Sag­dyn bo­la­ýyn diý­se­ňiz

Gyş pas­lyn­da dem alyş ýol­la­ryn­da ýi­ti res­pi­ra­tor ýo­kanç­la­ry­nyň dö­red­ýän ke­sel­le­ri köp duş gel­ýär. Çün­ki, gyş pas­lyn­da kä­ha­lat­lar­da be­de­niň aşa so­wa­ma­gy se­bäp­li, im­mu­ni­tet pe­se­lip, ýi­ti res­pi­ra­tor ke­se­li bi­len ke­sel­le­mek äh­ti­mal­ly­gy ýo­kar­lan­ýar. Ýi­ti res­pi­ra­tor ýo­kan­jy­nyň bir­nä­çe gör­nüşi bo­lup, olar dem alyş ýol­u­na ze­per­ ýetir­ýär.
Be­de­niň gow­şa­ma­gy, kel­la­gy­ry, bo­kur­da­gyň agyr­ma­gy, üs­gü­le­wük, ysyt­ma ýi­ti res­pi­ra­tor ýo­kan­jy­nyň il­kin­ji ala­mat­la­ry bo­lup dur­ýar. Ýi­ti res­pi­ra­tor ýo­kan­jy bi­len ke­sel­län nä­sag öý­de be­je­riş alan­da, maş­ga­la ag­za­la­ry ta­ra­pyn­dan se­re­di­len­de ke­se­liň öňü­ni alyş düz­gün­le­ri do­ly we dog­ry ber­jaý edil­me­se, sag­dyn ada­ma ýo­kuş­ma­gy müm­kin.
Ýa­şa­ýyş ja­ýy­nyň tem­pe­ra­tu­ra­sy­nyň ma­ýyl we çyg­ly bol­ma­gy­ny ga­zan­ma­ly. Şeý­le mak­sat bi­len ho­wa­ny çyg­lan­dy­ry­jy en­jam­la­ry ulan­ma­ly. Ga­ty ys­sy sak­lan­ýan ota­gyň ho­wa­sy gu­rak bol­ýan­dyr. Ýat­da sak­laň: ys­sy we gu­rak­sy ho­wa­da wi­rus­la­ryň iş­jeň­leş­me­gi hem-de kö­pel­me­gi üçin oňaý­ly şert­ler dö­re­ýär.
Bur­nuň içi­ni duz­ly er­gin bi­len sü­pü­rip dur­ma­ly ýa-da ok­solin melhemini çal­ma­ly. Dem alyş ýol­la­ry şeý­le usul bi­len çyg­lan­dy­ry­lyp du­rul­ma­sa, wi­rus­la­ryň be­de­ne ara­laş­ma­gy üçin oňaý­ly şert dö­re­ýär.
Is­len­dik ýo­kanç ke­sel­den, şol san­da ýi­ti res­pi­ra­tor ýo­kan­jyn­dan go­ran­mak hem uly äh­mi­ýe­te eýe bo­lup dur­ýar. Mu­nuň üçin beý­le­ki ýi­ti res­pi­ra­tor ýo­kanç­la­ryň dö­re­me­gi­niň öňü­ni al­ma­ga kö­mek ed­ýän düz­gün­le­ri ber­jaý et­mek ýe­ter­lik­dir. Ke­sel­den go­ran­mak üçin üs­gür­ýän, as­gyr­ýan adam­la­ra ýa­kyn­laş­mak­dan sak­lan­ma­ly, ýi­ti res­pi­ra­tor ýo­kan­jyn­dan go­rag­ly­ly­gy üp­jün ed­ýän agyz-bu­run ör­tük­le­ri geý­me­li.
– As­gy­ranyň­da, üs­gü­reniň­de ag­zy­ňy we bur­nu­ňy el­ýag­lyk bi­len ýap­ma­ly;
– Her ge­zek da­şar­dan ge­le­niň­de, na­har­lan­maz­dan öň eli­ňi sa­byn­lap ýuw­ma­ly;
– El­le­şip, gu­jak­la­şyp sa­lam­laş­mak­dan sak­lan­ma­ly;
– Üs­gür­ýän, as­gyr­ýan adam­lar­dan daş­da dur­ma­ly. Eger özüň­de dü­me­w ala­mat­la­ry­ny duý­saň, on­da tö­we­re­giň­dä­ki adam­la­ra go­laý­laş­ma­ly däl;
– Köp­räk su­wuk­lyk iç­me­li. Wi­ta­min­le­re, mak­ro-mik­roe­le­ment­le­re we be­de­ne ze­rur beý­le­ki peý­da­ly mad­da­la­ra baý bo­lan gök önüm­le­ri, mi­we­le­ri iý­me­li;
– Ke­sel ala­mat­la­ry peý­da bo­lan­da gaý­ra goý­man maş­ga­la luk­ma­ny­na ýüz tut­ma­ly. Ýur­du­my­zyň aras­sa­çy­lyk we ke­sel­le­riň ýaý­ra­ma­gy­na gar­şy gö­reş­mek gul­lu­gyn­da, sag­lyk öý­le­rin­de is­leg bil­dir­ýänler üçin dü­mew hem-de beý­le­ki ýo­kanç ke­sel­le­re gar­şy ýo­ka­ry hil­li wak­si­na­lar bi­len öňü­ni alyş san­jym­la­ry ge­çi­ril­ýär.

Ýa­kub Al­ta­ýew,
Onkologiýa ylmy-kliniki merkeziniň ylmy-kliniki umumy onkologiýa bölüminiň
ylmy işgäri.