Ýur­du­myz döw­let Ga­raş­syz­ly­gy­na eýe bo­lan il­kin­ji gün­le­rin­den baş­lap, ba­zar yk­dy­sa­dy­ýe­ti­niň öz­bo­luş­ly türk­men nus­ga­sy­ny dö­ret­mek bi­len, dün­ýä­niň ok­gun­ly ös­ýän döw­let­le­ri­niň ha­ta­ryn­da or­nu­ny bar­ha pug­ta­lan­dy­ryp gel­ýär. Şol ýyl­lar­da asyr­lar aşyp gel­ýän mil­li däp-des­sur­la­ry­myz­dan ugur al­ýan döw­let ny­şan­la­ry­myz dö­re­dil­di. Şo­la­ryň ha­ta­ryn­da bol­sa, tä­ze türk­men mil­li ma­na­dy aý­ra­tyn äh­mi­ýe­te eýe­dir.
Mä­lim bol­şy ýa­ly, 1993-nji ýy­lyň 1-nji no­ýab­ryn­da türk­men mil­li ma­na­dy do­la­ny­şy­ga gi­ri­zil­di. Mu­nuň özi Wa­ta­ny­my­zyň yk­dy­sa­dy ga­raş­syz­ly­gy­ny aň­lat­mak bi­len, ýur­du­my­zyň çä­gin­de ýe­ke-täk ka­nu­ny tö­leg se­riş­de­si hök­mün­de çy­kyş ed­ýär. Hä­zir­ki wagt­da ma­na­dyň dur­nuk­ly­ly­gy­ny, ka­da­ly he­re­ke­ti­ni ga­zan­mak, go­rag­ly­ly­gy­ny üp­jün et­mek ba­bat­da yzy­gi­der­li iş­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. 2009-njy
ýy­lyň 1-nji ýan­wa­ryn­da türk­men ma­na­dy­nyň de­no­mi­na­si­ýa­sy ge­çi­ri­lip, mil­li pu­luň tä­ze nus­ga­sy do­la­ny­şy­ga gi­ri­zil­di. Bu bol­sa ma­na­dyň hüm­me­ti­niň has-da ýo­kar­lan­ma­gy­na ge­tir­di. De­no­mi­na­si­ýa diý­len­de, yk­dy­sa­dy­ýet yl­myn­da − ba­ha­la­ryň ýag­da­ýy­nyň üýt­ge­me­gi­ne we kö­ne pul bel­gi­le­ri­niň tä­ze gör­nüş­le­ri­ne çal­şy­ryl­ma­gy ar­ka­ly mil­li wal­ýu­ta­ny ber­kit­mek üçin gö­rül­ýän çä­re­le­re dü­şü­nil­ýär.
Türk­men ma­na­dy mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti dur­nuk­ly ös­dür­mek­de we bank ul­ga­my­nyň işi­ni pug­ta­lan­dyr­mak­da uly orun eýe­le­ýär. «Türk­me­nis­ta­nyň bank ul­ga­my­ny ös­dür­me­giň 2011 – 2030-njy ýyl­lar üçin Döw­let mak­sat­na­ma­sy­na» la­ýyk­lyk­da, ýur­du­my­zyň bank­la­ry ta­ra­pyn­dan gi­ri­zi­len kart­ly tö­leg ul­ga­my nagt däl ha­sap­la­şyk­la­ry kä­mil­leş­dir­mek bo­ýun­ça ne­ti­je­li iş­le­ri alyp bar­ma­ga, bank ul­ga­my üçin nagt pul­la­ry sa­na­mak, da­şa­mak ýa­ly iş­ler­de ýö­ri­te amat­lyk­la­ry dö­red­ýär. Bu bol­sa ilat üçin hem örän äh­mi­ýet­li bo­lup, hä­zir­ki wagt­da ra­ýat­la­ryň zäh­met hak­la­ry, kö­mek pul­la­ry, ta­lyp hak­la­ry elekt­ron tö­leg kart­la­ry ar­ka­ly öz wag­tyn­da ta­la­ba­la­ýyk ge­çi­ril­ýär.
Hä­zir­ki wagt­da bank kart­la­ry­nyň üs­ti bi­len tö­leg ter­mi­nal­la­ry ar­ka­ly nagt däl gör­nüş­de söw­da we hyz­mat ediş no­kat­la­ryn­da ha­ryt­la­ry sa­tyn al­mak, ara­gat­na­şyk, je­ma­gat we ýa­şa­ýyş hyz­mat­la­ry­ny tö­le­mek, sag­ly­gy go­ra­ýyş eda­ra­la­ry­nyň hyz­mat­la­ry, awia­pe­tek­ler üçin tö­le­mek, kar­zy üz­mek we onuň gö­te­rim­le­ri­ni tö­le­mek müm­kin­çi­lik­le­ri dö­re­dil­di. Söw­da no­kat­la­ryn­da we bank­lar­da nagt pu­ly sa­na­mak üçin nagt däl ha­sap­la­şyk­lar ar­ka­ly wag­tyň tyg­şyt­lan­ma­gy karz eda­ra­la­ry­nyň we yk­dy­sa­dy­ýe­tiň beý­le­ki sub­ýekt­le­ri üçin ge­çi­ril­ýän amal­lar bi­len bag­la­ny­şyk­ly çyk­da­jy­la­ry pe­selt­mä­ge oňaý­ly şert­le­ri dö­red­ýär.
Ýur­du­my­zda soňky ýyllarda hal­ka­ra ma­ýa go­ýum iş­jeň­li­gi­ni art­dyr­mak ug­run­da ne­ti­je­li iş­ler ama­la aşy­ryl­ýar. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Arkadagly Gahryman Ser­da­ry­myz ta­ra­pyn­dan ma­ýa go­ýum­la­ry ba­bat­da­ky hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy ile­ri tu­tu­lyp ös­dü­ril­mek bi­len, Türk­me­nis­tan bu ba­bat­da bar­ha özü­ne çe­ki­ji döw­le­te öw­rül­ýär. Döw­le­ti­mi­ziň he­mi­şe­lik Bi­ta­rap­lyk de­re­je­si, dur­nuk­ly dur­muş-yk­dy­sa­dy ösü­şi, mil­li wal­ýu­ta­my­zyň hüm­me­ti­niň dur­nuk­ly­ly­gy, döw­re­bap ulag-ara­gat­na­şyk ul­ga­my­nyň he­re­ket et­me­gi, da­şa­ry ýurt ma­ýa go­ýum­la­ry­nyň hu­kuk taý­dan go­rag­ly­ly­gy, ma­ýa­dar­la­ry hö­wes­len­dir­mek üçin dö­re­dil­ýän sal­gyt, güm­rük bo­ýun­ça ýe­ňil­lik­ler ne­ti­je­li da­şa­ry ýurt ma­ýa go­ýum sy­ýa­sa­ty­nyň ro­waç­lan­ma­gy­na äh­li ze­rur müm­kin­çi­lik­le­ri dö­red­ýär.
Türk­me­nis­ta­nyň hal­ka­ra ma­li­ýe gu­ra­ma­la­ry­nyň işi­ne iş­jeň gat­naş­ma­gy, mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­tiň hal­ka­ra hyz­mat­daş­lyk üçin açyk­ly­gy ýur­du­my­zyň da­şa­ry yk­dy­sa­dy gat­na­şyk­la­ry­nyň oňyn hä­si­ýe­te eýe bol­ýan­dy­gy­ny gör­kez­ýär. 2020-nji ýyl­da Bü­tin­dün­ýä Söw­da Gu­ra­ma­sy­nyň Baş ge­ňe­şin­de bu ab­raý­ly gu­ra­ma ta­ra­pyn­dan ýur­du­my­za syn­çy de­re­je­si­niň be­ril­me­gi bol­sa ýurdumyzyň ama­la aşyr­ýan söw­da dip­lo­ma­ti­ýa­sy­nyň dün­ýä bi­le­le­şi­gi­niň ýo­ka­ry ba­ha­sy­na my­na­syp bol­ýan­dy­gy­ny tas­syk­la­ýar.
Ar­ka­dag­ly Gah­ry­man Ser­da­ry­my­zyň pa­ra­sat­ly baştutan­ly­gyn­da ýur­du­my­zyň dur­muş-yk­dy­sa­dy ul­ga­myn­da ama­la aşy­ryl­ýan düýp­li öz­gert­me­ler türk­men ma­na­dy­nyň dur­nuk­ly ösü­şe tä­si­ri­ni ýo­kar­lan­dyr­ma­ga, hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy hil taý­dan tä­ze de­re­jä çy­kar­ma­ga, döw­le­tiň yk­dy­sa­dy kuw­wa­ty­ny ber­kit­mä­ge, ra­ýat­la­ryň hal-ýag­da­ýy­ny has-da go­wu­lan­dyr­ma­ga äh­li amat­lyk­la­ry dö­red­ýär. Goý, je­bis­li­giň goý­nun­da bag­ty­ýar­ly­gyň eş­re­ti­ni gö­rüp röw­şen gel­je­gi na­zar­la­ýan türk­men hal­ky­nyň eş­ret­li dur­muş­da ýa­şa­ma­gy ug­run­da uly iş­le­ri dur­mu­şa ge­çir­ýän Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň, Ar­ka­dag­ly Gah­ry­man Ser­da­ry­my­zyň jan­la­ry sag, ömür­le­ri uzak bol­sun, il-ýurt bäh­bit­li iş­le­ri he­mi­şe ro­waç­lyk­la­ra bes­len­sin!

Ogulnabat GULLYÝEWA,
Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullugy akademiýasynyň işgärleri dolandyrmak ugrunyň magistri.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА