Hormatly Prezidentimiziň beýik başlangyçlarynyň we taýsyz tagallalarynyň netijesinde ýurdumyzyň ykdysadyýetini pudaklaýyn diwersifikasiýalaşdyrmak, ykdysady ösüşiň köpugurlylygyny gazanmak babatynda düýpli öňegidişlikler gazanylýar. Ýurdumyz jemi içerki önümiň ösüş depgini boýunça dünýä ýurtlarynyň arasynda öňdäki orunlary saklap gelýär. Gahryman Arkadagymyz tarapyndan Türkmenistanda alnyp barylýan işjeň maýa goýum syýasatynyň netijesinde ýüzlerçe önümçilik desgalar we durmuş-medeni maksatly binalar gurlup ulanmaga berilýär. Bu ýagdaýlar ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň yzygiderli berkemegini häsiýetlendirýän wajyp görkezijiler bolup çykyş edýärler. Durmuş taýdan nazarlandyrylan maksatnamalaryň üstünlikli amala aşyrylmagy, ilatyň girdejileriniň yzygiderli ýokarlanmagy, müňlerçe täze döwrebap iş orunlarynyň döredilmegi halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertleriniň düýpli gowulanýandygyna, Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan yglan edilen müňýyllygyň durnukly ösüş maksatlarynyň doly berjaý edilýändigine şaýatlyk edýär.
2008-nji ýylyň 17-nji martynda Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzda hususy eýeçiligi ösdürmekligiň döwrebap konsepsiýasynyň berk binýadyny tutdy. Şol seneden başlap ýurdumyzda hususy eýeçiligi, şol sanda-da kiçi we orta telekeçiligi ösdürmegiň täze, industrial-innowasion häsiýetli tapgyryna badalga berildi.
Hormatly Prezidentimiz tarapyndan hususy eýeçiligi ösdürmek babatynda şu işler ýola goýuldy:
– ykdysadyýetiň hususy böleginde sözüň doly manysynda senagatçylar gatlagyny döretmek. Munuň üçin, Gahryman Arkadagymyz industrial häsiýetli, ýagny öňdebaryjy tehnologiýalara daýanýan senagat, oba hojalyk, gurluşyk kärhanalaryny döretmekligi ýaýbaňlandyrdy;
– hususy eýeçiligi döwlet tarapyndan goldamaklygyň hukuk binýady we hojalyk mehanizmi döredildi;
– hususy eýeçiligi ýeňillikli karzlaşdyrmak işi ýola goýuldy;
– eksporta nazarlandyrylan we importy çalyşýan önümçilikleri ösdürmekligiň hojalyk mehanizmi yzygiderli kämilleşdirildi;
– ykdysadyýetiň wajyp pudaklarynda, ilkinji nobatda, senagatda, gurluşykda, gurluşyk materiallary senagatynda, agrosenagat toplumynda döwlet tarapyndan döwlet hususyýetçilik hyzmatdaşlygy ýola goýuldy we ýokary depginler bilen ösdürildi;
– hususy eýeçiligiň döwlet býujetiniň serişdelerini ulanyp ösdürmegi üçin ýeňillikli şertler döredildi;
– telekeçiligi we hususyýetçiligi ösdürmek üçin ýeterlik derejede maliýe-bank binýady döredildi we gollandy.
Türkmenistanyň hormatly Prezidenti tarapyndan ýurdumyzda hususyýetçiligi ösdürmek babatynda şu ugurlar bellenildi:
– hususy eýeçilige daýanyp ösýän önümçilikleriň ýurduň eksportynyň artdyrylmagyna we diwersifikasiýalaşdyrylmagyna saldamly goşant goşmagyny gazanmak;
– ýurdumyzyň importynyň möçberini azaltmak we düzümini kämilleşdirmek maksady bilen daşary ýurtlardan getirilýän önümleriň ornuny tutýan önümçilikleri giň gerimlerde döretmek;
– ilatyň gündelik sarp edýän harytlarynyň we enjamlarynyň öndürilişini ýola goýmak;
– hususy eýeçilikde innowasion häsiýetli «wençur» kärhanalaryny ösdürmek, olaryň dünýä bazarlarynda bäsleşige ukyplylygyny ýokarlandyrmak;
– hususy eýeçilikde hereket edýän kärhanalarda zähmet öndürijiligi ýokarlandyrmak, öndürilýän önümleriň özüne düşýän gymmatyny peseltmek babatynda giň gerimli işleri ýola goýmak;
– hususy eýeçiligiň kärhanalaryny toplumlaýyn häsiýetde ösdürmek, mineral-çig mallary we oba hojalyk önümlerini gaýtadan işleýän kärhanalary döretmekligi giň gerimlerde alyp barmak;
– oba ýerlerinde we etrap merkezlerinde döwrebap iş orunlaryny döretmek we işgärleriň aýlyk iş haklaryny yzygiderli ýokarlandyrmak;
– hususy eýeçiligi ýurduň durmuş maksatly desgalarynyň we inženerçilik infrastrukturasynyň binalaryna işjeň gatnaşmaklaryny gazanmak.
Milli ykdysadyýetiň ýokary netijeli ösüşini gazanmakda Türkmenistanyň ykdysadyýetini diwersifikasiýalaşdyrmak, onuň pudaklaýyn we eýeçilik görnüşleri babatynda düzümini kämilleşdirmek wezipesi aýratyn ähmiýete eýe bolýar. Ýurduň içerki bazarlarynda islegleri kanagatlandyrmaga gönükdirilen önümleri öndürýän, işleri we hyzmatlary ýerine ýetirýän kärhanalary döretmekligi giň gerimler bilen alyp barmak. Bu bolsa ýurduň sarp ediş bazarlarynda importyň ornunyň ýokary bolmagyna getirýär. Ykdysadyýeti pudaklaýyn diwersifikasiýalaşdyrmagyň esasy ýörelgesi daşarky we içerki bazarlaryň isleglerini düýpli öwrenmekligi ýola goýmak arkaly alnyp barlar.
Türkmenistanyň ykdysadyýetiniň eýeçilik görnüşleri boýunça düzüminde döwlet eýeçiliginiň ähmiýeti saklanyp galýar. Bu bolsa, ýurdumyzyň ykdysady netijeliligine, ilkinji nobatda-da, içerki bazarlaryň haryt üpjünçiliginde importyň ornunyň aşa uly bolmagyna getirýär. Şonuň bilen baglylykda, diwersifikasiýalaşdyrmak işjeňligi şu ugurlara gönükdiriler:
– önümçilik we hyzmatlar bilen meşgullanýan kiçi we orta telekeçiligi dowam etdirmek;
– ýurdumyzyň işewürleri tarapyndan döredilen, şeýle hem olaryň gatnaşmaklarynda bilelikdäki we daşary ýurt kärhanalarynyň işini giň gerimler bilen ýola goýmak.
Durnukly ösüşi saklap galmak ykdysadyýetiň, durmuş ulgamynyň we daşky gurşawyň özara hereket etmeginde sazlaşykly ösüşi üpjün etmek ýörelgeleriniň esasynda amala aşyrylar. Şu döwürde köpugurly, kämil bazar ykdysadyýetini we oňa mahsus bolan institutlary emele getirmek, senagatyň gaýtadan işleýän pudaklaryny köpeltmek, gurluş özgertmelerini işjeňleşdirmek, hususy telekeçiligi giňeltmek işleri dowam eder. Ylmyň we tehnikanyň gazananlarynyň giňden ornaşdyrylmagy, ekologiýa taýdan arassa önümçilikleriň döredilmegi, globallaşma ýagdaýlarynyň çaltlandyrylmagy, çäkleri we ilatly ýerleriň deňeçer ösdürilmegi üpjün ediler. Döwlet dolandyryşynda strategik, orta möhletli we gündelik çaklamagyň we netijeler boýunça dolandyrmagyň häzirki zaman usullary we mehanizmleri giňden ulanylar, olary, ilkinji nobatda, maksatnamalaýyn-maksatly çemeleşmäniň çäklerinde, maýa goýum we býujet çözgütlerini kabul etmek bilen baglanyşdyrmak amala aşyrylar.
Häzirki wagtda ykdysady innowasion ösüş ýoly biziň eşretli durmuşymyzyň hözirini görüp ýaşamagymyza, zähmet we ýaşaýyş şertlerimiziň has –da gowulanmagyna, ähli ugurlara täzeçillik özgerişleriniň üstünlikli ornaşdyrylmagyna hyzmat edýär. Eziz Diýarymyzyň her bir gününi ösüşleriň täze belentliklerine besleýän Arkadag Prezidentimiziň jany sag, başy dik, il –ýurt bähbitli işleri mundan beýläk –de rowaç bolsun!
Kerim BABAÝEW,
Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institudynyň mugallymy.
