Sag­lyk yn­sa­nyň ba­ha­sy­na ýe­tip bol­ma­jak baý­ly­gy­dyr. Sag­dyn dur­muş ýö­rel­ge­le­ri­niň yk­rar edil­me­gi­ne, köp­çü­lik­le­ýin be­den­ter­bi­ýe-sa­gal­dyş he­re­ke­ti­ni we ýo­ka­ry ne­ti­je­li spor­ty ös­dür­mä­ge gö­nük­di­ri­len bi­möç­ber ala­da­la­ryň ne­ti­je­sin­de, ýur­du­myz­da adam sag­ly­gy iň ýo­ka­ry de­re­je­de sak­lan­ýar.
Sag­lyk jem­gy­ýet­çi­lik gym­mat­ly­gy bol­mak bi­len, döw­le­tiň ösüş­le­ri­niň esa­sy kes­git­leý­ji­si hök­mün­de hä­si­ýet­len­di­ril­ýär. Adam­la­ryň dur­mu­şy gö­nü­den-gö­ni ola­ryň sag­ly­gy bi­len bag­la­ny­şyk­ly­dyr. Sag­lyk ba­ra­da­ky ala­da öm­rüň ba­ra­da­ky ala­da­dyr.
Hä­zir­ki dö­wür­de sag­lyk adam­lar üçin has mö­hüm gym­mat­ly­ga öw­rül­ýär. Ke­sel­le­riň ýok­lu­gy we özü­ňi go­wy duý­mak bag­ty­ýar­lyk we dur­muş­dan ka­na­gat­lan­mak üçin esas bo­lup dur­ýar. Ýö­ne fi­zi­ki we psi­hi­ki aba­dan­çy­ly­gy üp­jün et­mek beý­le bir aň­sat däl.
Bu ýer­de fi­zi­ki we psi­hi­ki ýag­da­ýyň öza­ra bag­la­ny­şy­gy­ny öw­ren­ýän sag­dyn dur­muş ýö­rel­ge­si­niň psi­ho­lo­gi­ýa­sy kö­me­ge gel­ýär. Bu ugur sag­ly­ga tä­sir ed­ýän fak­tor­la­ry we ola­ry nä­hi­li do­lan­dyr­ma­ly­dy­gy­ny öw­ren­ýär, şeý­le­lik­de dur­muş­da saz­la­şyk eme­le gel­ýär.
Fi­zi­ki we psi­hi­ki sag­ly­gy sak­la­mak ul­gam­la­ýyn çe­me­leş­mä­ni we özü­ňi ta­na­ma­gy ta­lap ed­ýär. Sag­dyn dur­muş ýö­rel­ge­si­ne eýer­mek ze­rur­dyr, bu bol­sa dog­ry iý­mit­len­me­gi, yzy­gi­der­li be­den­ter­bi­ýä­ni, zy­ýan­ly en­dik­ler­den ýüz öwür­me­gi we ru­hy ýag­da­ýy gö­zeg­çi­lik­de sak­la­ma­gy öz içi­ne al­ýar. Bu ele­ment­ler bi­ri-bi­ri bi­len bag­la­ny­şyk­ly bo­lup, adam be­de­ni­niň umu­my ýag­da­ýy­na tä­sir ed­ýär.

Psi­ho­lo­gi­ýa­nyň fi­zi­ki sag­ly­ga tä­si­ri
Hä­zir­ki wagt­da adam­lar fi­zi­ki sag­ly­gy­na bar­ha köp üns ber­ýär­ler. Em­ma psi­ho­lo­gi­ýa­nyň hem fi­zi­ki sag­ly­gy­myz üçin örän uly äh­mi­ýe­ti bar. Psi­hi­ki ýag­da­ýy­myz bi­len fi­zi­ki sag­ly­gy­myz berk bag­la­ny­şyk­ly­dyr, ony dur­nuk­ly sak­la­mak bol­sa sag­dyn dur­muş ýö­rel­ge­si­ne ýet­me­giň aça­ry­dyr.
Psi­ho­lo­gi­ýa bi­ziň pi­kir­le­ri­mi­ziň, duý­gu­la­ry­my­zyň we he­re­ket­le­ri­mi­ziň ara­syn­da­ky bag­la­ny­şy­gy öw­ren­ýär. Ol emo­sio­nal we psi­hi­ki ýag­da­ýy­my­zyň fi­zi­ki sag­ly­gy­my­za nä­hi­li tä­sir ed­ýän­di­gi­ni dü­şün­dir­ýär. Stress, ala­da we dep­res­si­ýa ýa­ly duý­gu­lar ýü­re­gi­mi­ze, im­mun ul­ga­my­na we beý­le­ki or­gan­la­ry­my­za zy­ýan ýe­ti­rip bi­ler. Po­zi­tiw psi­ho­lo­gi­ki ýag­daý bol­sa fi­zi­ki sag­ly­gyň sak­lan­ma­gy­na we umu­my aba­dan­çy­ly­ga kö­mek ed­ýär.
Psi­ho­lo­gi­ýa­nyň fi­zi­ki sag­ly­ga tä­sir ed­ýän esa­sy ta­rap­la­ry­nyň bi­ri hem özü­ňe we be­de­ni­ňe bo­lan ga­ra­ýyş­dyr. Özü­ňi oňyn hä­si­ýet­len­dir­mek, özü­ňe bo­lan ynam fi­zi­ki sag­ly­gyň go­ral­ma­gy­na ýar­dam ed­ýär. Ada­myň öz be­de­ni­ni ka­bul et­me­gi we oňa söý­gi bi­len ideg et­me­gi be­den­ter­bi­ýe bi­len meş­gul­lan­ma­gy, dog­ry iý­mit­len­me­gi we sag­dyn dur­muş ýö­rel­ge­si­ne eýer­me­gi ýe­ňil­leş­dir­ýär.
Mun­dan baş­ga-da, psi­ho­lo­gi­ýa şah­sy gat­na­şyk­la­ryň hem fi­zi­ki sag­ly­ga uly tä­sir ed­ýän­di­gi­ni gör­kez­ýär. Maş­ga­la­myz, ýa­kyn­la­ry­myz bi­len gat­na­şyk­la­ry­myz be­den ýag­da­ýy­my­za tä­sir ed­ýär. Bi­ze be­ril­ýän gol­daw we dü­şü­niş­mek stres de­re­je­si­ni pe­seld­ýär we sag­ly­gy­my­zyň go­wu­lan­ma­gy­na kö­mek ed­ýär.
Şeý­le­lik­de, psi­ho­lo­gi­ýa fi­zi­ki sag­ly­gy­my­za tä­sir ed­ýän mö­hüm fak­tor­dyr. Sag­ly­gy­my­zy go­ra­mak üçin pi­kir­le­ri­mi­ziň, duý­gu­la­ry­my­zyň we he­re­ket­le­ri­mi­ziň ara­syn­da bag­la­ny­şyk bol­ýan­dy­gy­na dü­şün­mek ze­rur­dyr. Özü­ňe bo­lan oňyn ga­ra­ýyş, öz be­de­ni­ňi go­wu­lan­dyr­mak fi­zi­ki sag­ly­gyň sak­lan­ma­gyn­da esa­sy ýag­daý bol­ma­gyn­da gal­ýar.
Psi­ho­lo­gi­ki ra­hat­lyk saz­la­şyk, ynam we ra­hat­lyk ýag­da­ýy­dyr, ol ada­myň umu­my özü­ni duý­şu­na tä­sir ed­ýär. Bu ýag­daý stress bi­len gö­reş­mä­ge kö­mek ed­ýär, psi­hi­ki we fi­zi­ki ke­sel­le­riň dö­re­me­gi­niň öňü­ni al­ýar. Eger biz psi­ho­lo­gi­k taý­dan ra­hat bol­sak kyn­çy­lyk­lar­dan ýe­ňil­lik bi­len baş alyp çy­kyp bil­ýä­ris, mak­sat­la­ry­my­za ün­si jem­läp bil­ýä­ris we fi­zi­ki taý­dan iş­jeň bol­ýa­rys.
Psi­ho­lo­gi­ki ra­hat­ly­gyň mö­hüm ta­rap­la­ry­nyň bi­ri öz ru­hy ýag­da­ýy­ňy ta­na­mak we ka­bul et­mek­dir. Duý­gu­la­ry­my­zy ta­na­ma­gy we ola­ry be­ýan et­me­gi ba­şa­ran ýag­da­ýy­myz­da, be­den­dä­ki dart­gyn­ly­lyk azal­ýar we fi­zi­ki ýag­daý go­wu­laş­ýar. Emo­si­ýa­la­ra gö­zeg­çi­lik et­mek stre­siň tä­si­rin­den go­ran­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­ýär.
Mun­dan baş­ga-da, psi­ho­lo­gi­ki ra­hat­lyk oňyn pi­kir­len­megi ös­dür­mä­ge kö­mek ed­ýär. Po­zi­tiw ga­ra­ýyş we op­ti­mizm fi­zi­ki sag­ly­ga oňyn tä­sir ed­ýär, se­bä­bi olar en­dor­fin­le­riň – bagt gor­mon­la­ry­nyň iş­le­nip çyk­ma­gy­na kö­mek ed­ýär. Bu bol­sa dür­li ke­sel­le­riň öňü­ni al­ýar.

Al­la­my­rat GA­LAN­DA­ROW,
Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet lukmançylyk uniwersitetiniň psihiatriýa, narkologiýa we medisina psihologiýasy kafedrasynyň mugallymy.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА