Pi­şik­ler maş­ga­la­sy­nyň iň ýyn­dam ag­za­sy bo­lan ge­çi­gap­laň­lar Af­ri­ka­nyň köp ýe­rin­de, şeý­le hem Ýa­kyn Gün­do­gar­da duş gel­ýär. Süý­dem­di­ri­ji­le­riň bir gör­nü­şi bo­lan bu ýyr­ty­jy jan­dar­lar ça­la­syn­ly­gy bi­len ta­pa­wut­lan­ýar­lar. Ge­çi­gap­laň­lar gys­ga wagt­da ýo­ka­ry tiz­li­ge çyk­ma­gy ba­şar­yp, yl­gap baş­lan­dan 3 se­kunt ge­çen­den soň­ra tiz­li­gi­ni 110 km/sa­ga­da ýe­ti­rip bil­ýär­ler. Şol se­bäp­li öz aw­la­ry­ny gys­ga wagt­da tut­ýan ge­çi­gap­laň­lar ýo­ka­ry tiz­lik­de yl­ga­ýan­dy­gy se­bäp­li çalt ýa­da­ýar­lar. Ge­çi­gap­laň­la­ryň 460 metr­den uza­ga yl­gap bil­me­ýän­di­gi se­bäp­li aw et­jek bo­lan­la­ryn­da bir mi­nut­dan az yl­ga­ýar­lar. Şol wag­tyň do­wa­myn­da awu­nyň yzyn­dan ýe­tip bil­me­se, awun­dan geç­me­li bol­ýar­lar. Köp dil­de ge­çi­gap­la­ňa «çi­ta» di­ýil­ýär. Bu söz sansk­rit di­lin­dä­ki «me­nek­li» diý­me­gi aň­lad­ýan «çit­ra­ka» sö­zün­den ge­çip­dir. Bu jan­dar­la­ryň de­ri­si me­nek­li bol­ýar. Ge­çi­gap­laň­la­ryň gö­zü­niň aşa­gyn­dan ag­zy­na çen­li ga­ra çy­zyk bol­ýar. Bu ga­ra çy­zyk jok­ra­ma ys­sy­da Gün şöh­le­si­niň tä­si­ri­ni azal­dyp, awu­ny uzak­dan gör­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýär­. Şeý­le­lik­de, ge­çi­gap­laň­lar beý­le­ki ýyr­ty­jy­lar­dan ta­pa­wut­ly­lyk­da gü­nor­ta­nyň ys­sy­syn­da hem aw edip bil­ýär. Mag­lu­mat­la­ra gö­rä, Ýer ýü­zün­de ge­çi­gap­laň­la­ryň sa­ny­nyň 10 müň­den az­dy­gy çak­la­nyl­ýar. Kä­mil myş­sa­la­ry, in­çe be­de­ni, ki­çi kel­le­si we uly göz­le­ri ola­ra aw et­me­gi­ aň­sat­laş­dyr­ýar. Şeý­le hem bu jan­da­ryň uly dö­şi we öý­ke­ni ýo­ka­ry tiz­lik­li yl­ga­ýan wag­ty aň­sat dem al­ma­ga kö­mek ed­ýär. Çä­ge­söw sa­rym­tyl reňk­li bol­ýan bu jan­da­ryň ag­ra­my 40-65 ki­log­ram, be­de­ni­niň uzyn­ly­gy 115-140 san­ti­metr, guý­ru­gy­nyň uzyn­ly­gy 80 san­ti­metr tö­we­re­gi bol­ýar.
Olar, esa­san, or­ta ulu­lyk­da­ky haý­wan­lar – toý­nak­ly­lar, je­ren­ler we tow­şan­lar bi­len iý­mit­len­ýär­ler. Geçigaplaňlar ir­den ýa-da ag­şam ho­wa­nyň aşa gyz­ma­dyk wag­ty aw ed­ýär­ler. Olar ys al­mak bi­len däl-de, gö­zi bi­len gö­rüp aw­la­ma­ga ukyp­ly­dyr­lar. Bu jan­dar­lar Af­ri­ka­nyň we Azi­ýa­nyň köp ýe­rin­de duş gel­ýär­ler.
Ge­çi­gap­laň­lar kä­ha­lat­da bars bi­len çal­şy­ryl­ýar. Bar­syň de­ri­sin­dä­ki ga­ra teg­mil­le­ri hal­ka şe­kil­li, or­ta­sy go­ňur bo­lup, ge­çi­gap­la­ňyň de­ri­si bi­te­wi ga­ra teg­mil­li bol­ýar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА