Bir kg tüwi öndürmek üçin 5 tonna suw sarp edilýär.
Ýere bol suw yzygiderli goýberilip ýetişdirilýän däneli ekine şaly diýilýär. Şol ekiniň daşynyň arassalanmagy bilen alynýan dänä tüwi diýilýär. «Şaly suwsuz bolmaz, palaw – bugsuz» (nakyl).
Ýurdumyzda bol hasyly alynýan şaly Hytaý, Hindistan, Bangladeş, Indoneziýa, Tailand ýaly ýurtlarda ösdürilip ýetişdirilýär.
Her ýylda dünýäde ortaça 500 million tonna tüwi öndürilýär.
Ýer ýüzünde iň köp mekgejöweniň hasyly alynýar. Şaly däneli ekinleriň arasynda iň köp hasyly alynýan ikinji ekin hasaplanýar.
Öndürilen tüwiniň uly bölegi aşhanada dürli tagamlary taýýarlamak üçin ulanylýar. Şeýle hem üwelip un we krahmal öndürilýär.
Ýer ýüzünde tüwiniň 7-10 müň töweregi görnüşi bar. Olar daşky şekili, ululygy, reňki, hasyllylygy bilen tapawutlanýar.
Şaly Uzak Gündogar ýurtlarynda dag eňňitlerinde ekilýär. Şaly dag eteklerinde çil hökmünde ulanylýan birnäçe asyr ozal örülen diwarlaryň arasyndaky atyzlara ekilýär.
Üwelmedik şaly birnäçe ýyllap zaýalanman saklanýar.
Maglumatlara görä, şaly miladydan ozalky 3000-nji ýyllardan bäri ösdürilip ýetişdirilýär.
Baýly Myradow, S. A. Nyýazow adyndaky
Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň talyby.
