Mag­tym­gu­ly Py­ra­gy türk­me­niň gör­nük­li akyl­da­ry, türk­men ede­bi di­li­niň düý­bü­ni tu­tu­jy­la­ryň bi­ri­dir. Be­ýik türk­men şa­hy­ry­nyň wa­tan­çy­ly­k, mert­lik, ge­çi­rim­li­lik, yn­san­per­wer­lik, raý­daş­lyk, re­him­dar­lyk, myh­man­sö­ýer­lik hä­si­ýet­le­ri ba­ra­da­ky goş­gu­la­ry ter­bi­ýe­çi­lik mek­de­pdir. Şa­hyr Wa­tan, wa­tan­sö­ýü­ji­lik ba­ra­da­ky dü­şün­jä­ni has-da be­len­de gö­ter­ýär. Onuň çuň ma­ny-maz­mu­na, yn­san­per­wer­li­ge ýug­ru­lan dö­re­di­ji­li­gi­niň için­den wa­tan­çy­lyk duý­gu­la­ry eriş-ar­gaç bo­lup geç­ýär.
Mag­tym­gu­ly Py­ra­gy XVIII asyr türk­men ede­bi­ýa­tyn­da uly öw­rü­li­şik eden be­ýik şah­sy­ýet. Il­ki bi­len, akyl­dar şa­hyr halk köp­çü­li­gi­ne düş­nük­siz bo­lan arap, pars dil­le­rin­de şy­gyr ýaz­mak­dan sak­la­nyp, hak­dan içen us­sat­ly­gy bi­len, hal­ka düş­nük­li, sa­da di­li­mi­zi saý­lap alyp­dyr. Şa­hy­ryň dö­re­di­ji­li­gi­niň hal­ka ýa­kyn­ly­gy hem hut şun­dan­dyr. Ga­ly­ber­se-de, Mag­tym­gu­ly Py­ra­gy ylym us­sa­dy Döw­let­mäm­met Aza­dy­nyň tä­siri bi­len, mil­li şyg­ry­ýe­ti dün­ýä ber­di. Mag­tym­gu­ly Py­ra­gy­nyň dün­ýä ede­bi­ýa­ty­nyň al­tyn ha­zy­na­sy­na gi­ren gym­mat­ly ede­bi mi­ra­sy­ny, tu­tuş Gün­do­ga­ryň yl­my-me­de­ni dün­ýä­si­ne ýe­ti­ren tä­si­ri­ni yl­my esas­da öw­ren­mek hem-de be­ýik akyl­da­ryň dog­lan gü­nü­niň 300 ýyl­ly­gy­ny hal­ka­ra de­re­je­de my­na­syp bel­läp geç­mek mö­hüm we­zi­pe­ler hök­mün­de kes­git­le­nil­di.
Aja­ýyp şy­gyr­la­ry bi­len türk­men hal­ky­nyň dün­ýä­ga­raý­şy­ny, wa­tan­çy­lyk ha­kyn­da­ky dü­şün­je­le­ri­ni ýo­ka­ry de­re­je­le­re çy­ka­ran Py­ra­gy­nyň dö­re­di­ji­li­gi wa­tan­sö­ýü­ji ne­sil­le­ri ke­ma­la ge­tir­mek­de uly äh­mi­ýe­te eýe­dir. Akyl­dar şa­hyr hal­ky­my­zyň aba­dan dur­muş­da ýa­şa­ma­gy, öz­baş­dak döw­let gur­ma­gy, türk­men­le­ri bir­leş­di­rip, bu mu­kad­des top­rak­da özyg­ty­ýar­ly döw­let gur­mak ba­ra­da­ky ga­ra­ýyş­la­ry öňe sü­rüp­dir we bu iş­le­ri ama­la aşyr­ma­ga şah­sy go­şan­dy­ny go­şup­dyr. Ol döw­let gur­lu­şy bi­len bag­la­ny­şyk­ly me­se­le­le­ri iç­gin öw­ren­mek, ýa­kyn-u-alys­da­ky döw­let­ler bi­len dost­luk­ly gat­na­şyk­la­ry ýo­la goý­mak üçin Ow­ga­nys­ta­na, Azer­baý­ja­na, Si­ri­ýa, Hin­dis­ta­na we beý­le­ki ýurt­la­ra sy­ýa­hat edip­dir.
Gün­do­gar şyg­ry­ýe­ti­niň göw­her tä­ji­ne de­ňel­ýän Mag­tym­gu­ly Py­ra­gy­nyň köp­ta­rap­ly dö­re­di­ji­li­gi şy­gyr­la­ryn­da­ky dür­dä­ne ga­ra­ýyş­la­ryn­da ýü­ze çyk­ýar. Ol öz şy­gyr­la­ryn­da yn­sa­nyň äh­li ýo­ka­ry ah­lak sy­pat­la­ry­ny us­sat­lyk bi­len su­rat­lan­dyr­ýar. Akyl­dar şa­hy­ry­my­zyň bi­ze mi­ras go­ýan şy­gyr­la­ry tü­ken­mez pä­him-pa­ra­sa­dyň, öwüt-ne­si­ha­tyň çeş­me­si­dir. Akyl­dar şa­hy­ryň şy­gyr­la­ry yn­san kal­by­na ada­la­tyň, gu­jur-gaý­ra­tyň, pä­him-pa­ra­sa­dyň to­hu­my­ny se­pe­le­ýär. Mag­tym­gu­ly­nyň dö­re­di­ji­li­gi bü­tin dur­ky, kal­by­nyň joş­gu­ny, äh­li pi­kir­le­ri bi­len, il­kin­ji no­bat­da, türk­men hal­ky we onuň yk­ba­ly bi­len berk bag­la­ny­şyk­ly­dyr.
Da­na şa­hy­ryň aja­ýyp ede­bi mi­ra­sy öz röw­şen nu­ru­ny di­ňe bir türk­men hal­ky­nyň kal­by­na çaý­man, ol Ýer ýü­zü­niň mil­let­le­ri­ni dost­laş­dyr­ýar, do­gan­laş­dyr­ýar, halk­la­ry bi­ri-bi­ri­ne ýa­kyn­laş­dyr­ýar. Şa­hy­ryň şy­gyr­la­ry ýig­ri­mi­den gow­rak dil­le­re ter­ji­me edi­lip, dün­ýä halk­la­ry ta­ra­pyn­dan okal­ýar. Rus­si­ýa­da, Uk­rai­na­da, Öz­be­gis­tan­da, Tür­ki­ýe­de şa­hy­ryň hor­ma­ty­na onuň heý­kel­le­ri di­kil­di, şa­hy­ryň baý­ram­çy­lyk se­ne­si­ne ba­gyş­la­nyp, her ýyl­da dün­ýä­niň dür­li kün­jek­le­rin­de hal­ka­ra de­re­je­de yl­my mas­la­hat­lar, du­şu­şyk­lar, çä­re­ler ge­çi­ril­ýär. Onuň aja­ýyp şy­gyr­la­ry adam­zat paý­ha­sy­nyň dür­dä­ne­le­ri bo­lup ýal­kym saç­ýar.
Bu gün­ki gün Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň we Ar­ka­dag­ly Ser­da­ry­my­zyň döw­let­li baş­lan­gyç­la­ryn­da, tu­tum­ly iş­le­rin­de Mag­tym­gu­ly Py­ra­gy­nyň er­ka­na hem aba­dan dur­muş, ber­ka­rar döw­let, il ag­zy­bir­li­gi, ýurt aba­dan­çy­ly­gy, mert, wa­tan­sö­ýü­ji, kä­mil ne­sil­le­ri ýe­tiş­dir­mek ba­ra­da­ky kö­ňül ar­zuw­la­ry, sö­züň do­ly ma­ny­syn­da ama­la aş­ýar. Mag­tym­gu­ly Py­ra­gy­nyň pä­him-paý­ha­sa ýug­ru­lan ede­bi mi­ra­sy di­ňe bir türk­men hal­ky­nyň däl, eý­sem, dün­ýä halk­la­ry­nyň hem gym­mat­ly­gy­na öw­rü­lip, ebe­di ýa­şa­ýar.

Ymam­gu­ly RE­JE­POW,
Türk­men döw­let ma­li­ýe ins­ti­tu­ty­nyň mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА