Te­bi­ga­tyň go­ra­gyn­da

Adam­zat ga­dy­my dö­wür­ler­den bä­ri te­bi­ga­tyň baý­lyk­la­ryn­dan tyg­şyt­ly peý­da­lan­mak ba­ra­da dür­li çä­re­le­ri dur­mu­şa ge­çi­rip ge­lip­dir. Bu­la­ra mal ba­kyl­ýan öri meý­dan­la­ry­nyň ösüm­lik ör­tü­gi­ni go­ra­mak mak­sa­dy bi­len, wag­tal-wag­tal çal­şy­ryp dur­mak, guş­la­ryň we beý­le­ki aw­lan­ýan haý­wan­la­ryň kö­pel­ýän döw­rün­de ola­ry aw­la­ma­gy ga­da­gan et­mek ýa­ly en­çe­me yn­san­per­wer çä­re­ler de­giş­li­dir.
Te­bi­ga­ty­my­zyň dür­li gör­nüş­li ösüm­lik­le­ri bo­lup, bu ösüm­lik­leriň gu­rap baş­la­ma­gy bi­len te­bi­gat­da ýan­gyn dö­re­mek how­py ýü­ze çyk­ýar. To­kaý-se­ýil­gäh zo­lak­la­ryn­da, öri meý­dan­lar­da, adam­la­ryň köp­çü­lik­le­ýin dynç al­ýan ýer­le­rin­de ýan­gyn howp­suz­lyk düz­gün­le­ri­niň ber­jaý edil­me­gi örän ze­rur me­se­le­le­riň bi­ri­dir.
Mi­nistr­lik­ler­dir pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry ta­ra­pyn­dan paý­tag­ty­myz­da we onuň daş-tö­we­re­gin­de hem-de şä­her­ler­dir et­rap­lar­da eki­len agaç na­hal­la­ry boý alyp, uly da­ragt­la­ra öw­rül­di. Bu aja­ýyp gö­zel­li­gi­ ýan­gyn how­pun­dan go­ra­mak her bi­ri­mi­ziň bor­ju­myz­dyr. Şo­nuň üçin agaç­la­ryň ara­lyk­la­ry gu­ran ha­şal ot­lar­dan wag­tyn­da aras­sa­la­nyp, sü­rüm iş­le­ri ge­çi­ril­me­li­dir. Her bir bö­lü­nip ber­len çäk­ler il­kin­ji ýan­gyn sön­dü­ri­ji se­riş­de­ler bi­len üp­jün edil­me­li­dir.
Te­bi­ga­ty­my­zyň aja­ýyp­lyk­la­ry­ny ýan­gyn how­pun­dan go­rap sak­la­mak üçin Aş­ga­bat şä­he­ri­niň we we­la­ýat­la­ryň hä­kim­le­ri ta­ra­pyn­dan «Ýan­gyn­la­ryň öňü­ni al­mak we dö­rän ýan­gyn­la­ry gu­ra­ma­çy­lyk­ly sön­dür­mek ba­ra­da­ky» ka­rar­lar ka­bul edil­ýär. Şol ka­rar­lar­da to­mus pas­ly­nyň ýan­gyn howp­ly möw­sü­min­de gö­zel te­bi­ga­ty­myz­da adam­la­ryň köp­çü­lik­le­ýin dynç al­ýan ýer­le­rin­de ra­ýat­la­ra açyk ot­dan peý­da­lan­mak ga­da­gan edil­ýär.
Ho­wa­nyň ys­sy gün­le­ri il­deş­le­ri­miz maş­ga­la­la­ry bi­len tä­miz ho­wa­ly, akar suw­ly to­kaý-se­ýil­gäh zo­lak­la­ryn­da dynç al­ýar­lar. Ot ýak­ma­gyň öz­bo­luş­ly düz­gün­le­ri ber­jaý edil­me­se, ýan­gy­nyň ýü­ze çyk­mak how­py dö­räp bil­ýär. Aş­ga­bat şä­he­rin­de we we­la­ýat­lar­da köp­çü­lik­le­ýin dynç alyn­ýan ýer­ler­de ot ýak­mak do­ly ga­da­gan edi­len. Eger-de çyk­gyn­syz ýag­da­ýa dü­şü­len­de ot ýak­mak üçin çä­ge­li ýa-da akar su­wuň go­la­ýyn­da­ky daş­ly ýer saý­lan­ma­ly­dyr. Ot ýa­kyl­maz­dan öň ot ýa­kyl­jak ýe­riň 15 metr daş-tö­we­re­gi gu­ran ot-çöp­ler­den top­ra­ga çen­li aras­sa­lan­ma­ly­dyr. Ýa­rym metr çuň­luk­da oý ýer­de ýa-da ot ýa­kyl­jak ýer daş­ly bo­lan­da, tö­we­re­gi­ne daş­la­ry ör­me­li­dir. Ot­dan peý­da­la­nyp bo­lan­dan soň suw se­pi­lip ýa-da gum, çä­ge sür­lüp do­ly sön­dü­ril­me­li­dir.
Köp­çü­lik­le­ýin dynç alyş ýer­le­rin­de sön­dü­ril­me­dik çi­lim, ot­lu­çöp ga­lyn­dy­sy­ny taş­la­mak howp­lu­dyr. Şeý­le-de dynç alyş ýer­le­rin­de çüý­şe gap­la­ry we aý­na dö­wük­le­ri­ni gal­dyr­ma­ly däl, se­bä­bi şol aý­na gap­lar­dan Gün şöh­le­si­niň ug­ru­ny üýt­ge­dip geç­me­gi bi­len ýan­gy­nyň dö­re­me­gi­ne se­bäp bol­ma­gy müm­kin­dir.
Dynç al­ma­ga köp adam öz­le­ri­niň şah­sy aw­tou­lag­la­ry bi­len gid­ýär­ler, kä­ha­lat­lar­da bol­sa aw­tou­lag­lar bi­len gu­ran ot-çöp­le­riň üs­tü­ni ba­sa­lap sür­ýär­ler. Bu bol­sa iň howp­ly ýag­daý­la­ryň ýü­ze çyk­ma­gy­na ge­tir­ýär. Se­bä­bi aw­tou­la­gyň tüs­se­çy­ka­ryn­dan uç­gun­la­ryň çyk­ma­gy we gu­ran ot-çöp­le­re uç­gu­nyň düş­me­gi ýan­gy­nyň dö­re­me­gi­ne ge­tir­ýär. Kä­ha­lat­lar­da bol­sa dynç alyş ýer­le­rin­de aw­tou­lag­lar­da be­je­riş-abat­la­ma iş­le­ri ge­çi­ri­lip, eli­ni ýa-da aw­tou­la­gyň şaý­la­ry­ny es­gi­ bi­len sü­pü­rip, şol ýag-ýan­gyç si­ňen es­gi­ni gu­ran ot-çöp­le­riň üs­tü­ne taş­lap gid­ýär­ler. Bu hem howp­ly ýag­daý­la­ra ge­ti­rip bil­ýär. Se­bä­bi ýag si­ňen es­gi­niň ys­sy ho­wa­nyň tä­si­ri bi­len ýan­ma­gy hem-de te­bi­ga­ty­my­zyň gaý­ta­lan­ma­jak gö­zel­li­gi­ne uly ze­per ýe­tir­me­gi müm­kin­dir.
Gö­zel te­bi­ga­ty­my­zyň öri meý­dan­la­ryn­da ho­wa­nyň ys­sy wag­ty ýan­gyn dö­re­mek how­py eme­le gel­ýär. Şol se­bäp­den mal­la­ry su­wa ýa­kyl­ýan gu­ýu­la­ryň 500 metr daş-tö­we­re­gin­de ini 3,5 metr­den az bol­ma­dyk iki sa­ny ara­çäk­ler­de hem-de öri meý­dan­la­ryň we de­mir ýol­la­ryň ýa­ka­la­ryn­da dä­ne ekin meý­dan­la­ry ýa-da üzüm agaç­la­ry bar bo­lan daý­han bir­le­şik­le­ri, şo­la­ryň daş-tö­we­re­gi­ni ini 10 metr­den az bol­ma­dyk ara­çäk­ler­de sü­rüm iş­le­ri ge­çi­ril­me­li­dir.
De­mir, ga­ra ýol­la­ryň ýa­ka­la­ryn­da­ky ýer­le­rde ini 4 metr bolan ýan­gy­na gar­şy ara­çäk­le­ri sü­rül­me­li­dir.
Öri meý­dan­la­ryn­da dür­li iş­le­ri ama­la aşyr­ýan geo­lo­gi­ýa-göz­leg eks­pe­di­si­ýa­la­ry­nyň wagt­la­ýyn ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­nyň 30 metr daş-tö­we­re­gi gu­ran ot­lar­dan aras­sa­lan­ma­ly­dyr.
Ýur­du­my­zyň çä­gin­dä­ki eýe­çi­li­gi­niň gör­nü­şi­ne ga­ra­maz­dan eda­ra-kär­ha­na­la­ryň, gu­ra­ma­la­ryň äh­li­si öri meý­dan­lar­da, çöl­ler­de, dag­lar­da we to­kaý­lar­da is­len­dik iş­ler ge­çi­ri­len­de ýan­gyn howp­suz­lyk düz­gün­le­ri­ni do­ly ber­jaý et­mä­ge borç­lu­dyr.

Yhlas Miriýew,
Aşgabat şäheriniň Polisiýa müdirliginiň Ýangyn howpsuzlygy bölüminiň 100-nji harbylaşdyrylan ýangyn howpsuzlyk bölüminiň döwlet ýangyn gözegçilik bölümçesiniň müdiri-uly gözegçisi, içerki gullugyň maýory.