Heops pi­ra­mi­da­sy­nyň ete­gin­den ta­py­lan zat­la­ry öw­ren­ýän Mü­sü­riň we Ýa­po­ni­ýa­nyň hal­ka­ra alym­lar to­pa­ry nä­bel­li mak­sat üçin ni­ýet­le­nen de­mir bö­lek­le­ri­ni ýü­ze çy­kar­dy­lar di­ýip, “The His­to­ry Blog” ha­bar ber­ýär. 1980-nji ýyl­lar­da Heops pi­ra­mi­da­sy­nyň ete­gin­dä­ki giz­lin ýer­de ýü­ze çy­ka­ry­lan “Gün ga­ýy­gy” bar­lag­dan ge­çi­ril­ýär­kä, şeý­le açy­şyň üs­tün­den bar­dy­lar. Gä­mi bo­zu­lan ýag­daý­da sak­la­nyp ga­lyp­dyr. 2011-nji ýyl­da ar­heo­log­lar ze­rur gran­ty alyp, gä­mi­ni ýyg­na­mak mak­sa­dy bi­len ýe­riň ýü­zü­ne çy­ka­ryp baş­la­dy­lar. Me­tal­dan ýa­sa­lan bö­lek­ler olar üçin ga­ra­şyl­ma­dyk ýag­daý bo­lup, ola­ryň nä­mä ni­ýet­le­ni­len­di­gi hä­zir­lik­çe bel­li däl.
Pürs­le­riň bi­ri­niň ýü­zün­de ga­ňyr­çak­la­ryň yzy bar. Alym­lar ola­ryň gä­mi­niň gy­ra­sy­nyň sür­tül­me­si­niň öňü­ni al­mak üçin ni­ýet­le­nen­di­gi­ni öňe sür­ýär­ler. Olar onuň agaç­dan edi­len ga­ýy­gyň gy­ra­sy­nyň sür­tül­me­si­niň öňü­ni al­mak­da ula­nyl­ýan kü­rek ber­kit­me­si­niň bir bö­le­gi­niň bo­lup bil­jek­di­gi­ni hem çak ed­ýär­ler. Bu pi­ki­riň dog­ry bol­ma­gy­nyň müm­kin­di­gi­ne ga­ra­maz­dan, ar­heo­log­lar hä­zir­lik­çe gu­tar­nyk­ly ne­ti­jä gel­mä­ge how­lu­ga­nok­lar.
Olar mun­dan ozal, beý­le za­da ga­bat gel­män­di­ler. Gür­rüň 1954-nji ýyl­da He­op­syň baş­ga bir giz­lin ota­gyn­dan ýü­ze çy­ka­ry­lan “Gün ga­ýy­gy” ba­ra­da bar­ýar. Şon­da ol ýer­den müň­den gow­rak par­ça­lar çy­ka­ry­lyp, ýyg­na­mak üçin 13 ýyl tö­we­re­gi wagt ge­rek bol­dy. Hä­zir gä­mi hem­me­le­riň gör­me­gi üçin ser­gä go­ýul­dy. Ol büs-bü­tin li­wan ked­rin­den we Mü­sür aka­si­ýa­syn­dan yba­rat bo­lup, on­da me­tal­dan edi­len par­ça­lar ýok.
Ikin­ji ga­ýyk bi­rin­ji ga­ýy­gyň ki­çel­di­len nus­ga­sy­na ça­lym ed­ýär. Geň ýe­ri bu me­tal bö­le­gi di­ňe bir pürs­den ta­pyl­dy. Eger-de, ol ga­ýy­gyň gy­ra­sy­nyň kü­rek ber­kit­me­si hök­mün­de ula­ny­lan bol­sa, şeý­le pürs iki bol­ma­ly. Şeý­le bol­sa-da, ikin­ji­si­niň he­niz ta­pyl­man­dy­gy­ny ara­dan aý­ryp bol­maz. Ikin­ji ga­ýy­gy ýy­gym­dan soň­ra, He­op­syň pi­ra­mi­da­syn­da ýer­leş­ýän pa­wi­lon­da goý­ma­gy me­ýil­leş­dir­ýär­ler.