Di­ňe özü­ne we bi­re bö­lün­ýän san­la­ra ýö­ne­keý san­lar di­ýil­ýär. Özün­den we bir­den baş­ga-da sa­na bö­lün­ýän bol­sa düz­me sa­nlar di­ýil­ýär. Ma­te­ma­ti­ka­nyň syr­ly dün­ýä­sin­de bö­lü­ni­ji­le­ri­niň äh­li­si­ni go­şa­nyň­da, şol sa­nyň iki es­se­si­ne deň bol­ýan san­lar hem bar. My­sal üçin al­ty. Bu sa­nyň bö­lü­ji­le­ri: 1, 2, 3 we 6. Al­ty­nyň bö­lü­ji­le­ri­niň je­mi, ýag­ny 1+2+3+6=12 bol­ýar. 28 hem şeý­le. Has uly san­lar­dan bol­sa, 496 we 8128 hem şo­lar ýa­ly. Bu­la­ry özü­ňiz hem ha­sap­lap bi­ler­si­ňiz. Ma­te­ma­tik­ler şeý­le san­la­ra «aja­ýyp san­lar» di­ýip­dir­ler. Olar şeýle san­la­ryň bar­dy­gy­na ba­ryp-ha mi­la­dy­dan ozal­ky 500-nji ýyl­lar­da göz ýe­ti­rip­dir­ler. Şol dö­wür­ler­de ýa­şap ge­çen bel­li grek ma­te­ma­ti­gi Pi­fa­gor şeý­le san­la­ryň bar­dy­gy­ny bi­lip­dir. Em­ma onuň üçin for­mu­la dö­ret­män­dir. Mi­la­dy­dan ozal 300-nji ýyl­lar­da ýa­şap ge­çen Ýewk­lid bol­sa onuň for­mu­la­sy­ny taý­ýar­la­ýar. 2000 ýyl ge­çen­den soň­ra, ýag­ny XVIII asyr­da ýa­şap ge­çen şweý­sar ma­te­ma­ti­gi Leo­nard Eý­ler Ýewk­li­diň for­mu­la­sy­ny su­but edip­dir. Nä­çe wagt­dan bä­ri öw­re­nil­ýän hem bol­sa, aja­ýyp san­la­ryň so­ňu­nyň bar­dy­gy ýa-da ýok­du­gy nä­mä­lim bol­ma­gyn­da gal­ýar. Hä­zi­re çen­li je­mi 51 sa­ny aja­ýyp san ta­pyl­dy. Ola­ryň äh­li­si jü­büt san bo­lup, so­ňy 6 ýa-da 8 bi­len gu­tar­ýar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА