Güýz pas­ly ýy­ly to­mus pas­lyn­dan so­wuk gyş pas­ly­na ge­çil­ýän dö­wür bo­lup, bu dö­wür­de ho­wa­nyň tem­pe­ra­tu­ra­sy üýt­ge­ýär, ýa­gyş­ly, şe­mal­ly gün­ler köp bol­ýar. Şol se­bäp­li bu dö­wür­de ada­myň im­mun ul­ga­my, ýag­ny be­de­niň ke­se­le gar­şy gö­re­şi­ji­lik uky­by pe­se­lip bil­ýär. Şo­nuň üçin her bir adam öz sag­ly­gy­na aý­ra­tyn üns ber­me­li, be­de­niň go­ra­nyş uky­by­ny ýo­kar­lan­dyr­ma­ga gö­nük­di­ri­len çä­re­le­ri ge­çir­me­li. Güýz pas­lyn­da dü­mew, so­wuk­la­ma, ýo­kanç ke­sel­ler ýa­ly ýag­daý­la­ryň öňü­ni al­mak üçin sag­dyn dur­muş ýö­rel­ge­si­ne eýer­mek mö­hüm äh­mi­ýe­te eýe­dir.
Im­mu­ni­tet be­de­niň dür­li mik­rob­la­ra, wi­rus­la­ra, so­wuk­la­ma se­bäp­li ýü­ze çyk­ýan ke­sel­le­re gar­şy dur­ma­gy­ny üp­jün ed­ýän go­rag ul­ga­my­dyr. Güýz pas­lyn­da so­wuk ho­wa, çyg­ly­lyk we ýy­ly­lyk de­re­je­si­niň üýt­ge­me­gi im­mun ul­ga­my­nyň işi­ne tä­sir ed­ýär. Şeý­le ýag­daý­da be­de­niň gar­şy­lyk kuw­wa­ty­ny sak­la­mak üçin dog­ry iý­mit­len­mek, he­re­ket­li bol­mak we be­de­niň ýy­ly­ly­gy­ny go­ra­mak ze­rur­dyr.
Be­de­ni­mi­ziň ke­se­le gar­şy uky­by­ny ýo­kar­lan­dyr­mak­da dog­ry iý­mit­len­me­giň or­ny ulu­dyr. Güýz pas­lyn­da be­de­ne ze­rur bo­lan wi­ta­min­le­riň we mi­ne­ral mad­da­la­ryň ýet­mez­çi­li­gi ýü­ze çy­kyp bil­ýär. Şo­nuň üçin iý­mi­tiň dü­zü­min­de aşak­da­ky­la­ra üns be­ril­me­li:
A, C, D we E wi­ta­min­le­ri;
de­mir, kal­siý, mag­niý ýa­ly mi­ne­ral mad­da­lar;
mi­we­ler (al­ma, nar, man­da­rin, ba­nan), gök önüm­ler (so­gan, sa­rym­sak, kä­di, burç) köp ula­nyl­ma­ly­dyr.
Bu iý­mit­ler be­de­niň ener­gi­ýa go­ru­ny art­dyr­ýar, gan aý­la­ny­şy­ny go­wu­lan­dyr­ýar we im­mun ul­ga­my­ny güýç­len­dir­ýär.
Sport we be­den­ter­bi­ýe be­de­niň ke­se­le gar­şy te­bi­gy gal­kan­la­ry­nyň bi­ri­dir. Güýz pas­lyn­da açyk ho­wa­da ge­ze­lenç et­mek, ýe­ňil tür­gen­le­şik­ler, ir­den be­de­ni gy­jyn­dyr­ýan he­re­ket­le­ri ýe­ri­ne ýe­tir­mek örän peý­da­ly­dyr. Yzy­gi­der­li be­den­ter­bi­ýe be­de­niň gan aý­la­ny­şy­ny go­wu­lan­dyr­ýar, öý­ke­niň işi­ni güýç­len­dir­ýär we be­de­niň ýy­ly­ly­gy­ny ka­da­laş­dyr­ýar. Şeý­le­lik­de, ada­myň im­mu­ni­te­ti ber­ke­ýär.
Güýz pas­lyn­da so­wuk­la­ma se­bäp­li ýü­ze çyk­ýan dü­mew we beý­le­ki ýo­kanç ke­sel­le­riň öňü­ni al­mak üçin şah­sy aras­sa­çy­lyk ka­da­la­ry­na berk eýer­me­li. Eli yzy­gi­der­li sa­byn bi­len ýuw­ma­ly, eşik­ler ho­wa şer­ti­ne gö­rä saý­lan­ma­ly.
Adam be­de­ni di­ňe fi­zi­ki taý­dan däl, eý­sem, ru­hy taý­dan hem dur­nuk­ly bo­lan­da sag­dyn ýag­daý­da bol­ýar. Güýz pas­lyn­da ýa­daw­lyk, uku­syz­lyk, stress ýag­daý­la­ry im­mun ul­ga­my­ny gow­şad­ýar. Şo­nuň üçin her gün azyn­dan 7–8 sa­gat uk­la­mak, ter­tip­li iş-dynç alyş düz­gü­ni sak­la­mak, ki­tap oka­mak, saz diň­le­mek, te­bi­gat­da ge­ze­lenç et­mek ýa­ly dynç alyş gör­nüş­le­ri peý­da­ly­dyr.
Sag­dyn dur­muş ýö­rel­ge­si di­ňe güýz­de däl, eý­sem, ýy­lyň äh­li pas­lyn­da ada­myň sag­ly­gy­ny go­ra­ma­gyň, bag­ty­ýar dur­muş­da ýa­şa­ma­gyň hem-de üs­tün­lik ga­zan­ma­gyň aça­ry­dyr.

Selbi AMANOWA,
Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet lukmançylyk uniwersitetiniň medisina ekologiýasy we gigiýena kafedrasynyň müdiri.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА