş­la­nan me­se­le­ler go­laý­da hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti­niň ne­bit­gaz me­se­le­le­ri bo­ýun­ça ge­ňeş­çi­si Ý.Ka­ka­ýe­wiň we “Türk­men­gaz” döw­let kon­ser­ni­niň baş­ly­gy M.Ar­ça­ýe­wiň gat­naş­ma­gyn­da ge­çi­ri­len iş mas­la­ha­tyn­da hem ara alnyp mas­la­hat­la­şyl­dy.
Ýur­du­my­zyň ne­bit­gaz pu­da­gy­ny ös­dür­mek ba­bat­da, hal­ka­ra mas­la­hat­lar we du­şu­şyk­lar yzy­gi­der­li ge­çi­ril­ýär. Mä­lim bol­şy ýa­ly, şu ýy­lyň 24-25-nji few­ra­lyn­da Bir­le­şen Arap Emir­lik­le­ri­niň Du­baý şä­he­rin­de ne­bit­gaz pu­da­gy­na de­giş­li göç­me fo­rum ge­çi­ril­di. Şeý­le hem “TOPH gaz ge­çi­ri­ji­si pa­ra­hat­çy­ly­gyň we hyz­mat­daş­ly­gyň gaz ge­çi­ri­ji­si­dir” at­ly hal­ka­ra mas­la­ha­ty gu­ral­dy. Bu hal­ka­ra fo­ru­ma dün­ýä­niň 42 ýur­dun­dan öň­de­ba­ry­jy kom­pa­ni­ýa­la­ryň 113-sin­den ýo­ka­ry we­zi­pe­li we­kil­le­riň 300-den gow­ra­gy gat­naş­dy. Forumda Türk­me­nis­tan–Ow­ga­nys­tan–Pa­kis­tan–Hin­dis­tan hal­ka­ra gaz ge­çi­ri­ji­si­niň tas­la­ma­sy­nyň gel­jek­ki müm­kin­çi­lik­le­ri ba­ra­da pi­kir alşyl­dy. Mun­dan baş­ga-da, hal­ka­ra fo­ru­myň do­wa­myn­da BAE-niň “Dra­gon Oil” kom­pa­ni­ýa­sy ýa­ly, dün­ýä­niň iri ne­bit­gaz kom­pa­ni­ýa­la­ry hem-de ab­raý­ly hal­ka­ra dü­züm­leri bi­len al­nyp ba­ryl­ýan iş­le­ri ýo­ka­ry de­re­je­de do­wam et­me­giň we gat­na­şyk­la­ryň äh­li ugur­la­ry­ny ös­dür­me­giň me­se­le­le­ri­ni iş­jeň­leş­dir­mek bo­ýun­ça anyk yla­la­şyk­lar ga­za­nyl­dy.
TOPH gaz ge­çi­ri­ji­si ba­ra­da edi­len çy­kyş­lar­da, bu tas­la­ma­nyň se­bit üçin uly äh­mi­ýe­te eýe­di­gi bel­le­nil­di. TOPH gaz ge­çi­ri­ji­si Pa­kis­ta­nyň we Hin­dis­ta­nyň te­bi­gy gaz ze­rur­ly­gy üçin hem äh­mi­ýet­li­dir. Çak­la­ma­la­ra gö­rä, 2040-njy ýyl­da Hin­dis­ta­nyň te­bi­gy gaza bo­lan is­le­gi 120 mil­liard kub­met­re, Pa­kis­ta­nyň­ky bol­sa 90 mil­liard kub­met­re deň bo­lar. Şeý­le ýag­daý­da bu tas­la­ma Gü­nor­ta Azi­ýa­nyň iki uly döw­le­ti­niň te­bi­gy gaz üp­jün­çi­li­gi üçin mö­hüm äh­mi­ýe­te eýe bo­lar.
Ne­bit­gaz pu­da­gyn­da­ky iri ma­ýa go­ýum­la­ryň ha­sa­by­na ýur­du­myz­da da­şa­ry ýurt ba­za­ryn­da bäs­deş­li­ge ukyp­ly önüm­le­riň önüm­çi­li­gi ýo­la go­ýul­dy. Mu­ňa Gy­ýan­ly­da we Ga­ra­bo­gaz­da gur­lan gaz­hi­mi­ýa top­lum­la­ry­nyň, Ahal we­la­ýa­tyn­da te­bi­gy gaz­dan eko­lo­gi­ýa taý­dan aras­sa sin­te­tiki ben­zin ön­dür­ýän dün­ýä­de il­kin­ji za­wo­dy gör­kez­mek bo­lar. Ýur­du­my­zy 2025-nji ýy­la çen­li dur­muş-yk­dy­sa­dy taý­dan ös­dür­me­giň mak­sat­na­ma­sy­na la­ýyk­lyk­da, ýan­gyç-ener­ge­ti­ka top­lu­myn­da ýe­ne-de köp san­ly iri tas­la­ma­la­ry ama­la aşyr­mak göz öňün­de tu­tul­ýar.
Bu pu­dak­da hü­när­men­le­riň ýe­tiş­di­ril­me­gi ba­bat­da hem köp iş­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. Go­laý­da Ma­ry we­la­ýa­ty­nyň do­lan­dy­ryş mer­ke­zin­de “Türk­men­gaz” döw­let kon­ser­ni­niň Ma­ry ne­bit­gaz or­ta hü­när okuw mek­de­bi­niň tä­ze bi­na­sy­nyň açy­lyş da­ba­ra­sy bol­dy. Tä­ze des­ga­nyň umu­my meý­da­ny 2 müň 927 ine­dör­dül metr­den gow­rak­dyr. Bu bi­na­da ýo­ka­ry hü­när­li hü­när­men­le­ri taý­ýar­la­mak mak­sa­dy bi­len, ama­ly okuw­la­ry geç­mek üçin, döw­re­bap okuw en­jam­la­ry bi­len üp­jün edi­len okuw otag­la­ry­nyň 16-sy ýer­leş­ýär. Tä­ze okuw bi­na­syn­da ta­lyp­lar dört ugur bo­ýun­ça: me­ha­ni­ka (ma­şyn gur­lu­şyk teh­no­lo­gi­ýa­sy), se­na­gat en­jam­la­ry (se­na­gat ab­zal­la­ry­ny gur­na­mak we teh­ni­ki taý­dan ulan­mak), elekt­rik (elekt­roe­ner­ge­ti­ki ul­gam­la­ryň aw­to­ma­ti­za­si­ýa­sy we re­le go­ra­gy) hem-de in­for­ma­si­ýa we ha­sap­la­ýyş teh­ni­ka­sy (mag­lu­mat ul­gam­la­ry) boýunça bi­lim alar­lar. Hä­zir­ki wagt­da Ma­ry ne­bit­gaz or­ta hü­när okuw mek­de­bin­de Di­ýa­ry­my­zyň ýan­gyç-ener­ge­ti­ka top­lu­my üçin, gel­jek­ki hü­när­men­le­riň 1 müň 900-si bi­lim al­ýar. Di­ňe ugur­daş hü­när­ler we san­ly teh­no­lo­gi­ýa­lar bo­ýun­ça okuw mek­de­bi, her ýyl ýaş­la­ryň 700-si­ni ka­bul ed­ýär. Bu okuw mekdebi baş­lan­gyç we or­ta hü­när bi­li­min­den baş­lap, ýo­ka­ry hem-de ýo­ka­ry okuw bi­li­min­den soň­ky ýag­da­ýa çen­li hü­när­men­le­ri okat­ma­gyň köp bas­gan­çak­ly ul­ga­my­nyň ös­dü­ril­me­gi­ne öz saldamly goşandyny goşýar.

Baý­gel­di NUR­MY­RA­DOW,
Türk­men döw­let bi­na­gär­lik-gur­lu­şyk
ins­ti­tu­ty­nyň Himiýa tehnologiýasy fakultetiniň dekanynyň okuw işleri boýunça orunbasary.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА