Türk­me­nis­tan bi­len Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň Bi­lim, ylym we me­de­ni­ýet me­se­le­le­ri bo­ýun­ça gu­ra­ma­sy­nyň ara­syn­da ýo­la goý­lan hyz­mat­daş­ly­gyň 30 ýyl­ly­gy­ da­ba­ra­ly bel­le­nip ge­çil­di. Ge­çen dö­wür­de ýur­du­myz ÝU­NES­KO we onuň de­giş­li ko­mi­tet­le­ri, yl­my-bar­lag ins­ti­tut­la­ry bi­len hyz­mat­daş­lyk edip, me­de­ni-yn­san­per­wer, ylym-bi­lim, sport, ara­gat­na­şyk we mag­lu­mat ugur­la­ry bo­ýun­ça baý tej­ri­be top­la­dy. Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­syn­dan şu baý­ram­çy­lyk gün­le­rin­de şat­lyk­ly ha­bar ge­lip go­wuş­dy.
Şu ýy­lyň 10–25-nji sent­ýab­ry ara­ly­gyn­da Sa­ud Ara­bys­ta­ny Pa­ty­şa­ly­gy­nyň Er-Ri­ýad şä­he­rin­de ÝU­NES­KO-nyň Bü­tin­dün­ýä mi­ra­sy ko­mi­te­ti­niň 45-nji gi­ňiş­le­ýin mej­li­si­ ge­çi­ril­di. Onuň bar­şyn­da Türk­me­nis­ta­nyň Öz­be­gis­tan we Tä­ji­gis­tan Res­pub­li­ka­la­ry bi­len bi­le­lik­de hö­dür­län «Be­ýik Ýü­pek ýo­ly: Za­raw­şan – Ga­ra­gum ge­çel­ge­si» hem-de Türk­me­nis­ta­nyň Öz­be­gis­tan we Ga­za­gys­tan Res­pub­li­ka­la­ry­nyň bi­le­lik­de hö­dür­län «Aram gu­şak­lyk­da­ky Tu­ran çöl­le­ri» at­ly köp­ta­rap­la­ýyn hö­dür­na­ma­la­ry ÝU­NES­KO-nyň Bü­tin­dün­ýä mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­na gi­riz­mek ba­ra­da­ky çöz­güt­ler bi­ra­gyz­dan ka­bul edil­di.
Şu­nuň bi­len bir­lik­de, «Aram gu­şak­lyk­da­ky Tu­ran çöl­le­ri» at­ly köp­ta­rap­la­ýyn hö­dür­na­ma­nyň çäk­le­rin­de ýur­du­my­zyň «Be­re­ket­li Ga­ra­gum», «Gap­laň­gyr» döw­let te­bi­gy go­rag­ha­na­la­ry­nyň, «Re­pe­tek» döw­let bi­os­fe­ra go­rag­ha­na­sy­nyň we onuň «Ýe­ra­jy» çäk­li go­rag­ha­na­sy­nyň çöl ekoul­ga­my­nyň ÝU­NES­KO-nyň Bü­tin­dün­ýä mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­na gi­ri­zi­len­di­gi aý­dyl­dy. Mu­nuň özi ýur­du­my­zyň te­bi­gy baý­lyk­la­ry we tä­sin ekoul­ga­my­ny aýaw­ly sak­la­mak­da ama­la aşyr­ýan iş­le­ri­niň hal­ka­ra bi­le­le­şik ta­ra­pyn­dan yk­rar edil­me­gi­niň no­bat­da­ky aý­dyň be­ýa­ny­dyr.
«Aram gu­şak­lyk­da­ky Tu­ran çöl­le­ri» at­ly köp­ta­rap­la­ýyn hö­dür­na­ma eko­lo­gik we bio­lo­gik pro­ses­le­riň yzy­gi­der­li nus­ga­sy bol­mak bi­len, daş­ky gur­şa­wyň şert­le­ri­niň üýt­ge­me­gin­de dür­li ösüm­lik we haý­wa­nat dün­ýä­si­niň uý­gun­laş­ma­gy­ny we ýa­şa­ma­gy­ny kes­git­le­ýän­di­gi bel­len­di. Bu ýer­le­riň Bü­tin­dün­ýä mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­na gi­ri­zil­me­gi glo­bal de­re­je­de ýi­tip git­mek how­py aban­ýan haý­wan­la­ryň we ösüm­lik­le­riň äh­li gör­nüş­le­ri­ni has go­wy go­rap sak­la­mak üçin ýurt­la­ryň hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy­ny güýç­len­dir­mä­ge müm­kin­çi­lik be­rer.
«Be­ýik Ýü­pek ýo­ly: Za­raw­şan – Ga­ra­gum ge­çel­ge­si» at­ly hö­dür­na­ma bol­sa, Tä­ji­gis­tan­da, Türk­me­nis­tan­da we Öz­be­gis­tan­da ýer­leş­ýän 31 sa­ny ýa­dy­gär­li­gi özün­de jem­le­ýän trans­mil­li hö­dür­na­ma bi­ziň era­myz­dan öň II asyr­dan bi­ziň era­my­zyň XVI asy­ry­na çen­li ýü­pek ýo­lu­nyň bu bö­le­gin­de bi­na­gär­lik we teh­no­lo­gi­ýa, mo­nu­men­tal sun­gat we şä­her gur­lu­şy­gy bo­ýun­ça aja­ýyp üs­tün­lik­le­ri gör­kez­ýär. Bu çäk­de or­ta asyr şä­her­le­ri we Sog­di­an sun­gat eser­le­ri, zo­roast­riz­miň, hris­ti­an­çy­ly­gyň we ys­la­myň Mer­ke­zi Azi­ýa tä­si­ri­ni gör­kez­ýän bi­na­gär­lik ýa­dy­gär­lik­le­ri şe­kil­len­di­ril­ýär.
Hal­ka­ra bi­lim gi­ňiş­li­gin­de Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy hem-de bu gu­ra­ma­nyň iri dü­züm­le­ri bo­lan Ça­ga­lar gaz­na­sy, Ilat gaz­na­sy, Ösüş Mak­sat­na­ma­sy, ÝU­NES­KO bi­len al­nyp ba­ryl­ýan hyz­mat­daş­ly­gyň ýaý­ra­wy­nyň we ugur­la­ry­nyň gi­ňel­dil­me­gi­ne hem mö­hüm orun be­ril­ýär. Türk­me­nis­tan ça­ga­la­ryň ýa­şaý­şy­ny, go­rag­ly­ly­gy­ny we ösü­şi­ni üp­jün et­mek bo­ýun­ça Bü­tin­dün­ýä Jar­na­ma­sy­na, Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň Ça­ga­nyň hu­kuk­la­ry ha­kyn­da­ky Kon­wen­si­ýa­sy­na, Ça­ga­la­ryň hal­ka­ra de­re­je­de ogur­lan­ma­gy­nyň ra­ýat-hu­kuk jä­het­le­ri bo­ýun­ça Gaa­ga Kon­wen­si­ýa­sy­na go­şul­dy.
2023-nji ýyl­da ÝU­NES­KO-nyň UNIT­WIN hal­ka­ra mak­sat­na­ma­sy­ny dur­mu­şa ge­çir­me­giň çäk­le­rin­de Mag­tym­gu­ly adyn­da­ky Türk­men döw­let uni­wer­si­te­tin­de «Me­de­ni mi­ras: geç­miş­den gel­je­ge» hem-de Se­ýit­na­zar Seý­di adyn­da­ky Türk­men döw­let mu­gal­lym­çy­lyk ins­ti­tu­tyn­da «Dur­nuk­ly ösüş üçin eko­lo­gi­ýa bi­li­mi» at­ly ÝU­NES­KO ka­fed­ra­la­ry­nyň açyl­ma­gy, 6 sa­ny or­ta mek­de­biň bu gu­ra­ma­nyň mek­dep­ler as­so­sia­si­ýa­sy­nyň to­ru­na gi­ri­zil­me­gi bu ugur­da al­nyp ba­ryl­ýan iş­le­riň ýaý­ra­wy­nyň yzy­gi­der­li gi­ňel­ýän­di­gi­niň hem-de mil­li mi­ra­sy­my­zyň hal­ka­ra de­re­je­sin­de da­ba­ra­lan­dy­ryl­ýan­dy­gy­nyň aý­dyň su­but­na­ma­sy­dyr.

Gü­löw­ser AN­NA­ÝE­WA,
Hal­ka­ra yn­san­per­wer ylym­la­ry we ösüş uni­wer­si­te­ti­niň ta­ly­by.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА