Ame­ri­ka­nyň Bir­le­şen Ştat­la­ry­nyň Nýu-Ýork şä­he­rin­de iş sa­pa­ryn­da bol­ýan hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow şu gün BMG-niň Baş As­samb­le­ýa­sy­nyň 78-nji ses­si­ýa­sy­na gat­naş­dy.
Bu wa­ka eziz Wa­ta­ny­my­zyň döw­let Baş­tu­ta­ny­my­zyň ýol­baş­çy­ly­gyn­da ama­la aşy­ryl­ýan giň hal­ka­ra hyz­mat­daş­lyk ýö­rel­ge­si­ne yg­rar­ly­dy­gy­nyň aý­dyň su­but­na­ma­sy­dyr. Bu kon­sep­si­ýa­da Mil­let­ler Bi­le­le­şi­gi bi­len stra­te­gik gat­na­şyk­la­ry çuň­laş­dyr­mak ile­ri tu­tul­ýan ugur­la­ryň bi­ri bo­lup dur­ýar. Hä­zir­ki dö­wür­de bu hyz­mat­daş­lyk tä­ze ma­ny-maz­mu­na eýe bol­dy.
Ir­den hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedowyň aw­tou­lag ker­we­ni BMG-niň ştab-kwar­ti­ra­sy­na ta­rap ug­ra­dy.
Ga­raş­syz, ba­ky Bi­ta­rap ýur­du­myz äh­lu­mu­my gün ter­ti­bi­niň wa­jyp me­se­le­le­ri bo­ýun­ça saz­la­şyk­ly çöz­güt­le­ri iş­läp taý­ýar­la­ma­ga iş­jeň gat­na­şyp, howp­suz­ly­gy we dur­nuk­ly­ly­gy pug­ta­lan­dyr­mak, se­bit hem-de hal­ka­ra de­re­je­de 2030-njy ýy­la çen­li dö­wür üçin Dur­nuk­ly ösüş mak­sat­la­ry­na ýet­mek bo­ýun­ça umu­my ta­gal­la­la­ra sal­dam­ly go­şant goş­ýar. Ýur­du­myz dün­ýä­niň sy­ýa­sy, yk­dy­sa­dy we hu­kuk gi­ňiş­li­gi­ne go­şu­lyş­mak bi­len, tu­tuş adam­za­dyň bäh­bi­di­ne özü­niň baý dö­re­di­ji­lik kuw­wa­tyn­dan ne­ti­je­li peý­da­lan­ýar. BMG-niň ýö­ri­te­leş­di­ri­len eda­ra­la­ry we ugur­daş dü­züm­le­ri bi­len hyz­mat­daş­ly­gyň ýo­la go­ýul­ma­gy, dür­li ul­gam­lar­da bi­le­lik­dä­ki tas­la­ma­la­ryň dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi mu­nuň aý­dyň my­sa­ly­dyr. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň Baş As­samb­le­ýa­sy­nyň no­bat­da­ky ses­si­ýa­sy­nyň işi­ne gat­naş­ma­gy­nyň äh­mi­ýe­ti ba­ra­da aý­dyp, mu­ňa Mil­let­ler Bi­le­le­şi­gi­niň do­ly hu­kuk­ly ag­za­sy hök­mün­de yzy­gi­der­li işiň do­wa­my hök­mün­de ga­ral­ýan­dy­gy­ny bel­le­mek ge­rek.
BMG-niň ştab-kwar­ti­ra­sy­na ge­len­de, döw­let Baş­tu­ta­ny­my­zy BMG-niň Baş sek­re­ta­ry An­to­niu Gu­ter­riş we Baş As­samb­le­ýa­nyň 78-nji ses­si­ýa­sy­nyň Baş­ly­gy Den­nis Fren­sis mä­hir­li gar­şy­la­dy­lar.
Bu ýer­de ECOSOC za­lyn­da BMG-niň Baş sek­re­ta­ry­nyň adyn­dan res­mi ka­bul ediş­lik bol­dy.
Soň­ra hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň Baş As­samb­le­ýa­sy­nyň 78-nji ses­si­ýa­sy­na gat­naş­dy.
Şu ses­si­ýa­nyň gün ter­ti­bi ok­gun­ly yk­dy­sa­dy ösü­şe ýar­dam ber­mek, dün­ýä­de pa­ra­hat­çy­ly­gy we howp­suz­ly­gy üp­jün et­mek, hä­zir­ki döw­rüň äh­lu­mu­my we­him­le­ri­ne, howp­la­ry­na gar­şy dur­mak, eko­lo­gi­ýa we daş­ky gur­şa­wy go­ra­mak, adam hu­kuk­la­ry ýa­ly mö­hüm ugur­la­ra we beý­le­ki­le­re de­giş­li me­se­le­le­riň giň top­lu­my­ny öz içi­ne al­ýar.
Döw­let Baş­tu­ta­ny­myz Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň be­lent mün­be­rin­den çy­kyş edip, se­bit we äh­lu­mu­my de­re­je­dä­ki wa­jyp me­se­le­ler bo­ýun­ça ýur­du­my­zyň ile­ri tu­tul­ýan ga­ra­ýyş­la­ry­ny, şeý­le hem äh­lu­mu­my aba­dan­çy­ly­gyň, ösü­şiň bäh­bit­le­ri­ne la­ýyk gel­ýän ne­ti­je­li hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy mun­dan beý­läk-de gi­ňelt­mä­ge gö­nük­di­ri­len tä­ze, dö­re­di­ji­lik­li baş­lan­gyç­la­ry­ny be­ýan et­di.
Çy­ky­şy­nyň ba­şyn­da hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow ýyg­na­nan­la­ry BMG-niň Baş As­samb­le­ýa­sy­nyň 78-nji ses­si­ýa­sy­nyň baş­lan­ma­gy bi­len gut­la­dy we ne­ti­je­li iş­le­me­gi ar­zuw et­di. Döw­let Baş­tu­ta­ny­myz il­çi Den­nis Fren­si­si Baş As­samb­le­ýa­nyň Baş­ly­gy we­zi­pe­si­ne saý­lan­ma­gy bi­len gut­la­dy hem-de oňa şu jo­gap­kär­li dö­wür­de alyp bar­jak işin­de gol­daw we ýar­dam be­ri­ji söz­le­ri­ni be­ýan et­di.
Bel­le­ni­li­şi ýa­ly, hä­zir­ki dö­wür­de hut örän ýo­ka­ry jo­gap­kär­çi­lik duý­gu­sy bi­ziň gu­ra­ma­my­zyň ag­za ýurt­la­ry­nyň 193-si­niň äh­li­si­ni hem bir­leş­dir­me­li­dir. Ge­og­ra­fik taý­dan ýer­leş­ýän ýe­ri­ne, ila­ty­nyň sa­ny­na, yk­dy­sa­dy­ýe­ti­niň möç­be­ri­ne, jem­gy­ýet­çi­lik-sy­ýa­sy nus­ga­sy­na ga­ra­maz­dan, ola­ryň her bi­ri Mil­let­ler Bi­le­le­şi­gi­niň öňün­de dur­ýan we­zi­pe­le­ri çöz­mä­ge öz mö­hüm go­şan­dy­ny goş­ma­ly­dyr. Köp san­ly se­bäp­le­re gö­rä, hä­zir­ki za­man dün­ýä­si örän düýp­li we­him­le­riň bir­nä­çe­si bi­len ýüz­be-ýüz bol­ýar. Ýü­ze çyk­ma­gy­nyň aý­ra­tyn­lyk­la­ry bi­len, ola­ryň äh­li­si döw­le­ta­ra gat­na­şyk­la­ryň bar­şy­na az­da-kän­de tä­sir ed­ýär. Äh­lu­mu­my gün ter­ti­bi­niň esa­sy ugur­la­ry bo­ýun­ça yla­la­şy­lan ösüş me­ýil­na­ma­la­ry­nyň hem-de mak­sat­na­ma­la­ry­nyň ýe­ri­ne ýe­ti­ril­me­gi­ne ýy­gy-ýy­gy­dan ýa­ra­maz tä­si­ri­ni ýe­tir­ýär. Bu bol­sa, öz ge­ze­gin­de, BMG-niň esa­sy işi hök­mün­de äh­lu­mu­my howp­suz­ly­gyň düýp­li sü­tün­le­ri­niň weý­ran bol­ma­gy­na ge­ti­rip bi­ler. Mu­ňa, el­bet­de, ýol ber­mek bol­maz di­ýip, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow nyg­ta­dy.
Şun­dan ugur alyp, Türk­me­nis­tan köp ýyl­la­ryň do­wa­myn­da howp­suz­ly­gyň bö­lün­mez­li­gi we bi­te­wü­li­gi, onuň dür­li ugur­la­ry­nyň bir-bi­rin­den aý­ryl­maz­ly­gy ýö­rel­ge­si­ni berk we dur­nuk­ly go­ra­ýar. Biz har­by we sy­ýa­sy howp­suz­ly­ga yk­dy­sa­dy, eko­lo­gik, teh­no­gen, ener­ge­ti­ka, ulag, azyk, bio­lo­gik, mag­lu­mat howp­suz­ly­gyn­dan aý­ry­lyk­da se­re­dip bol­ma­jak­dy­gy­na ynan­ýa­rys. Sa­na­lyp ge­çi­len ugur­la­ryň hiç bi­ri ikin­ji de­re­je­li ýa-da mö­hüm däl bo­lup bil­mez, ola­ry çöz­me­gi bol­sa has giç­ki möh­le­te go­ýup bol­maz di­ýip, döw­let Baş­tu­ta­ny­myz sö­zü­ni do­wam et­di.
Men BMG-niň baş we­zi­pe­si howp­suz­lyk me­se­le­si­ne hut şeý­le, ut­ga­şyk­ly çe­me­leş­me­gi üp­jün et­mek­den yba­rat­dyr di­ýip ha­sap­la­ýa­ryn. Ag­za döw­let­le­riň tej­ri­be­si­ni, yg­ty­ýar­ly­ly­gy­ny, ide­ýa­sy­ny we baş­lan­gyç­la­ry­ny dö­re­di­ji­lik­li ug­ra gö­nük­dir­me­li di­ýip pi­kir ed­ýä­rin. Ha­ky­ky yk­bal kes­git­leý­ji mak­sat­la­ra ýet­mek üçin wagt­la­ýyn bäh­bit­ler­den we ar­tyk­maç­lyk­lar­dan el çek­me­li di­ýip ha­sap ed­ýä­rin. Şol mak­sat­lar pug­ta pa­ra­hat­çy­ly­gy we howp­suz­ly­gy, uzak dö­wür üçin ösü­şi üp­jün edip bi­ler di­ýip, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz bel­le­di. Nyg­ta­ly­şy ýa­ly, mu­ny bol­sa di­ňe bi­le­lik­de we Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň aý­gyt­ly or­ny bo­lan­da ga­za­nyp bo­lar. Hä­zir­ki za­man dün­ýä­sin­de BMG-niň or­ny ba­ra­da­ky çe­kiş­me­ler, ony öz­gert­mek bo­ýun­ça tek­lip­ler ne­ti­je­sin­de, bu gu­ra­ma­nyň ýe­ri­ni tut­jak eda­ra­nyň ýok­du­gy üýt­gew­siz we äş­gär bo­lup gal­ýar.
Döw­let Baş­tu­ta­ny­myz Ser­dar Berdimuhamedow ýur­du­my­zyň bu me­se­le­dä­ki düýp­li ga­ra­ýyş­la­ry ba­ra­da aý­dyp, esas­lan­dy­ry­lan gü­nün­den bä­ri ge­çen on­ýyl­lyk­la­ryň do­wa­myn­da bol­şy ýa­ly, BMG-niň hä­zir­ki dö­wür­de hem pa­ra­hat­çy­ly­gy sak­la­mak, äh­lu­mu­my hem-de hem­me­ta­rap­la­ýyn howp­suz­ly­gy, hal­ka­ra gat­na­şyk­la­ryň hä­zir­ki gur­lu­şy­nyň dur­nuk­ly­ly­gy­ny üp­jün et­mek üçin jo­gap­kär bo­lan ýe­ke-täk köp­ta­rap­ly we ka­nu­ny gu­ra­ma bo­lup çy­kyş ed­ýän­di­gi­ne ün­si çek­di. Mu­nuň özi Türk­me­nis­ta­nyň düýp­li ga­raý­şy­dyr.
Şo­ňa gö­rä-de, bo­lup geç­ýän wa­ka­la­ra hem-de me­ýil­le­re oý­la­ny­şyk­ly, ideo­lo­gi­ýa­laş­dy­ryl­ma­dyk ba­ha­ny ber­mek, dün­ýä sy­ýa­sa­tyn­da ynam­syz­ly­gy, gap­ma-gar­şy­lyk­ly dart­gyn­ly­ly­gy ýe­ňip geç­mek, yla­la­şyk, bäh­bit­le­ri öza­ra ha­sa­ba al­mak bo­ýun­ça gel­je­gi anyk­la­ma­ga ça­lyş­mak üçin bü­tin­dün­ýä gu­ra­ma­sy­nyň müm­kin­çi­li­gi­ni, sy­ýa­sy-dip­lo­ma­tik gu­ra­ly­ny, at-ab­ra­ýy­ny yzy­gi­der­li we do­ly peý­da­lan­ma­ly­dy­rys. Mu­ny di­ňe Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň ho­wan­dar­ly­gyn­da aç-açan, dog­ru­çyl gat­na­şyk­lar­da ama­la aşy­ryp bo­lar. Şeý­le gat­na­şyk­la­ry ga­zan­ma­gyň ýö­ne­keý bol­ma­jak­dy­gy äş­gär­dir. Şeý­le-de bol­sa, ol ze­rur­dyr di­ýip, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz aýt­dy.
Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, Türk­me­nis­ta­nyň bir­nä­çe baş­lan­gyç­la­ry be­ýan edil­di. Hu­su­san-da, dün­ýä ösü­şi­niň mö­hüm ýag­daý­la­ry­ny hem-de me­ýil­le­ri­ni ha­sa­ba al­mak bi­len, Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň Ter­tip­na­ma­sy­nyň ka­da­la­ry we hal­ka­ra hu­ku­gyň umu­my yk­rar edi­len düz­gün­le­ri esa­syn­da Äh­lu­mu­my howp­suz­lyk stra­te­gi­ýa­sy­ny iş­läp taý­ýar­la­mak müm­kin­çi­li­gi­ni ara alyp mas­la­hat­laş­ma­ga baş­la­mak tek­lip edil­di. Bi­ziň pi­ki­ri­miz­çe, şeý­le stra­te­gi­ýa ada­ty tö­wek­gel­çi­lik­ler bi­len bi­le­lik­de, soň­ky dö­wür­de ýü­ze çy­kan tö­wek­gel­çi­lik­le­riň hem bar­dy­gy­ny be­ýan et­me­li­dir. Şeý­le hem biz stra­te­gi­ýa BMG-niň işi­niň bir­nä­çe ugur­la­ry­ny, hu­su­san-da, gap­ma-gar­şy­lyk­la­ryň öňü­ni al­ma­gyň, ola­ry ýok et­me­giň gu­ra­ly hök­mün­de öňü­ni alyş dip­lo­ma­ti­ýa­sy­ny; je­del­le­ri we da­wa­la­ry pa­ra­hat­çy­lyk­ly, sy­ýa­sy-dip­lo­ma­tik taý­dan düz­gün­leş­dir­mek üçin bi­ta­rap­ly­gyň müm­kin­çi­lik­le­ri­ni peý­da­lan­ma­gy; BMG-niň Baş As­samb­le­ýa­sy­nyň 2021-nji ýy­ly «Hal­ka­ra pa­ra­hat­çy­lyk we yna­nyş­mak ýy­ly» hem-de 2023-nji ýy­ly «Pa­ra­hat­çy­ly­gyň ke­pi­li hök­mün­de dia­lo­gyň hal­ka­ra ýy­ly» di­ýip yg­lan et­mek ha­kyn­da Ka­rar­na­ma­la­ry esa­syn­da yna­nyş­mak dia­lo­gy­nyň me­de­ni­ýe­ti­ni gi­riz­me­gi ze­rur ha­sap ed­ýä­ris. Wagt hä­zir­ki pur­sat­da bu Ka­rar­na­ma­la­ryň ze­rur­dy­gy­ny tas­syk­la­dy di­ýip, döw­let Baş­tu­ta­ny­myz nyg­ta­dy.
Äh­lu­mu­my we hem­me­ta­rap­la­ýyn howp­suz­ly­gy ga­zan­mak mak­sa­dy bi­len, Türk­me­nis­tan BMG-niň işi­ne se­bit me­se­le­si be­ýan edi­len ga­ra­ýyş­la­ry or­naş­dyr­ma­gyň ze­rur­dy­gyn­dan ugur al­ýar. Şeý­le çe­me­leş­me bi­le­lik­dä­ki işe ge­rek bo­lan ta­kyk­ly­gy gi­riz­mek, onuň we­zi­pe­si­ni hem-de ne­ti­je­li­li­gi­ni ýo­kar­lan­dyr­mak üçin ze­rur di­ýip ha­sap­la­ýa­rys. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz «Mer­ke­zi Azi­ýa — BMG» ug­ry bo­ýun­ça inkl­ýu­ziw, do­ly gör­nüş­li we ul­gam­la­ýyn dia­lo­gy ýo­la goý­ma­gyň wag­ty­nyň ge­len­di­gi­ne ynam bil­di­rip, Türk­me­nis­ta­nyň oňa gi­riş­mä­ge hyz­mat­daş­la­ry hor­mat bi­len ça­gyr­ýan­dy­gy­ny nyg­ta­dy.
Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, BMG-niň ho­wan­dar­ly­gyn­da Mer­ke­zi Azi­ýa­da we onuň bi­len ýa­na­şyk zo­lak­lar­da Howp­suz­lyk bo­ýun­ça mas­la­ha­ty dö­ret­mek ba­ra­da­ky baş­lan­gyç be­ýan edil­di. Mas­la­ha­tyň mak­sa­dy Mer­ke­zi Azi­ýa ýurt­la­ry­ny we dün­ýä bi­le­le­şi­gi­ni, hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ry, ma­li­ýe we yk­dy­sa­dy ins­ti­tut­la­ry ýa­kyn­laş­dyr­ma­ga, bu se­bi­ti dur­nuk­ly, gap­ma-gar­şy­lyk­syz ös­dür­me­gi üp­jün et­mek işin­de ola­ryň ta­gal­la­la­ry­ny ut­gaş­dyr­ma­ga gö­nük­di­ri­len çe­me­leş­me­le­ri we çöz­güt­le­ri iş­läp taý­ýar­la­mak­dan yba­rat­dyr. Şu­nuň bi­len bir­lik­de, ýur­du­my­zyň bi­rin­ji mas­la­ha­ty 2024-nji ýyl­da Aş­ga­bat­da ge­çir­mä­ge taý­ýar­dy­gy be­ýan edil­di.
Türk­me­nis­tan BMG-niň gel­jek ýyl­lar üçin işi­niň esa­sy ugur­la­ry­nyň ara­syn­da ho­wa we eko­lo­gi­ýa me­se­le­le­ri­ni çöz­me­gi mö­hüm ha­sap­la­ýar. Şo­la­ryň ha­ta­ryn­da me­tan bo­ýun­ça äh­lu­mu­my borç­na­ma­lar bi­len bag­ly me­se­le­le­ri aý­ra­tyn bel­le­ýä­ris di­ýip, döw­let Baş­tu­ta­ny­myz sö­zü­ni do­wam et­di. Bel­le­ni­li­şi ýa­ly, bi­ziň ýur­du­my­zyň ho­wa bo­ýun­ça Pa­riž Yla­la­şy­gy­na go­şul­ma­gy bi­len, 2017-nji ýyl­da bir­nä­çe de­giş­li mil­li mak­sat­na­ma­lar ka­bul edil­di. Me­ta­nyň ho­wa ýaý­ra­ma­gy­nyň ýa­ra­maz ne­ti­je­le­ri­ni azalt­mak we ýok et­mek mak­sa­dy bi­len, umu­my­döw­let çä­re­le­ri ile­ri tu­tu­lyp ama­la aşy­ryl­ýar. Gür­rüň, il­kin­ji no­bat­da, eko­lo­gik taý­dan aras­sa, se­riş­de tyg­şyt­laý­jy hä­zir­ki za­man teh­no­lo­gi­ýa­la­ry, aý­ra­tyn-da, ener­ge­ti­ka, se­na­gat we ulag pu­dak­la­ryn­da or­naş­dyr­ma­ga tap­gyr­la­ýyn geç­mek hem-de peý­da­lan­mak ha­kyn­da bar­ýar.
Şol bir wagt­da, biz dün­ýä bi­le­le­şi­gi­niň Äh­lu­mu­my me­tan borç­na­ma­sy­ny ama­la aşyr­mak bo­ýun­ça ta­gal­la­la­ry­ny gol­da­ýa­rys di­ýip, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow nyg­ta­dy. Şun­da türk­men ta­ra­py­nyň bu iş­de BMG-niň ýö­ri­te­leş­di­ri­len dü­züm­le­ri, ag­za ýurt­lar, beý­le­ki gy­zyk­lan­ýan hyz­mat­daş­lar ta­ra­pyn­dan anyk koo­pe­ra­si­ýa we sal­gy­ly ýar­da­ma bil bag­la­ýan­dy­gy bel­le­nil­di. Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, ýa­ňy-ýa­kyn­da ýur­du­myz­da Türk­me­nis­ta­nyň Äh­lu­mu­my me­tan borç­na­ma­sy­na go­şul­ma­gy ba­ra­da­ky me­se­lä­ni öw­ren­mä­ge gö­nük­di­ri­len hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy­ny ös­dür­mek ba­bat­da­ky “Ýol kar­ta­sy” tas­syk­la­nyl­dy. Bu res­mi­na­ma ýa­kyn wagt­da gu­ra­ma­nyň Sek­re­ta­ria­ty­na ibe­ri­ler.
Umu­man, BMG-de Mer­ke­zi Azi­ýa­da­ky eko­lo­gik me­se­le­le­re has düýp­li we tä­sir­li üns ber­mek üçin wagt ýet­di di­ýip ha­sap­la­ýa­ryn. Bu me­se­le­le­re se­re­di­len­de, bel­li bir he­re­ket­siz­li­gi ýe­ňip geç­me­li we örän uly gi­ňiş­lik­le­ri eýe­le­ýän, öz­bo­luş­ly te­bi­gy se­riş­de­le­ri hem-de bio­lo­gik köp­dür­lü­li­gi bo­lan, şol bir wagt­da düýp­li eko­lo­gik tö­wek­gel­çi­lik­le­riň zo­la­gyn­da ýer­leş­ýän 80 mil­lio­na go­laý ilat­ly se­bit ba­bat­da BMG-niň mak­sat­ly eko­lo­gik stra­te­gi­ýa­sy­ny taý­ýar­la­mak bo­ýun­ça bel­li bir sal­gy­ly we anyk çä­re­le­re baş­la­ma­ly di­ýip pi­kir ed­ýä­rin di­ýip, döw­let Baş­tu­ta­ny­myz aýt­dy.
Mer­ke­zi Azi­ýa­nyň eko­lo­gik me­se­le­le­ri­ne stra­te­gik çe­me­leş­me ka­bul edi­len­de, Türk­me­nis­tan mö­hüm ädim hök­mün­de ýö­ri­te­leş­di­ri­len dü­zü­mi — Mer­ke­zi Azi­ýa­da ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi bi­len bag­ly teh­no­lo­gi­ýa­lar bo­ýun­ça se­bit mer­ke­zi­ni dö­ret­mek ba­ra­da­ky tek­lip bi­len çy­kyş ed­ýär. Bu mer­kez ho­wa me­se­le­si bo­ýun­ça anyk we ul­gam­la­ýyn iş­le­ri alyp ba­rar. Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, mer­ke­ziň iş­le­me­gi üçin Türk­me­nis­ta­nyň paý­tag­ty Aş­ga­bat­da gu­ra­ma­çy­lyk we teh­ni­ki şert­le­ri dö­ret­mä­ge ýur­du­my­zyň taý­ýar­dy­gy be­ýan edil­di.
Mer­ke­zi Azi­ýa Ha­zar deň­zi­ne gal­taş­ýan se­bit­dir. Öz­bo­luş­ly te­bi­gy top­lum bo­lan bu deň­ziň Ýer to­ga­la­gy­nyň eko­lo­gi­ýa­sy ba­bat­da nä­hi­li äh­mi­ýe­ti­niň bar­dy­gy hem­me­le­re mä­lim­dir di­ýip, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow sö­zü­ni do­wam et­di. Ke­nar­ýa­ka ýurt­lar ta­ra­pyn­dan köp­ýyl­lyk tu­tan­ýer­li­lik we hor­mat goý­mak ar­ka­ly al­nyp bar­lan hyz­mat­daş­ly­gyň ne­ti­je­sin­de, Ha­zar sy­ýa­sa­ty­nyň umu­my esa­sy düz­gün­le­ri iş­le­nip taý­ýar­lan­dy. Şol san­da esa­sy res­mi­na­ma — Ha­zar deň­zi­niň hu­kuk ýag­da­ýy ha­kyn­da Kon­wen­si­ýa ka­bul edil­di. Türk­me­nis­tan­da ge­çen ýy­lyň tom­sun­da ge­çi­ri­len al­tyn­jy Ha­zar sam­mi­ti­ne äh­li gat­na­şy­jy­la­ryň eko­lo­gik me­se­le bo­ýun­ça ys­ny­şyk­ly hyz­mat­daş­lyk et­mä­ge taý­ýar­dy­gy tas­syk­la­nyl­dy. Bu bol­sa ke­nar­ýa­ka döw­let­le­riň BMG bi­len giň­den we ul­gam­la­ýyn hyz­mat­daş­lyk et­mä­ge baş­la­ma­gy üçin go­wy müm­kin­çi­lik aç­ýar di­ýip ha­sap ed­ýä­rin di­ýip, döw­let Baş­tu­ta­ny­myz bel­le­di.
Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, «Ha­zar eko­lo­gik baş­lan­gy­jy­ny» dö­ret­mek ba­ra­da tek­lip gi­ri­zil­di. Ol Ha­zar deň­zi­niň gur­şa­wy­ny we bio­lo­gik se­riş­de­le­ri­ni go­rap sak­la­mak, eme­le ge­len eko­lo­gik me­se­le­le­ri çöz­mek bi­len bag­ly we­zi­pe­le­riň giň top­lu­my bo­ýun­ça jik­me-jik we ýo­ka­ry de­re­je­de hyz­mat­daş­lyk et­mek üçin hal­ka­ra plat­for­ma bol­ma­ga ni­ýet­le­nen­dir. Biz bu baş­lan­gyç Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy, onuň agent­lik­le­ri, eda­ra­la­ry we ins­ti­tut­la­ry bi­len ys­ny­şyk­ly hyz­mat­daş­lyk­da ama­la aşy­ryl­ma­ly­dyr di­ýip ha­sap ed­ýä­ris di­ýip, döw­let Baş­tu­ta­ny­myz aýt­dy.
BMG-niň jo­gap­kär­çi­lik­li ag­za döw­le­ti hök­mün­de Türk­me­nis­tan ile­ri tut­ýan ugur­la­ry­ny bel­läp, öz çe­me­leş­me­le­ri­ni we he­re­ket­le­ri­ni anyk be­ýan ed­ýär hem-de dur­mu­şa ge­çir­ýär. Bu ugur­lar bo­ýun­ça ýur­du­my­zyň go­şan­dy ne­ti­je­li bo­lar we umu­my­dün­ýä mak­sat­la­ry­nyň bäh­bi­di­ne hyz­mat eder, ola­ryň çalt ga­za­nyl­ma­gy­na ýar­dam be­rer.
Ile­ri tu­tul­ýan şol me­se­le­le­riň ara­syn­da ulag ba­bat­da Dur­nuk­ly ösüş mak­sat­la­ry­ny ama­la aşyr­ma­gy aý­ra­tyn bel­le­ýä­ris.
Mä­lim bol­şy ýa­ly, Türk­me­nis­tan şu mö­hüm ugur bo­ýun­ça dia­log üçin ne­ti­je­li hal­ka­ra plat­for­ma­ny dö­ret­me­giň ba­şy­ny baş­laý­jy bol­dy. Aş­ga­bat­da 2016-njy ýyl­da üs­tün­lik­li ge­çi­ri­len dur­nuk­ly ulag bo­ýun­ça BMG-niň bi­rin­ji äh­lu­mu­my mas­la­ha­ty­ny, şeý­le hem ge­çen ýy­lyň tom­sun­da BMG bi­len hyz­mat­daş­lyk­da Türk­me­nis­tan­da gu­ra­lan deň­ze çy­kal­ga­sy bol­ma­dyk ös­ýän ýurt­la­ryň ulag mi­nistr­le­ri­niň du­şu­şy­gy­ny ýat­lap ge­çe­liň di­ýip, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow sö­zü­ni do­wam et­di.
Biz Türk­me­nis­ta­nyň mak­sa­da gö­nük­di­ri­len işi­niň ne­ti­je­sin­de, di­ňe soň­ky ýyl­lar­da ulag ba­bat­da öňe sü­ren baş­lan­gyç­la­ry­myz bo­ýun­ça Baş As­samb­le­ýa­nyň al­ty Ka­rar­na­ma­ny ka­bul eden­di­gi­ne buý­san­ýa­rys di­ýip, döw­let Baş­tu­ta­ny­myz nyg­ta­dy. Şo­la­ryň soň­ku­la­ry­nyň ha­ta­ryn­da şu ýy­lyň maý aýyn­da ka­bul edi­len «Bü­tin­dün­ýä dur­nuk­ly ulag gü­ni» at­ly Ka­rar­na­ma­ny gör­kez­mek bo­lar di­ýip, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow sö­zü­ni do­wam et­di we bu res­mi­na­ma­ny bi­ra­gyz­dan gol­dan­dyk­la­ry üçin äh­li ag­za döw­let­le­re min­net­dar­lyk bil­dir­di. Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, şol Ka­rar­na­ma­nyň düz­gün­le­ri­ne esas­la­nyp, Türk­me­nis­tan bu mej­li­si­niň çäk­le­rin­de «Bü­tin­dün­ýä dur­nuk­ly ulag gü­ni» my­na­sy­bet­li ýo­ka­ry de­re­je­li mas­la­ha­ty ça­gyr­ma­gy tek­lip ed­ýär. BMG-niň de­giş­li dü­züm­le­ri­niň bu çä­rä­ni Nýu-Ýork­da gu­ra­mak­da ýar­dam ber­jek­di­gi­ne umyt ed­ýä­ris di­ýip, döw­let Baş­tu­ta­ny­myz aýt­dy.
Azyk me­se­le­si­ni çöz­mek­de BMG-ä do­ly ýar­dam ber­mek Türk­me­nis­ta­nyň Dur­nuk­ly ösüş mak­sat­la­ry­ny dur­mu­şa ge­çir­mek bo­ýun­ça işi­niň örän mö­hüm ug­ru­dyr. СOVID-19 pan­de­mi­ýa­sy beý­le­ki amat­syz şert­ler bi­len bir ha­tar­da, hut azyk me­se­le­si­niň çö­zül­me­dik me­se­le­di­gi­ni, ila­ty do­ly ba­ha­ly iý­mit al­ma­ýan döw­let­le­riň gow­şak­ly­gy­ny ýü­ze çy­kar­dy. Şo­ňa gö­rä-de, döw­let­le­riň we se­bit­le­riň azyk se­riş­de­le­ri­ne el­ýe­ter­li bol­ma­gy bi­len bag­ly me­se­le­le­re se­re­di­len­de, ag­zy­bir­lik, tu­tan­ýer­li­lik, aý­gyt­ly­lyk ze­rur­dyr. Is­len­dik ada­myň aý­ryl­maz hu­ku­gy, oza­ly bi­len, ça­ga­la­ryň sag­dyn we ka­da­ly ösü­şi­niň esa­sy şer­ti hök­mün­de do­ly ba­ha­ly iý­mi­te ke­pil­len­dir­me­ler mö­hüm­dir di­ýip, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow bel­le­di.
Bu iş­de sy­ýa­sat, ideo­lo­gi­ýa we ýag­daý bi­len bag­ly päs­gel­çi­lik­le­ri ýe­ňip geç­ýän aý­gyt­ly çöz­güt­ler, tä­ze çe­me­leş­me­ler ze­rur­dyr. Şun­dan ugur alyp, Türk­me­nis­tan Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň ho­wan­dar­ly­gyn­da, Bü­tin­dün­ýä azyk mak­sat­na­ma­sy, Bü­tin­dün­ýä Sag­ly­gy Go­ra­ýyş Gu­ra­ma­sy, BMG-niň Ça­ga­lar gaz­na­sy bi­len hyz­mat­daş­lyk­da azyk howp­suz­ly­gy bo­ýun­ça uly hal­ka­ra fo­ru­my ça­gyr­mak baş­lan­gy­jy bi­len çy­kyş ed­ýär di­ýip, döw­let Baş­tu­ta­ny­myz nyg­ta­dy we bu çä­rä­ni yla­la­şy­lan möh­let­ler­de türk­men paý­tag­tyn­da ge­çir­mek üçin şert­le­ri dö­ret­mä­ge taý­ýar­dy­gy­ny tas­syk­la­dy.
Gel­jek ýyl Türk­me­nis­tan­da we onuň çäk­le­rin­den da­şar­da, şol san­da Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­syn­da türk­men hal­ky­nyň gör­nük­li og­ly, akyl­dar şa­hyr, fi­lo­sof Mag­tym­gu­ly Py­ra­gy­nyň dog­lan gü­nü­niň 300 ýyl­ly­gy giň­den bel­le­ni­ler. Äh­li me­de­ni­ýet­li adam­zat di­ňe bir dün­ýä ede­bi­ýa­ty­na däl-de, eý­sem, tu­tuş Gün­do­ga­ryň, bü­tin dün­ýä­niň me­de­ni ösü­şi­ne örän uly go­şant go­şan be­ýik yn­san­per­wer şa­hy­ry ýat­la­ýar we oňa hor­mat goý­ýar. Men öz çy­ky­şy­my Mag­tym­gu­ly­nyň «Adam­zat» at­ly goş­gu­sy­nyň şu söz­le­ri bi­len ta­mam­la­mak is­le­ýä­rin. Bu goş­gu­da şa­hyr dö­wür­deş­le­ri­ne we gel­jek ne­sil­le­re örän tä­sir­li şeý­le se­tir­ler bi­len ýüz­len­ýär di­ýip, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow aýt­dy.
Ýat­sa-tur­sa hy­ýa­lyn­dan çy­kar­maz,
Kaý­sy işe ma­ýyl bol­sa adam­zat.
Çy­ky­şy­nyň ahy­ryn­da döw­let Baş­tu­ta­ny­myz: “Goý, dö­re­di­ji­lik­li oý-pi­kir­le­re, pa­ra­hat­çy­lyk, ada­lat­ly­lyk, ösüş ideal­la­ry­na we­pa­ly­lyk bi­ziň bi­le­lik­dä­ki işi­miz­de esa­sy we aý­dyň ýö­rel­ge bo­lup hyz­mat et­sin!” di­ýip ar­zuw et­di.
Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedowyň çy­ky­şy uly üns we gy­zyk­lan­ma bil­di­ri­lip diň­le­nil­di hem-de el çar­pyş­ma­lar bi­len gar­şy­la­nyl­dy.
Döw­let Baş­tu­ta­ny­my­zyň Ame­ri­ka­nyň Bir­le­şen Ştat­la­ry­na iş sa­pa­ry do­wam ed­ýär.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА