Sazyň durmuşymyzdaky ähmiýeti

Saz bir ýa-da bir­nä­çe ses­le­riň äheň­le­ri­niň saz­la­şyk­ly ut­gaş­dy­ryl­ma­gy bi­len iç­ki duý­gu­lar­dyr ide­ýa­la­ry be­ýan ed­ýän sun­ga­tyň bir gör­nü­şi­dir. Her bir sun­ga­tyň öz di­li bol­ýar: su­rat­keş­lik reňk­le­riň kö­me­gi bi­len, ede­bi­ýat sö­züň üs­ti bi­len, saz bol­sa, owaz­lar ar­ka­ly adam­lar bi­len söz­leş­ýär. Ça­ga­lyk­dan saz­lar bi­len ula­lan ada­myň ru­hy dün­ýä­si­ne saz­lar çyn­la­kaý tä­sir ed­ýär. Hat­da he­niz ki­çi­jik ça­ga, şa­dy­ýan saz­la­ryň tä­si­ri bi­len şat­la­nyp ug­ra­ýar. Sa­zyň as­tyn­da ada­myň äh­li duý­gu­la­ry ýü­ze çyk­ýar.
Saz, ede­bi­ýat, şe­kil­len­di­riş sun­ga­ty ýa­ly, sun­ga­tyň dür­li gör­nüş­le­ri bi­len berk bag­la­ny­şyk­ly­dyr. My­sal üçin su­rat­keş­li­gi alyp gö­re­liň. Dür­li-dür­li sun­gat eser­le­ri­ni si­ňe syn­la­ny­myz­da, biz öz iç­ki dün­ýä­miz­de, hy­ýa­ly­myz­da haý­sy-da bol­sa bir saz ese­ri­ni eşid­ýän ýa­ly duý­gy­la­ry baş­dan ge­çir­ýä­ris. Bu ýer­de bi­ziň gö­rüş uky­by­myz sa­za öw­rül­ýär. Ede­bi­ýat­da hem şu­nuň ýa­ly ýag­daý ýo­lup, köp san­ly goş­gu­la­ra soň­ra saz ýa­zyl­ýar. Şa­hyr­lar we ýa­zy­jy­lar saz ha­kyn­da­ky köp san­ly ede­bi eser­le­ri dö­re­dip­dir­ler. Bu ýer­de biz sa­zyň sun­ga­tyň beý­le­ki gör­nüş­le­ri­ne hem öz tä­si­ri­ni ýe­tir­ýän­di­gi­ni aý­dyň göz ýe­tir­ýä­ris.
Saz dur­mu­şy­my­zyň bir par­ça­sy bo­lup, ol yn­sa­nyň duý­gy­dyr, oý-pi­kir­le­ri­ni aý­dyň ýü­ze çy­kar­ma­ga iter­gi ber­ýär. Saz ada­myň iç­ki dün­ýä­si­ne ara­laş­ýar, kal­byň iň bir in­çe syr­la­ry­ny bü­tin aý­dyň­ly­gy ýü­ze çy­kar­ýar-da, onuň pi­kir­dir duý­gy öwüş­gin­le­ri­ni aýan ed­ýär. Dur­muş saz dö­red­ýär, saz hem öz no­ba­tyn­da dur­mu­şa tä­sir ed­ýär. Saz ada­myň dur­mu­şa bo­lan ga­raý­şy­ny öz­gerd­ýär, onuň erk-is­le­gi­ni art­dyr­ýar, on­da pä­him­li­li­gi, asyl­ly­ly­gy, adam­kär­çi­li­gi, päk­li­gi, ýag­şy­ly­gy we mäh­ri­ban­ly­gy ter­bi­ýe­läp, onuň iş­jeň­li­gi­ni we gu­jur-gaý­ra­ty­ny has-da art­dyr­ýar. Aja­ýyp saz dur­mu­şy be­ze­ýär, şat­ly­gy we ala­da­la­ry des-deň paý­la­şyp, ada­my has go­wy, mä­hir­li we açyk­gö­wün­li bol­ma­ga ça­gyr­ýar.
Saz asyr­la­ryň paý­ha­sy­ny we syr­la­ry­ny özün­de sak­la­ýar. Gy­zyk­ly ýe­ri, şol bir saz ese­ri­ni her kim özü­çe ka­bul ed­ýär. Biz köp­lenç özü­miz üçin düş­nük­li we ru­hu­my­za ýa­kyn bo­lan saz ese­ri­ni saý­la­ýa­rys. Şeý­le hem, kä­bir saz­lar özü­ne öz­bo­luş­ly dü­şün­me­gi ta­lap ed­ýär. Mu­ňa Bet­ho­we­niň sim­fo­ni­ýa­sy ýa-da Mo­sar­tyň rek­wi­ýem­le­ri my­sal bo­lup bi­ler.
Saz bi­ziň dur­mu­şy­my­zyň dür­li gur­şaw­la­ryn­da hä­li-şin­di ýaň­lan­ýar. Şon­suz te­le­wi­de­ni­ýa, ra­dio, ki­no, kon­sert zal­la­ry we beý­le­ki­le­ri göz öňü­ne ge­ti­rip hem bil­me­ris. Biz ony äh­li ýer­de, şol san­da ça­ga­lar bag­la­ryn­da, mek­dep­ler­de, sport ýa­ryş­la­ryn­da, sirk­de, dynç alyn­ýan ýer­ler­de, se­ýil­gäh­ler­de, öý­de, aw­to­bus­da, ot­lu­da we uçar­da diň­le­ýä­ris. Sa­zy he­mi­şe sö­ýüp­dir­ler, söý­ýär­ler we bu mun­dan beý­läk hem şeý­le bo­lar.
Eý­sem, sa­zyň dur­mu­şy­myz­da nä­me äh­mi­ýe­ti bar? Biz dür­li-dür­li saz­la­ry diň­läp, nä­me­le­ri duý­ýa­rys. Me­niň pi­ki­rim­çe saz dür­li owaz­la­ryň gi­den bir top­lu­my­dyr. Ol ha­ky­kat­dan hem, gö­zel­li­giň, hy­ýal­la­ryň we çuň­ňur duý­gu­la­ryň dün­ýä­si­dir. Ýö­ne şol dün­ýä ara­laş­mak her ki­me be­ril­män­dir. Di­ňe duý­gur­lyk, açyk­gö­wün­li­lik we mäh­ri­ban­lyk ýa­ly hä­si­ýet­le­ri özün­de jem­le­ýän adam­lar saz­lar dün­ýä­si­ne ara­la­şyp, oňa dog­ry-dürs ba­ha be­rip, dü­şü­nip bil­ýär­ler. Saz­lar dün­ýä­si­ne ara­laş­mak – bu özüň üçin aja­ýyp bir dün­ýä­ni aç­mak­dyr.
Her bir ada­myň ýa­şa­ýyş üçin äh­li zat­la­ra ze­rur­ly­gy­nyň bol­şy ýa­ly sa­za hem ze­rur­ly­gy bar­dyr. El­bet­de, sa­za dü­şün­mek üçin oza­ly bi­len ada­ma duý­gy be­ril­me­li. Ha­ky­ky saz dö­re­di­len­de ýü­rek­den çy­kyp, ol duý­gu­lar­dan we ru­hy joş­gun­lar­dan yba­rat­dyr. Sa­zyň öwüş­gin­le­ri­ni duý­man, onuň tä­sin dün­ýä­si­ne akyl ýe­tir­mek müm­kin däl. Şo­nuň üçin, saz bi­len hem­ra bol­mak is­le­ýän adam, onuň aja­ýyp öwüş­gin­le­rin­den so­wa geç­mez ýa­ly, özü­niň iç­ki dün­ýä­sin­de dö­re­ýän duý­gur­ly­gy­ny ös­dür­me­li­dir.
Mo­sar­tyň, Bet­ho­we­niň, Çaý­kows­ki­niň we baş­ga-da bir­nä­çe kom­po­zi­tor­la­ryň eser­le­ri ha­ky­ky sa­zyň nus­ga­la­ry­dyr.
Saz dün­ýä­sin­de ýa­şap, onuň her bir tä­sin­li­gi­ni duý­mak lez­zet­li­dir. Sa­zyň dur­mu­şy­myz­da­ky äh­mi­ýe­ti­ne dü­şün­ýän ru­hy taý­dan ýi­ti, ze­hin­li we paý­has­ly adam ha­ky­kat­dan hem bagt­ly­dyr.

Aý­täç Me­de­do­wa, Ma­ýa Ku­ly­ýe­wa adyn­da­ky Türk­men mil­li kon­ser­wa­to­ri­ýa­sy­nyň ýa­nyn­da­ky Da­ňa­tar Öwe­zow adyn­da­ky Türk­men döw­let ýö­ri­te saz­çy­lyk mek­de­bi­niň mu­gal­ly­my, Türk­me­nis­ta­nyň ýaş­lar baý­ra­gy­nyň eýe­si.