Dün­ýä döw­let­le­ri daş­ky-gur­şa­wy go­ra­mak, te­bi­gy baý­lyk­la­ry aýaw­ly sak­la­mak, ola­ry gel­jek­ki ne­sil­le­re ýe­tir­mek ba­bat­da uly ta­gal­la ed­ýär. Soň­ky ýyl­lar­da ho­wa­nyň ýag­da­ýy­nyň ýy­gy-ýy­gy­dan üýt­gäp dur­ma­gy, bu ugur­da ýü­ze çyk­ýan howp­la­ryň öňü­ni al­mak üçin uly iş­ler edil­ýär. Mä­lim bol­şy ýa­ly, ge­çen ýyl Fran­si­ýa­nyň paý­tag­ty Pa­riž şä­he­rin­de ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi­ne gar­şy gö­reş­mek bo­ýun­ça hal­ka­ra mas­la­hat ge­çi­ril­di. Şonuň ne­ti­je­sin­de, Pa­riž şert­na­ma­sy taý­ýar­la­nyp, oňa-da eý­ýäm dün­ýä döw­let­le­ri­niň en­çe­me­si go­şul­dy. 180 döw­let şert­na­ma gol çe­ken bol­sa, 22 döw­let ony mil­li mej­li­sin­de tas­syk­la­dy.
Şu ýy­lyň maý aýyn­da Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi bo­ýun­ça çar­çu­wa­ly kon­wen­si­ýa­sy­nyň ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji sek­re­ta­rlygyna Pat­ri­si­ýa Es­pi­no­sa bel­len­di. Ha­nym Pat­ri­si­ýa Pa­riž şert­na­ma­sy­nyň iş ýü­zün­de dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi­ne gö­zeg­çi­lik et­mek tab­şy­ryl­dy. Go­laý­da ol BMG-niň Tä­ze­lik­ler mer­ke­zi­niň ha­bar­çy­sy bi­len söh­bet­deş bo­landa, dün­ýä­de eko­lo­gi­ýa aba­dan­çy­ly­gy­ny üp­jün et­mek ba­bat­da edil­ýän iş­ler ba­ra­da gür­rüň ber­di.
– Siz öz eýe­le­ýän we­zi­pä­ňiz döw­rün­de haý­sy iş­le­ri dur­mu­şa ge­çir­me­gi mak­sat edin­ýär­si­ňiz?
– Ma­ňa örän go­wy wagt­da kon­wen­si­ýa­nyň sek­re­ta­ria­ty yna­nyl­dy. Köp ýyl­lyk gep­le­şik­ler­den soň­ra Pa­riž şert­na­ma­sy tas­syk­lan­dy. Ol ta­ry­hy res­mi­na­ma bol­dy. Biz in­di dün­ýä döw­let­le­ri­niň hö­kü­met­le­ri­niň sy­ýa­sy er­ki­ne, hu­su­sy pu­da­gyň hem-de ra­ýat jem­gy­ýe­ti­niň gol­da­wy­na, şeý­le hem Ýer şa­ryn­da ýa­şa­ýan adam­la­ryň az ug­le­rod­ly yk­dy­sa­dy­ýe­te geç­mek ba­bat­da­ky ta­gal­la­la­ry­na bil bag­la­ýa­rys. Men hem dün­ýä­niň eko­lo­gi­ýa taý­dan aras­sa bol­ma­gy­ny ga­zan­mak ug­run­da al­nyp ba­ryl­ýan iş­le­re öz go­şan­dy­my goş­mak is­le­ýä­rin. Bu ýer­de bi­ziň pla­ne­ta­my­zyň gel­je­gi­niň has go­wy bol­ma­gy üçin hem­me­le­ri bu işe iş­jeň go­şul­ma­ga ça­gyr­ýa­ryn.
– Pa­riž şert­na­ma­sy­nyň eko­lo­gi­ýa aba­dan­çy­ly­gy­ny ga­zan­mak ba­bat­da äh­mi­ýet­li bol­jak­dy­gy­na ynan­ýar­sy­ňyz­my? Şu ýy­lyň do­wa­myn­da bu şert­na­ma­nyň güý­je gir­me­gi­ni ga­zan­mak müm­kin bo­lar­my?
– Pa­riž şert­na­ma­sy ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi­niň öňü­ni al­mak ba­bat­da dün­ýä de­re­je­sin­de al­nyp ba­ryl­ýan gö­re­şe äh­li adam­la­ryň gat­naş­ma­gy­ny ga­zan­mak mak­sa­dy bi­len ka­bul edil­di. Bu ýer­de esa­sy iş ýe­ne-de dün­ýä ýurt­la­ry­nyň hö­kü­met­le­ri­ne düş­ýär. Şeý­le hem jem­gy­ýe­tiň äh­li gat­lak­la­ry çet­de dur­man, şert­na­ma­nyň iş ýü­zün­de dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi­ne iş­jeň gat­naş­ma­gy­ny ga­zan­mak ge­rek.
Ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi­ne gar­şy gö­reş – adam­la­ryň aba­dan dur­muş­da ýa­şa­ma­gy­ny ga­zan­mak ug­run­da al­nyp ba­ryl­ýan iş­ler bo­lup dur­ýar. Onuň üýt­ge­me­gi hem­me adam­la­ra de­giş­li­dir. Her bir ada­myň özü­niň ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi­ne se­bäp bo­lup bil­ýän­di­gi­ni duý­ma­gy ze­rur. Şo­nuň üçin ho­wa­ny ha­pa­la­ýan­dy­gy­ňy du­ýup, on­dan ga­ça dur­ma­gy ba­şar­mak ge­rek.
Hä­zir­ki wagt­da şert­na­ma­ny 22 döw­let tas­syk­la­dy. Me­niň pi­ki­rim­çe, bu örän go­wy ne­ti­je. BMG-niň Baş sek­re­ta­ry­nyň gat­naş­ma­gyn­da şu ýy­lyň 21-nji sent­ýab­ryn­da ge­çi­ril­jek ýö­ri­te mas­la­ha­ta ça­ky­lyk­la­ry iber­dik. Bu çä­re şert­na­ma­ny tas­syk­la­ma­gyň işi­ni çalt­lan­dy­rar we döw­let­ler bu şert­na­ma bo­ýun­ça öz üs­tü­ne alan borç­na­ma­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­tir­mä­ge gi­ri­şer.
Biz hem iş­le­ri­mi­zi bir­nä­çe ugur bo­ýun­ça alyp ba­ra­rys. Dün­ýä döw­let­le­ri­ne gol­daw be­rip, ola­ryň öza­ra hyz­mat­daş­ly­gy­ny ber­kit­mä­ge çal­şa­rys. Her ýyl şert­na­ma gat­naş­ýan ýurt­lar üçin yzy­gi­der­li mas­la­hat­lar gu­ra­rys.
2015-nji ýy­lyň 12-nji de­kab­ryn­da BMG-niň ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi bo­ýun­ça çar­çu­wa­ly kon­wen­si­ýa­sy­nyň 193 ag­za­sy Pa­riž şert­na­ma­sy­ny ka­bul et­di. Baş sek­re­tar Pan Gi Mun bu ugur­da­ky gep­le­şik­le­riň adam­za­dyň ta­ry­hyn­da örän mö­hüm äh­mi­ýe­te eýe bo­lan­dy­gy­ny bel­le­di.
– Iň soň­ky so­wa­lym şah­sy. Siz nä­me üçin bu we­zi­pä­ni kabul etdiňiz?
– Döw­let gul­lu­gyn­da, hu­su­san-da, öz ýur­du­myň da­şa­ry iş­ler mi­nist­ri we­zi­pe­sin­de iş­län döw­rüm­de köp ýurt­la­ra ba­ryp gör­düm. Eko­lo­gi­ýa me­se­le­le­ri­niň kö­pü­si­niň şa­ýa­dy bol­dum. Esa­san hem, La­tyn Ame­ri­ka­da we Ka­rib deň­zi­niň bas­seý­nin­de. Men se­bi­tiň ýurt­la­ryn­da suw he­läk­çi­li­gi, gu­rak­çy­lyk ýa­ly te­bi­gy ha­dy­sa­lar­dan tä­sir­le­nen adam­la­ra yn­san­per­wer kö­mek­le­ri­ni iber­mek işi­niň ut­gaş­dy­ry­jy­sy bol­dum. Şon­da te­bi­gy ha­dy­sa­la­ryň adam­la­ra ýe­tir­ýän ze­pe­ri­ni öz gö­züm bi­len gör­düm. Öz wa­ta­nym Mek­si­ka­da 35 ýyl döw­let işin­de iş­län döw­rüm­de bu ugur­da­ky hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy­na uly äh­mi­ýet ber­dim. Şo­nuň üçin BMG-niň ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi bo­ýun­ça çar­çu­wa­ly kon­wen­si­ýa­sy­nyň ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji sek­re­ta­rlygy me­niň üçin örän jo­gap­kär­çi­lik­li we­zi­pe­dir.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА