Sag­dyn de­ri we gö­zel­lik

De­ri di­ňe bir go­rag däl, eý­sem, sag­ly­gyň, ýaş­ly­gyň we gö­zel­li­giň gör­ke­zi­ji­si ha­sap­lan­ýar. De­ri­niň ýag­da­ýy ýa­şa­ýyş en­dik­le­ri, iý­mit­le­niş düz­gün­le­ri, daş­ky gur­şa­wyň tä­si­ri we be­de­niň iş­jeň­li­gi bi­len bag­la­ny­şyk­ly­dyr. Şo­nuň üçin de­ri­niň sag­ly­gy­ny sak­la­mak di­ňe da­şar­ky ideg däl, eý­sem, dog­ry iý­mit­len­mek bi­len hem bag­ly­dyr.
De­ri sag­ly­gy­my­zyň we dur­muş ýö­rel­gä­mi­ziň aý­na­sy bo­lup, ýa­şyň git­di­gi­çe berk­li­gi­ni we çe­ýe­li­gi­ni ýi­tir­ýär, ýy­gyrt at­ýar, az-kem teg­mil­ler peý­da bo­lup baş­la­ýar. Şeý­le-de bol­sa, ýö­ne­keý, ýö­ne tä­sir­li çä­re­le­riň kö­me­gi bi­len, gar­ra­ma­gy ha­ýal­la­dyp, de­ri­ňi­zi sagdyn sak­lap bi­ler­si­ňiz.
De­ri­niň sag­ly­gy üçin peý­da­ly iý­mit­ler
De­ri­niň ýag­ty, çe­ýe we aras­sa gö­rün­me­gi üçin her gün azyn­dan 1,5–2 litr aras­sa suw iç­mek mö­hüm­dir. Suw de­ri­niň için­de tok­sin­le­riň çyk­ma­gy­na, öý­jük­le­riň tä­ze­len­me­gi­ne ýar­dam ed­ýär.
Mi­we­ler­de we gök önüm­ler­de köp­lenç A, C, E wi­ta­min­le­ri, be­ta-ka­ro­tin we an­ti­ok­si­dant­lar köp bol­ýar. Ola­ra kä­şir, po­mi­dor, kä­di, brok­ko­li, al­ma, pyrtykal, ki­wi ýaly mi­we­ler de­giş­li­dir. Bu mad­da­lar de­ri­niň ýaş­ly­gy­ny sak­la­ýar.
Bu peý­da­ly ýag­lar de­ri­niň gu­ru­ly­gy­ny azal­dyp, onuň te­bi­gy ýag ba­lan­sy­ny dur­nuk­laş­dyr­ýar. Ola­ry ba­lyk (lo­sos, skumb­ri­ýa), kün­ji, ke­ten to­hu­my we hoz ýa­ly önüm­ler­den al­mak bo­lar.
Bug­daý, tü­wi be­den­den zy­ýan­ly mad­da­la­ryň çyk­ma­gy­na kö­mek ed­ýär, gan aý­la­ny­şy­ny go­wu­lan­dyr­ýar.
Süýt, ke­fir, gaý­mak we gatyk de­ri öý­jük­le­ri­niň tä­ze­len­me­gi­ne kö­mek ed­ýär. Em­ma lak­to­za duý­gur adam­lar üçin lak­toz­syz gör­nüş­le­ri saý­la­mak mas­la­hat be­ril­ýär.
Şeý­le hem ýa­ra­maz en­dik­ler­den daş­da dur­mak de­ri üçin peý­da­ly­dyr. Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, çi­lim çek­mek da­mar­la­ra ze­per ýe­tir­ýär, de­ri­niň gan üp­jün­çi­li­gi­ni boz­ýar we wag­tyn­dan öň gar­ra­ma­gy­ňy­za se­bäp bol­ýar. Al­ko­gol­ly iç­gi­ler bol­sa gan da­mar­la­ry­ny da­rald­ýar, de­ri­niň gy­zar­ma­gy­na we ýyl­dyz da­mar­la­ry­nyň (ku­pe­roz) dö­re­me­gi­ne se­bäp bol­ýar.
Aras­sa­çy­lyk düz­gün­le­ri­ne eýermek, ka­da­ly uky­ňy almak hem de­ri­niň sagdyn­ly­gy­na täsirini ýetirýär. Sag­dyn iý­mit we ka­da­ly dur­muş en­dik­le­ri gö­zel­li­giň we ýaş­ly­gyň iň yg­ty­bar­ly çeş­me­si­dir.

Mawlýuda ŞÜKÜRBAÝEWA,
Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet lukmançylyk uniwersitetiniň talyby.