Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda jemgyýetçilik durmuşynyň ähli ugurlaryny ösdürmäge gönükdirilen maksatnamalaryň üstünlikli amala aşyrylmagyna, raýat jemgyýetini pugtalandyrmaga, syýasy, ykdysady, demokratik özgertmeleri has-da işjeňleşdirmäge uly ähmiýet berilýär. Ýurdumyz ynsanperwerlik we adalatlylyk ýörelgelerini ykrar edip, döwlet we jemgyýetçilik durmuşyny demokratiýalaşdyrmak we şahsyýetiň ähli hukuklaryny we azatlyklaryny dolulygyna goramak ýoly bilen ynamly öňe barýar.
Hormatly Prezidentimiz Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe jemgyýetimizi milli demokratik ýörelgeler esasynda ösdürmek boýunça gazanan üstünliklerimizi has-da ýaýbaňlandyrmak hem-de kämilleşdirmek maksady bilen türkmen halkynyň döwleti dolandyrmakda toplan köpasyrlyk tejribesini baýlaşdyrýar. Türkmen halkynyň döwlet gurluşy babatda taryhda toplan tejribesini hemmetaraplaýyn nazara alyp, ata-babalarymyzyň ygtyýarly jemgyýetçilik wekilleri bilen ählihalk ýygnaklaryny geçirip, iň wajyp syýasy, ykdysady, durmuş meselelerini çözmek baradaky asylly däplerinden ugur alyp we umumy ykrar edilen demokratik ýörelgelere eýerip, şeýle hem ilatyň giň gatlaklarynyň möhüm jemgyýetçilik-syýasy çözgütleriniň kabul edilmegine gatnaşmagyny üpjün etmek maksady bilen, 2023-nji ýylyň 21-nji ýanwarynda «Türkmenistanyň Halk Maslahaty hakynda» Türkmenistanyň Konstitusion Kanuny kabul edildi.
Kanun umumy düzgünleri; Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň guralyşy; Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň we onuň Başlygynyň ygtyýarlyklary; Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Prezidiumy; Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Diwany; jemleýji düzgünleri özünde jemleýän 6 bapdan we 23 maddadan ybaratdyr.
Agzalan Kanunyň 1-nji maddasynda: Türkmenistanyň Garaşsyzlyk ýyllarynda gazananlaryny has-da berkitmek, ýurdumyzy ösüşiň has ýokary derejelerine çykarmak üçin ählihalk hereketini ýaýbaňlandyrmak, jemgyýetçilik-syýasy, durmuş-ykdysady, medeni-ynsanperwer we kanunçylyk-hukuk ulgamlarda täze sepgitlere ýetirmek, iň täze taryhymyzda gazanylan üstünlikleri wagyz etmek maksady bilen Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň döredilendigi bellenilen.
Döwlet ähmiýetli meseleleri çözmäge, ýurdumyzda durmuşa geçirilýän özgertmeleriň we durmuş-ykdysady maksatnamalaryň durmuşa geçirilmegine halk köpçüligini giňden çekmek, teklipleri işläp taýýarlamak, maslahatlary bermek, halkymyzyň agzybirligini, bitewüligini, jebisligini, asudalygyny, abadançylygyny berkitmäge hem-de Garaşsyz, hemişelik Bitarap döwletimiziň täze döwürde beýik özgerişler ýoly bilen depginli ösmegine, has-da kuwwatlanmagyna ýardam bermek, hyzmat etmek Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň baş maksady we esasy wezipeleri bolup durýandygy görkezilen.
Türkmenistanyň Halk Maslahaty Türkmenistanyň Konstitusiýasyna, şu Konstitusion Kanuna laýyklykda hereket edýän we Türkmenistanyň halkynyň bähbitlerine wekilçilik edýän ýokary wekilçilikli edarasy diýlip kesgitlenen.
Kanuna laýyklykda, Türkmenistanyň Halk Maslahaty Türkmenistanyň Konstitusiýasyna, Konstitusion Kanuna laýyklykda hereket edýän we Türkmenistanyň halkynyň bähbitlerine wekilçilik edýän ýokary wekilçilikli edara bolup, onuň 2-nji maddasynda türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň düzüminde hemişelik agza bolup durýandygy berkidilen.
Şu Kanuna laýyklykda, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisine gatnaşmak üçin döwleti goramaga we pugtalandyrmaga, halkyň agzybirligini berkitmäge, adam hukuklaryny we azatlyklaryny goramaga saldamly goşant goşan, ykdysadyýeti, ylmy, medeniýeti, durmuş ulgamyny ösdürmekde, jemgyýetçilik, ynsanperwer, haýyr-sahawat işinde we işiň gaýry görnüşlerinde uly hyzmatlary bitiren adamlary, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň we dini guramalaryň wekillerini, şeýle hem halkara guramalaryň we daşary ýurt döwletleriniň wekillerini, şol sanda diplomatik wekilhanalarynyň baştutanlaryny çagyryp biler.
Türkmenistanyň Halk Maslahaty öz işini amala aşyranda demokratiýa; aýanlyk; adalatlylyk; kanunyň hökmürowanlygy; halkara hukugyň umumy ykrar edilen kadalaryny ileri tutmak; adamyň we raýatyň kanunyň önündäki deňligi; adamyň hukuklaryna we azatlyklaryna hormat goýmak; çözgütleri erkin ara alyp maslahatlaşmak we kabul etmek; jemgyýetçilik pikirini nazara almak ýaly ýörelgelere esaslanýandygy baradaky kada Kanunyň 5-nji maddasynda beýan edilen.
Şeýle hem Kanunyň II babynyň 6-9-njy maddalarynda, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisleri; Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň garamagyna teklipleri girizmäge bolan hukuk; Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň çözgütleri; Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň çözgütleriniň ýerine ýetirilmeginiň düzgünleri berkidilen. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň ygtyýarlyklary; Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygynyň ygtyýarlyklary we Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygynyň namalary agzalan Kanunyň III babynyň 10-12-nji maddalarynda kesgitlenilen. Kanunyň IV babynyň 13-17-nji maddalarynda, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Prezidiumy; Prezidiumyň düzümi; Prezidiumyň ygtyýarlyklary; Prezidiumyň mejlisleri; Prezidiumyň mejlisiniň teswirnamasy düzgünleşdirilen.
Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Diwany; Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Diwanynyň wezipeleri; Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň işini maliýeleşdirmek bilen bagly kadalar Kanunyň V babynyň 18-20-nji maddalarynda düzgünleşdirilen.
Kanunyň VI babynyň 21-22-nji maddalarynda Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň döwlet häkimiýetiniň ýerli wekilçilikli we beýleki edaralary bilen özara gatnaşygy; Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň jemgyýetçilik birleşikleri bilen özara gatnaşyklary berkidilen.
Şöhratly ata-babalarymyzyň döwleti berkarar etmekde hem-de dolandyrmakda toplan baý tejribesi we häzirki döwrüň talaby, ýurdumyzyň döwlet häkimiýet edaralary ulgamy kämilleşdirilýär. Bu bolsa ata Watanymyzyň mundan beýläkki ösüşini üpjün edip, jemgyýetimiziň we döwletimiziň iň ýokary gymmatlygy bolan adamyň hukuklaryny, azatlyklaryny kepillendirmäge mümkinçilikleri döredýär.
Eziz Watanymyzyň hemmetaraplaýyn ösüşini nazarlaýan, il-ýurt bähbitli, döwlet we dünýä ähmiýetli başlangyçlaryň amala aşyrylmagyna goşant goşmak bolsa biziň her birimiziň mukaddes borjumyzdyr.
Halkymyzy eşretli durmuşda ýaşadýan Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak, tutumly işleri rowaç bolsun!
Akmyrat Aşyrow,
Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa institutynyň ylmy işgäri.